I- GİRİŞ:
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 32’inci maddesinin birinci fıkrasına göre, aynı Kanun’un 11, 13, 14 ve 15 inci maddeleri uyarınca vergiden istisna edilmiş bulunan işlemlerle ilgili fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen Katma Değer Vergisi, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanacak Katma Değer Vergisinden indirilir. Vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan verginin indirilecek vergiden az olması hallerinde indirilemeyen Katma Değer Vergisi, Maliye Bakanlığınca belirlenecek esaslara göre bu işlemleri yapanlara iade olunur. Aynı maddenin ikinci fıkrasına göre, Maliye Bakanlığı katma değer vergisi iadesini, hak sahiplerinin vergi ve sosyal sigorta prim borçları ile genel ve katma bütçeli daireler ile belediyelere olan borçlarına ya da döner sermayeli kuruluşlar ile sermayesinin % 51’i veya daha fazlası kamuya ait olan veya özelleştirme kapsamında bulunan işletmelerden temin ettikleri mal ve hizmet bedellerine ilişkin borçlarına mahsup suretiyle sınırlayabilir. Bu yazımızda teminat karşılığında katma değer vergisinin iadesine ilişkin düzenlemeler konulu çalışmamıza yer verilmiştir.
II- TEMİNAT KARŞILIĞI İADEYE İLİŞKİN DÜZENLEMELER:
Sermayelerinin % 51 veya daha fazlası genel ve katma bütçeli dairelere, il özel idarelerine, köylere, belediyelere ve bunların teşkil ettikleri birliklere, döner sermayeli kuruluşlara, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları ile Devlet eliyle kurulan üniversitelere, kanunla kurulan emekli ve yardım sandıklarına ait mükelleflerin nakden veya mahsuben iade talepleri, ihtiyaç duyulan belgelerin (nakden iade talep edilmesi halinde buna ilişkin dilekçe) ibrazı üzerine miktara bakılmaksızın inceleme raporu ve teminat aranmadan yerine getirilir.
Yukarıdaki paragrafta sayılan mükellefler dışında kalan mükelleflerin Maliye Bakanlığınca belirlenen sınırı aşan ve yeminli mali müşavir (YMM) raporu ibraz edilmeyen nakden iade taleplerinde aşağıda belirtildiği şekilde teminat gösterilmesi halinde iade yapılır. Teminat, vergi inceleme raporu veya YMM tasdik raporuna dayanılarak çözülür.
Bu kapsamdaki nakden iade talepleri, mahsup talebinde aranılan (ancak mahsup dilekçesi yerine nakit iade talebine ilişkin dilekçe) belgelerin ibrazı, gümrük beyannameleri ve usulüne uygun olarak gösterilmiş teminat mektupları ile varsa onaylı fatura ya da özel faturaların teyidinin alınmasından sonra karşılanır.
A- Teminat Türleri:
Teminat olarak 6183 sayılı Kanunun 10’uncu maddesinde sayılan iktisadi kıymetlerden bir veya bir kaçı gösterilebilir.
6183 sayılı Kanun’un 10’uncu maddesinde teminat türleri;
-Para,
-Bankalar ve özel finans kurumları tarafından verilen süresiz teminat mektupları,
-Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetleri veya bu senetler yerine düzenlenen belgeler (Nominal bedele faiz dahil edilerek ihraç edilmiş ise bu işlemlerde anaparaya tekabül eden satış değerleri esas alınır.),
-Hükümetçe belli edilecek Millî esham ve tahvilât “Bu esham ve tahvilât, teminatın kabul edilmesine en yakın borsa cetvelleri üzerinden % 15 noksaniyle değerlendirilir.”
-İlgililer veya ilgililer lehine üçüncü şahıslar tarafından gösterilen ve alacaklı amme idaresince haciz varakasına müsteniden haczedilen menkul ve gayrimenkul mallar,
olarak sayılmıştır.
Şu kadar ki; banka teminat mektuplarının paraya çevrilmeleri konusunda hiç bir sınırlayıcı şart taşımayacak biçimde, 84 Seri No.lu KDV Tebliği’nin
23/11/2001 tarih ve sayılı 24592 Resmi Gazete’de yayımlannmıştır.
ekinde (Ek: 1) yer alan örneğe uygun olarak ve 4389 sayılı Bankalar Kanunu hükümlerine göre faaliyette bulunan bankalar veya özel finans kurumları tarafından düzenlenmiş olması gerekir. Ancak uygulamada mükelleflerin banka te-minat mektubunu teminat olarak ilgili vergi dairesine verip katma değer vergisi iade talebinde bulundukları görülmektedir.
B- Teminat Miktarının Belirlenmesinde Olumlu ve Olumsuz Rapor:
1- Olumlu Rapor:
İade hakkı doğuran işlemler dolayısıyla düzenlenen olumlu raporlar, izleyen bölümlerde açıklanacağı üzere, teminat miktarının azaltılmasına veya genel esaslara göre iade yapılmasına dönüşü sağlamaktadır. Kat-ma değer vergisi iade uygulamaları bakımından bir raporun “olumlu rapor” sayılabilmesi için;
- İade hakkı doğuran işlem dolayısıyla yüklenilen vergilerin (ihraç kaydıyla teslimlerde teslim bedeli üzerinden hesaplanan verginin) % 90 veya daha fazlasının onaylanmış ol-ması,
- Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgeler nedeniyle reddedilen bir kısım varsa bu kısmın, iade hakkı doğuran işlem dolayısıyla yüklenilen vergilerin (ihraç kaydıyla teslimlerde teslim bedeli üzerinden hesaplanan verginin, iade hakkı doğuran işlemi bulunmayan mükelleflerde ilgili dönemdeki toplam vergi indiriminin) % 5’ini aşmaması gerekmektedir.
Aksine hüküm olmadıkça, YMM tasdik raporları da olumlu rapor olarak kabul edilir. Ancak raporlarda;
- İade hakkı doğuran işlem dolayısıyla yüklenilen vergilerin doğruluğunun onaylanma oranı ile sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge (SMİYB) olduğu gerekçesi ile reddedilen bir kısım varsa, belgelerin düzenleyicileri, tarih ve numaraları, toplam tutarları, bu tutarın toplam iade talebi içindeki payı ve belgelerin SMİYB addedilme nedenlerinin,
- Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge (SMİYB) dışındaki nedenlerle reddedilen bir kısım varsa, ilgili mevzuat hükümlerine de atıf yapılarak red gerekçelerinin,
bu nedenlerle reddedilen tutarlar ve bu tutarların toplam iade talebi içindeki paylarına da yer verilmek suretiyle açıkça belirtilmesi gerekir.
2- Olumsuz Rapor:
Mükellefler hakkında SMİYB düzenledikleri ya da kullandıkları konusunda belirlemelerin yer aldığı inceleme raporları “olumsuz rapor” sayılır. Bunlar, iade taleplerinin genel esaslar yerine özel esaslara göre, bir başka ifade ile yükseltilmiş teminat karşılığında veya münhasıran inceleme raporuna göre yerine getirilmesine yol açan raporlardır.
SMİYB kullanıldığı konusunda belirlemelerin yer aldığı raporlarda, raporun ait olduğu her bir vergilendirme döneminde SMİYB kullanılması nedeniyle reddedilen katma değer vergisi iade alacağının, iade hakkı doğuran işlem dolayısıyla yüklenilen verginin (ihraç kaydıyla teslimlerde teslim bedeli üzerinden hesaplanan verginin, iade hakkı doğuran işlemi bulunmayan mükelleflerde ilgili dönemdeki toplam vergi indiriminin) % 5’ini aşması halinde bu rapor olumsuz rapor sayılır.
SMİYB düzenlendiği konusunda belirlemelerin yer aldığı raporlar başka bir şart aranmaksızın olumsuz rapor sayılır.
C- Teminat Miktarları:
1- Normal Teminat Uygulaması:
Normal teminat uygulaması kapsamındaki mükellefler, talep ettikleri iade miktarının Maliye Bakanlığınca belirlenen sınırı aşan kısmının tamamı için teminat verirler. İndirimli ve yükseltilmiş teminat uygulamasına tabi olmayan tüm mükellefler normal teminat uygulamasına tabidir.
2- İndirimli Teminat Uygulaması:
İndirimli teminat uygulamasında teminat, Maliye Bakanlığınca belirlenen sınırı aşan kısmın % 4’ü veya % 8’i olarak verilir.
a- Teminat Oranı % 4 Olarak Uygulanacak Mükellefler:
-Haklarında SMİYB düzenlediği veya kullandığı konusunda rapor bulunmayan,
-Son 5 yıl içinde adlarına tahakkuk eden gelir, kurumlar ve katma değer vergilerini ödeyen (Vergilerin tecil edilmesi bu şartın ihlali sayılmaz. Faaliyetleri 5 yıldan az olan mükelleflerde, faaliyette bulunulan süre içinde tahakkuk etmiş söz konusu vergi borçlarının ödenmiş olması halinde bu şart yerine getirilmiş sayılır.),
-İade hakkı doğuran işlemlerin bu-lunduğu birbirini izleyen son 5 vergilendirme döneminde hakkında olumlu rapor yazılmış bulunan,
dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketleri nakit olarak talep ettikleri iade miktarının Maliye Bakanlığınca belirlenen sınırı aşan kısmının % 4’ü kadar teminat verirler.
Yukarıda belirtilen (yazımızın II-B-1 kısmı) özellikleri taşıyan raporlar “olumlu rapor” olarak kabul edilir. Yeminli mali müşavirlerle süresinde düzenlenmiş tam tasdik sözleşmesi bulunan mükellefler hakkında iade hakkı doğuran işlemlerin bulunduğu birbirini izleyen son 5 döneme ait olumlu YMM tasdik raporu bulunması halinde bu şart gerçekleşmiş sayılır. Birbirini izleyen 5 vergilendirme döneminden kasıt, iade hakkı doğuran işlemlerin yapıldığı birbirini izleyen dönemlerdir. Bu dönemler arasında herhangi bir dönemde inceleme raporu veya YMM tasdik raporu düzenlenmesini gerektiren bir iade hakkı doğuran işlem bulunmadığı takdirde, bu dönemler, birbirini izleyen 5 dönemin hesaplanmasında dikkate alınmaz.
Birbirini izleyen son 5 döneme ait olumlu raporlardan bir kısmının vergi inceleme elemanları, bir kısmının ise YMM tarafından düzenlenmiş olması halinde de bu şartın gerçekleşmiş sayılacağı tabiidir. Ancak 5 olumlu rapor şartını kısmen veya tamamen yeminli mali müşavirlerce düzenlenen raporlarla yerine getiren mükelleflerin indirimli teminattan yararlanabilmeleri için, iade talebinde bulundukları dönem için de tam tasdik sözleşmesi yapmış olmaları gerekmektedir. Tam tasdik sözleşmesi kapsamında bulunmayan bir döneme ilişkin iade talebi ise normal teminat karşılığı, teminat verilmemişse YMM tasdik raporu veya inceleme raporuna istinaden yerine getirilir.
Son olumlu rapor vergi dairesine intikal ettikten sonra (diğer şartlar da gerçekleşmişse) raporun ilgili olduğu vergilendirme döneminden sonraki iade talepleri için indirimli teminat uygulamasına başlanır. Raporun ait olduğu vergilendirme döneminden sonraki dönemler için verilen teminatların bu bölüme göre verilmesi gereken kısmını aşan miktarı iade edilir.
Otomotiv sektöründe faaliyet gösteren dış ticaret sermaye şirketlerinden bu bölümde sayılan diğer şartları taşıyan imalatçıların, 1318 sayılı Finansman Kanununda yer alan tarifelerdeki taşıtların ihracatından kaynaklanan iade taleplerinde 5 olumlu rapor şartı aranmaz.
b- Teminat Oranı % 8 Olarak Uygulanacak Mükellefler:
Aşağıdaki şartları taşıyan mükellefler, nakit olarak talep ettikleri iade miktarının Maliye Bakanlığınca belirlenen sınırı aşan kısmının % 8'i kadar teminat verirler.
ba- İmalatçılar ve İmalatçı-İhra-catçılar Uygulama:
Teminat oranı % 4 olarak uygulanan yazımızın II/C-2-a bölümünde belirtilen şartları taşıyan mükelleflerden;
- Sanayi siciline kayıtlı olan,
- Ödenmiş sermayelerinin veya son bilançolarında kayıtlı amortismana tabi iktisadi kıymetlerinin (gay-rimenkuller hariç) amortisman düşülmeden önceki toplam tutarı 80.000 TL’nı aşan (Söz konusu amortismana tabi iktisadi kıymetlerin ve bunların üzerinden ayrılan amortismanların Vergi Usul Kanununun 189’uncu maddesinde belirtildiği şekilde “özel bir amortisman defterinde” veya “envanter defterinde” açıkça gösterilmiş olması zorunludur.),
- İşletmenin sahip olduğu amortismana tabi iktisadi kıymetler ve bu kıymetlerin kayıtlı olduğu defterlerin noter onayları ve numaraları ile kaç yıldır amortismana tabi tutuldukları kapasite raporlarında açıkça belirtilen, (raporda bu hususların yer almaması halinde, mükellefin üretim kapasitesi ile bu kapasitenin gerektirdiği iktisadi kıymetlere sahip olup olmadığı ve amortisman ile ilgili hususların vergi inceleme elemanlarınca veya bir vergi dairesi müdür yardımcısı başkanlığında oluşturulacak yoklama grubu tarafından düzenlenecek bir tutanakla tespit edilmesi halinde indirimli teminat uygulamasından faydalandırılır.),
- İmalat işinde 20 veya daha fazla işçi çalıştıran (İşçi sayısının tespitinde bizzat imalat işinde çalışan işçiler dikkate alınır. Bunlar dışında kalan yönetici, büro personeli ve muhasebeci gibi personel dikkate alınmaz. Mevsimlik dalgalanmaların olduğu durumda hesap dönemi ortalaması esas alınır.),
imalatçı-ihracatçılar ile ihracatçılara ihraç kaydıyla teslimde bulunan imalatçılar nakit olarak talep ettikleri iade miktarının Maliye Bakanlığınca belirlenen sınırı aşan kısmının % 8’i kadar teminat verirler.
bb- Özel Finans Kurumlarında Uygulama:
Yazımızın II/C-2-a bölümündeki şartları taşıyan özel finans kurumları nakit olarak talep ettikleri iade miktarının Maliye Bakanlığınca belirlenen sınırı aşan kısmının % 8’i kadar teminat verirler.
bc- Diğer İhracatçılarda Uygulama:
Yazımızın II/C-2-a bölümündeki şartları taşıyan mükelleflerden;
- Son üç takvim yılı itibarıyla ihracatları her bir yıl için beş milyon ABD Dolarını, veya
- Son beş takvim yılı itibarıyla ihracatları her bir yıl için bir milyon ABD Dolarını,
geçen ihracatçılar, burada öngörülen ihracat tutarını gerçekleştirdikleri son yılı izleyen takvim yılı başından itibaren nakit olarak talep ettikleri iade miktarının Maliye Bakanlığınca belirlenen sınırı aşan kıs-mının % 8’i kadar teminat verirler.
c- Teminat Oranlarının Değiştirilmesi:
İndirimli teminat oranlarının değiştirilmesi halinde, aksi belirtilmedikçe daha önce verilen teminatlar da yeni orana göre değiştirilir.
d- Yükseltilmiş Teminat Uygulaması:
Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme veya kullanma fiili ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi bulunan mükelleflere yükseltilmiş teminat oranı uygulanır. Haklarında SMİYB kullanma raporu bulunan mükelleflerin raporun vergi dairesine intikal ettiği tarihten sonraki ve bu tarihe kadar henüz sonuçlandırılmamış nakden veya mahsuben iade talepleri dört kat teminat karşılığında, teminat gösterilmemesi halinde münhasıran vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir. İade talepleri hakkında bu bölüme göre işlem yapılabilmesi için SMİYB kullanma nedeniyle iadesi reddedilen verginin iade hakkı doğuran işlem dolayısıyla yüklenilen verginin % 5’ini aşması gerekir. Bu oranın aşılmaması halinde genel esaslara göre iade yapılacaktır.
D- Teminat Mektubunun Teyidi:
Maliye Bakanlığınca teminat mek-tuplarının teyidi ile ilgili olarak yapılan düzenleme
Maliye Bakanlığının 28/03/2011 tarih ve B.07.1.GİB.0.06.55-130[5532-659]-30101 sayılı genel yazısı.
son hali ile aynen aşağıdaki gibidir:
“Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 8/2, 9, 29/2 ile 32. maddesi kapsamında yer alan ve uygulamada “iade hakkı doğuran işlemler” olarak adlandırılan işlemlerle ilgili olarak yüklenilen ve indirim konusu yapılamayan vergiler mükelleflere nakden veya mahsuben iade edilmektedir.
Konuyla ilgili olarak yayımlanan Katma Değer Vergisi Genel Tebliğleri ile gerçekleştirilen düzenlemeler uyarınca, mükelleflerin bazı işlemlerine ait nakden veya mahsuben iadelerinin bir an önce gerçekleştirilmesini sağlamak üzere, bu işlemlerin teminat karşılığında sonuçlandırılmasına imkan tanınmıştır.
Öte yandan, bu kapsamdaki KDV iade talepleri için banka teminat mektubu verilmesi halinde, iade işlemi yapılmadan önce, verilen teminat mektuplarının 18.12.1987 tarih ve KDV:2601079-4-81787 sayılı genel yazımızdaki açıklamalara göre ilgili banka şubesinden yazılı teyidinin alınması gerekmektedir.
Ancak, teminat mektubu teyitlerine ilişkin bu işlemin, aradan geçen zamanda kaydedilen teknolojik gelişmeler dikkate alınarak, bundan böyle E-VDO Yönetim Bilgi Sistemi (YBS) üzerinden yapılması uygun görülmüştür.
Bankalar tarafından müşterilerine düzenlenen teminat mektuplarına ait bilgiler Bakanlığımız veri ambarına günlük olarak gönderilmekte olup banka teminat mektuplarına, bilgilerin gönderilmesini takip eden gün itibariyle, E-VDO Yönetim Bilgi Sistemi (YBS) üzerinden “Mükellef Hizmetleri/Vergi Dairesi İşlemleri/İade Dosyası İşlemleri/Banka Teminat Mektubu Görüntüleme” ekranından ulaşılmaktadır.
Bu çerçevede, mükellefler tarafından KDV iade alacakları için verilen ve 84 Seri No.lu KDV Genel Tebliği’nde öngörülen niteliği haiz banka teminat mektuplarının teyidi işlemi söz konusu görüntüleme ekranı esas alınarak gerçekleştirilecektir.
Banka teminat mektubu bilgilerine E-VDO üzerinden ulaşılamaması halinde ise eskiden olduğu gibi teminat mektubunu veren banka şubesinden, ilgide kayıtlı yazımız
18.12.1987 tarih ve GEL: KDV:2601079-4-81787 sayılı genel yazı uyarınca ilgili banka şubesinden yazılı teyidinin alınması gerekmektedir.
çerçevesinde teyidin alınacağı tabiidir.”
E- Teminat Mektuplarının İadesi:
Normal veya indirimli teminat uygulaması kapsamında verilen teminat mektupları inceleme raporu veya YMM tasdik raporuna istinaden iade edilir. İlgili vergi dairesince teminat mektuplarının iadesi sırasında teminat mektubu, uygun bir yerine: “KDV iadesi dolayısıyla alınan bu teminat mektubunun vergi dairemizde olan işlemi sona ermiştir” şerhi düşülerek, tarih yazılmak ve mühür tatbiki suretiyle imzalanır. Bu şerhi gören bankaların, vergi dairesinden ayrıca bir teyid almaksızın gerekli işlemi yapmaları mümkün bulunmaktadır.
III- SONUÇ:
Teminat sözlük anlamı ile garanti veya güvence anlamına gelmektedir. Mükellefler katma değer vergisi iade alacaklarını teminat karşılığı nakten alabilmektedir. Teminat olarak 6183 sayılı Kanunun 10’uncu maddesinde sayılan iktisadi kıymetlerden bir veya bir kaçı gösterilebilir. Normal teminat uygulaması kapsamındaki mükellefler, talep ettikleri iade mikta-rının Maliye Bakanlığınca belirlenen sınırı aşan kısmının tamamı için teminat verirler. İndirimli ve yükseltilmiş teminat uygulamasına tabi ol-mayan tüm mükellefler normal teminat uygulamasına tabidir. Normal veya indirimli teminat uygulaması kapsamında verilen teminat mektupları inceleme raporu veya YMM tasdik raporuna istinaden iade edilir.
Fethi AYGÜN
Diyaloğ Dergisi Ağustos 2011 Süryay Sürekli Yayınlar Ticaret ve Sanayi AŞ
http://yildirimercan.blogspot.com/2011/08/kdvnin-teminat-karslgnda-iadesi.html
