Sermaye Şirketlerinde Kar Dağıtımı Ve Muhasebesi

Sermaye Şirketlerinde Kar Dağıtımı Ve Muhasebesi

I- GENEL AÇIKLAMALAR
            4842 Sayılı Kanunun 17.Maddesiyle GVK’na eklenen Geçici 62.Madde hükmü ile getirilen ve geçiş dönemlerinde uygulanması gereken düzenlemeler saklı kalmak koşulu ile kurum kazançlarının vergilendirilmesi, kazançların gerçek kişi ortaklara dağıtılması 4842 Sayılı Kanunla yapılan düzenlemeler ve 5520 Sayılı Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilecektir. 4842 Sayılı Kanun ve 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu ile getirilen düzenlemeler aşağıda sıralanmıştır.
            * Gelir vergisi stopajı sadece karın dağıtımına bağlanmıştır. Yapılan stopaj üzerinden ayrıca fon payı hesaplanmayacaktır. Fon payı 4842 Sayılı Kanunun 37/3.Maddesiyle 01.01.2004 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştır.
            * Halka açık şirketler ile halka açık olmayan şirketler arasındaki stopaj oranı farklılığı kaldırılmıştır. (Yeni KVK.Md.15/2- 2006/10731 Sayılı BKK ile 23.07.2006 tarihinden itibaren %15)
            * GVK’nun 75.Maddesinin ikinci fıkrasının 1, 2 ve 3 numaralı bentlerinde yazılı kar paylarının (limited şirketlerden elde edilen iştirak kazançları da kar payıdır GVK.Md.22/2, 75/2) YARISI GELİR VERGİSİNDEN İSTİSNADIR. Beyanname verme sınırının (GVK.Md.86/1-c 2006 yılı için 18.000,00 YTL’dir) hesabında istisna olan tutar dikkate alınmayacak ve hiç bir şekilde beyan edilmeyecektir (yani, kar payının yarısı 100 trilyon lira da olsa beyan dışıdır). Elde edilen kar paylarının yarısının 2006 yılı için 18.000,00 YTL’lık beyan sınırını aşması durumunda, sadece kar payının yarısı beyan edilecektir. Ancak; bu istisnanın kurum bünyesinde karın dağıtımı aşamasında yapılacak olan stopaja etkisi olmayacaktır. Yani, stopaj dağıtılan kar payının tamamı üzerinden yapılacaktır.
            * Dağıtılan kar payları üzerinden kurum bünyesinde yapılan stopajın tamamı, kar payını elde edenler tarafından beyan edilmesi durumunda, beyanname üzerinden hesaplanan vergiye mahsup edilecektir.
            * Kurumlar vergisinden istisna kazançlara uygulanan stopaj, ancak istisna kazancın dağıtılması durumunda yapılacaktır. Yani kar dağıtılsın dağıtılmasın yapılan stopaj uygulaması kaldırılmıştır.
            * Dağıtılan karın tamamı üzerinden stopaj yapılacaktır. Karın istisna kaynaklı olup olmamasının bir önemi yoktur. Yani, kurumların istisna kazançları ile normal kazançları ayırımına son verilmiştir.
            * Tam mükellef kurumlara dağıtılan kar payları (iştirak kazançları) üzerinden stopaj yapılmayacaktır. Ancak, Türkiye’de ticari kazanç elde edenler hariç, dar mükellef kurumlara dağıtılan kar payları üzerinden stopaj yapılmasına devam edilecektir. (GVK.Md.94/6-b-ii) (5520 Sayılı KVK Md.30/3).

* Karın sermayeye eklenmesi kar dağıtımı sayılmayacaktır (5520 Sayılı KVK.Md.15/2),(GVK.Md.94/6-b-i). Ayrıca gerçek kişi ortaklar tarafından karın sermayeye ilavesi suretiyle elde edilen kar payları menkul sermaye iradı olarak kabul edilmez (243 Seri No’lu GVGT-5). Bedelsiz dağıtılan hisse senetleri üzerinden stopaj yapılmayacaktır.

            II- ÖRNEK UYGULAMA
            Ödenmiş Sermayesi 50.000,00 YTL olan 2 ortaklı bir limited şirket’in ortaklar kurulu kârın tamamını dağıtma kararı almıştır. Bu husustaki bilgiler ve hesaplar aşağıdadır.
            1-) KURUMLAR VERGİSİ’NİN HESAPLANMASI
            1- Kurumun 2006 Yılı Bilanço Kârı (690 Hes)    =     120.000,00
            2- K.K.Edilmeyen Giderler                                           =  (+)  1.000,00 
            3- Geçmiş Yıl Mali Zararı (2005)                      =  (-) 11.000,00*
            - Ticari Zarar                  (-) 15.000,00 
            - K.K.E.G.                      (+)  4.000,00
            - 2005 Yılı Mali Zararı   (-) 11.000,00*
            4- Mali Kar                                                                 =     110.000,00
            5- Kurumlar Vergisi Matrahı                                        =     110.000,00
            6- Hes.Kurumlar Vergisi ( 5x0.20)                                =       22.000,00
  
                        2-) 2006 YILINDA YAPILACAK KAYITLAR
            01-_____________________________ 31.12.2006 ___________________________
            691- DÖN.KARI VERGİ VE DİĞ.Y.Y.KARŞ (-) 22.000,00
            691 01- Kurumlar Vergisi 22.000,00
                                               370- DÖN.KARI VERGİ VE DİĞ.Y.Y.KARŞ 22.000,00
                                               370 01- Kurumlar Vergisi 22.000,00
            Dönem kârı Kurumlar Vergisi Karşılığı 
            02-_____________________________ 31.12.2006 ___________________________
            690- DÖN.KARI VEYA ZARARI     120.000,00
                                               691- DÖN.KARI VERGİ VE DİĞ.Y.Y.KARŞ (-) 22.000,00
                                               691 01- Kurumlar Vergisi 22.000,00
                                               692- DÖN.NET KARI VEYA ZARARI                98.000,00
            Dönem net kârının belirlenmesi
            03-_____________________________ 31.12.2006 ___________________________
            692- DÖN.NET KARI VEYA ZARARI      98.000,00
                                               590- DÖNEM NET KARI          98.000,00
            Dönem net kârının Bilanço’daki asli hesabına devri
            04-_____________________________ 31.12.2006 ___________________________
            371- DÖN.KAR.PEŞ.ÖD.VER.VE DİĞ.YÜK (-)   22.000,00
            371 01- 2006 Geçici Vergi 22.000,00
                                               193- PEŞ.ÖD.VERGİ VE FON       22.000,00
                                               193 01- 2006 Geçici Vergi 22.000,00
NOT:  1- 2006 yılına ait olup ödenen geçici vergilerin aktarımı.
                       2- 193’den 371’e cari yıl mali kârından hesaplanan kurumlar vergisi kadar                           aktarma yapılır.
                       3- 2006 yılı için ödenen geçici vergi 22.000,00 YTL’dir. Bunun 7.000,00              YTL’si 2006/4. döneme ait olup 17.02.2007 tarihinde ödenmiştir. Bu durumda          7.000,00 YTL’lık kısmın 17.02.2007 tarihinde 371 Hesaba Borç, 193 Hesaba Alacak             kaydedilmesi gerekir. Yapılan hesap ve kayıtların anlaşılır olması bakımından örnekte      bu durum ihmal edilmiştir.
            _____________________________________________________________________
            2006 YILI KAYITLARI BİTER.

            3-) 2007 YILINDA YAPILACAK KAYITLAR

            01-_____________________________ 10.01.2007 ___________________________
            590- DÖNEM NET KARI          98.000,00
                                               570- GEÇMİŞ YIL.KARLARI 98.000,00        
            2006 YILI Bilanço’sunda görülen 590 Hesap 570’e devreder
            02-_____________________________ 25.04.2007 ___________________________
            370- DÖN.KARI VERGİ VE DİĞ.Y.Y.KARŞ 22.000,00
            370 01- Kurumlar Vergisi 22.000,00
                                               371- DÖN.KAR.PEŞ.ÖD.VER.VE DİĞ.YÜK (-)   22.000,00
                                               371 01- 2006 Geçici Vergi 22.000,00
            2006 yılı yıllık beyan neticesi kurumlar vergisi tahakkuk fişi ile yapılacak kayıt.
            ____________________________________________________________________

            4- I. TERTİP YASAL YEDEK AKÇE’NİN HESAPLANMASI
            - Kurumun 2006 Yılı Bilanço Kârı (690 Hes)     =    120.000,00
             - Geçmiş Yıl Ticari Zararı (2005)                                 = (-) 15.000,00
            - Kalan                                                            =    105.000,00
            - I.Tertip Yas.Yedet Akçe                                           =        5.250,00*
              105.000,00 x % 5 (nispeti)
            - *Ödenmiş Sermayenin 1/5’ini aşamaz
            ____________________________________________________________________
            5- I. TERTİP TEMETTÜ’NÜN HESAPLANMASI
            - Ödenmiş Sermaye                  =  50.000,00
            - Nispeti                                   =  % 5
            - I. Tertip Temettü       = 2.500
              50.000,00 x % 5
6- II. TERTİP YASAL YEDEK AKÇE’NİN HESAPLANMASI
            - Kurumun 2006 Yılı Bilanço Kârı (690 Hes)     =      120.000,00
            - Kurumlar Vergisi                                                       =   (-) 22.000,00
            - Net Dönem Kârı                                                       =        98.000,00
            - Geçmiş Yıl Ticari Zararı (2005)                                  =   (-) 15.000,00
            - I.Tertip Yas.Yed.Akçe                                              =   (-)   5.250,00          
            - Dağıtılabilir Net Dönem Kârı                          =        77.750,00
            - I.Tertip Temettü                                                        =   (-)   2.500,00
            - Kalan                                                                       =        75.250,00          
            - II. Tertip Yas.Yed.Akçe                                            =          7.525,00
              75.250 x % 10
            ____________________________________________________________________

            7- II. TERTİP TEMETTÜ’NÜN HESAPLANMASI
            - II.Ter.Yas.Yed.Akçe Hes.Kalan Süt.Rakam  =    75.250,00
            - II.Tertip Yas.Yed.Akçe                                             =  (-)7.525,00
            - II.Tertip Temettü                                                       =    67.725,00
            ____________________________________________________________________
           
            8- ORTAKLAR KURULU KARARINA GÖRE YAPILACAK KAYITLAR      
           
            01-_________________________ 2007 ORT.K.K. ________________________
            570- GEÇMİŞ YIL.KARLARI      98.000,00   
                                               331- ORTAKLARA BORÇLAR     70.225,00
                                                     - I.T.Temettü     2.500,00
                                                     - II.T.Temettü  67.725,00   
                                                                              70.225,00
                                               331 01- Ortak (A)/2 = 35.112.50     
                                               331 02- Ortak (B)/2 = 35.112.50
                                                                                     70.225,00
                                               540- YASAL YEDEKLER              12.775,00
                                               540 01- I.T.Yasal Yedek. 5.250,00
                                               540 02- II.T.Yasal Yedek 7.525,00
                                              
                                               580- GEÇMİŞ YIL ZARAR (-)       15.000,00
           
            Kurumlar vergisinin hesaplanması ile ilgili bölümde belirtildiği gibi geçmiş yıl ticari            zararı 15.000,00 YTL’dır. Ancak bu zararın 4.000,00 YTL’sı K.K.E.G.’lerin         düşülmesinden kaynaklanmıştır. (-) 15.000,00 YTL’ye  (+) 4.000,00 YTL ilave         edildiğinde mali zarar (-) 11.000,00 YTL olmaktadır.
            Mali zarar kurumlar vergisi matrahının tespitinde önem arzeder. Zira kurumlar vergisi     matrahının tespitinde ancak mali kârdan mali zarar düşer.
580 Hesapta yer alan 15.000,00 YTL’lık ticari zararın Bilanço kârına mahsubu işletme    açısından bu zararın bir kısmının K.K.E.G’den oluşması önem arzetmemektedir. Ancak; zararı artıran K.K.E.G.’ler işletmeyi temsil ve ilzam eden yöneticilerin,             müdürlerin veya personelin ihmalinden kaynaklanmış ise mali idare tarafından kabul        edilmeyen bu giderler dağıtılabilir kârı azalttığından ve diğer ortakların aleyh’ine           olduğundan ihmali veya suçu sabit olanların gerekirse dava yolu ile bizzat           kendilerinden karşılanması gerekmektedir.
            Sermaye şirketleri’nde geçmiş yıl zararları Yedek Akçe’lerden de karşılanabilir.             Ancak zararın Yedek Akçelerden karşılanmasına taraf değiliz. Bizim görüşümüze        göre, zararı takip eden yıl veya yıllarda kâr varsa, zarar bu kârdan karşılanmalıdır. Yedek akçeler zorunlu olmadıkça kullanılmayıp fevkalade durumlar için bekletilmelidir