İş Kazası, İş Sağlığı ve Güvenliğinin
Yargıtay Kararları İle Birlikte Değerlendirilmesi
İş Kazasının Tanımı
Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle
işyerinde bulunduğu sırada, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl
işini yapmaksızın geçen zamanlarda, emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt
vermek için ayrılan zamanlarda,işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,
meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olaydır (5510
sayılı Kanun 13.m.)
Yargıtay 21 HD. E.6341 K.4758/2010
“…5510 Sayılı Kanun’un 13-c maddesinde: “...sigortalının
işveren tarafından görev ile başka bir yere gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen
zamanlarda” meydana gelen olay iş kazası sayılmıştır. Somut olayda davacılar murisinin 22.10.2002
tarihinden 03.10.2006 ölüm tarihine kadar davalı işveren işçisi olarak çalışmasının Kuruma bildirildiği,
sigortalının olay günü görevi gereği Türkiye’den yüklenen yükü yurt dışında yerine ulaştırmak üzere
03.10.2006 tarihinde Arnavutluğun Tiran şehrinde gece molası verip sabahleyin yola çıkmak üzere
konakladıkları otel odasında kendi başına istirahata çekildiği sırada 01:30 sıralarında
kalp krizi geçirip
öldüğü
, olayın sözü edilen madde gereği davalılar SGK ve işveren yönünden iş kazası sayılması
gerekirken, Mahkemece, olayın SGK yönünden iş kazası olarak kabul edilmekle beraber iş ile ölüm
olayı arasında illiyet bağı bulunmadığı gerekçesiyle işveren yönünden iş kazası olarak kabul
edilmemesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.”
İş Kazasının Bildirimi
5510 sayılı Kanun gereğince SGK’ya bildirimi
; sigortalıların iş kazası geçirmeleri hâlinde işverenleri
tarafından kazanın olduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhâl, Kuruma en geç kazadan sonraki
üç iş günü içinde
, Ek-7’de yer alan iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesini vermekle yükümlü
olanlar tarafından e-sigorta ile Kuruma bildirilir veya doğrudan ya da posta yoluyla ilgili üniteye
gönderilir.
4857 sayılı Kanun gereğince Bölge Çalışma Müdürlüğüne bildirimi
; İşverenler işyerlerinde
meydana gelen iş kazasını ve tespit edilecek meslek hastalığını
en geç iki iş günü içinde yazı ile ilgili
bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadırlar.
(Madde hükmüne uymamanın cezası 1.233,00TL)
Yargıtay 21 HD. E.13524 K.4622/2009
“ Somut olayda iş kazası olduğu iddia olunan olayın Sosyal
Güvenlik Kurumuna bildirilmediği anlaşılmaktadır. Kurumca gelir bağlanabilmesi için öncelikle
zararlandırıcı olayın iş kazası niteliğince olup olmadığının tespiti ön sorundur. İş kazasının tespiti ile
ilgili ihtilaf Sosyal Güvenlik Kurumunun hak alanının doğrudan ilgilendirmekte olup tazminat
davasında kurum taraf değildir.
Yapılacak iş; davacıya iş kazasını Sosyal Güvenlik Kurumuna
ihbarda bulunmak
, olayın Kurumca iş kazası olarak kabul edilmemesi halinde Sosyal Güvenlik
Kurumuna ve hak alanını etkileyeceğinden işveren aleyhine "iş kazasının tespiti" davası açması için
önel vermek, tespit davasını bu dava için bekletici sorun yaparak çıkacak sonuca göre, olayın
Kurumca iş kazası olduğunun kabul edilmesi halinde ise davacıya Kuruma müracaat ederek iş kazası
sigorta kolundan geliri bağlanması için önel vermek ve çıkacak sonuca göre bir karar vermektedir.”
İş Kazasının Tespiti
İş kazası ve meslek hastalığı soruşturmaları, sigortalılık durumu, iş kazası ve meslek hastalığı
bildirgesinde bildirilen olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağı, işyerinde sigortalının çalıştığı birimin
meslek hastalığına sebep olup olmayacağı, işveren sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesinin
uygulanıp uygulanmayacağı, olayın meydana gelmesinde sigortalının kastı, ağır kusuru, işverenin
kastı veya sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliği mevzuatına aykırı bir hareketi ile üçüncü
şahısların kusurlu hâllerinin olup olmadığı hakkında karar verilebilmesi için yapılır.
İş Kazası Sonucu Sağlanan Yardımlar
Geçici İş Göremezlik Ödeneği
Sürekli İş Göremezlik Geliri
Ölüm Geliri
Evlenme ve Cenaze Ödeneği
Yargıtay 21. HD. E.1645 K.10960/2009
“ …5510 sayılı Yasa'nın 18. maddesinde Kurumca
yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından istirahat raporu alınmış olması şartıyla; iş kazası
nedeniyle iş göremezliğe uğrayan sigortalıya her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verileceği, 19.
maddesinde iş kazası sonucu oluşan hastalık ve özürler nedeniyle Kurumca yetkilendirilen sağlık
hizmeti sunucularının ve sağlık kurulları tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık
Kurulunca meslekte kazanma gücü en az %10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalıya
sürekli iş göremezlik geliri bağlanacağı bildirilmiştir.”
İşverenin ve üçüncü kişilerin sorumluluğu
İş kazası veya meslek hastalığı, işverenin kastı sonucunda ve/veya sigortalıların sağlığını koruma ve iş
güvenliği ile ilgili mevzuat hükümlerine aykırı hareketi sonucunda oluşmuşsa işvereni Kuruma karşı
sorumlu hâle getirir.
İş kazası, meslek hastalığı ve hastalık, üçüncü bir kişinin kusuru nedeniyle meydana gelmişse,
sigortalıya ve hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin
başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan üçüncü kişilere ve şayet kusuru
varsa bunları çalıştıranlara rücu edilir.
Yargıtay 21. HD. E.5624 K.18632/2008
“ İş kazasından doğan tazminat davalarında, İş Kanununun
77. maddesinin öngördüğü koşulları göz önünde tutarak; işyerinin niteliğine göre işyerinde
uygulanması gereken İşçi Sağlık ve İş Güvenliği Tüzüğü'nün ilgili maddelerini incelemek suretiyle
işverenin işyerinde aldığı önlemleri almadığı veya alınan önlemlere işçinin uyup uymadığı gibi
hususlar ayrıntılı biçimde incelenmek suretiyle kusurun aidiyeti ve oranı hiçbiri kuşku ve duraksamaya
yer vermeyecek biçimde belirlenmelidir.”
İş Sağlığı ve Güvenliği
İşverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç
ve gereçleri noksansız bulundurmak, işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü
önleme uymakla yükümlüdürler. İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup
uyulmadığını denetlemek, ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek zorundadırlar (4857
sayılı Kanun 77.m.)
. Ceza Tutarı : İş sağlığı ve güvenliği hükümlerine aykırı davranan işveren
veya işveren vekillerine
1.233,00 TL ve iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yönetmelik
hükümlerine uymayan işveren veya işveren vekillerine uyulmayan her iş sağlığı ve güvenliği
önlemi için
247,00TL para cezası verilir.
Yargıtay 10 HD. E.18502 K.5561/2010
“ …Öte yandan, hükme esas ikinci rapor maddi olaya da
uygun değildir. Davalı asıl işveren A.Ş'ye ait bira fabrikası işyerinde, davalı ait işverene bağlı olarak
çalışan temizlik işçisi sigortalı, olay günü fabrikanın malt sahası içerisinde arpa boşaltım deliklerinin
yanında, zemin altı seviyede ve altında makine dairesinin bulunduğu yerde, arkadaşıyla birlikte
temizlik yapmakta olduğu; anılan yerde makine dairesine girişi sağlayan ve esasen normal zamanda
demir pimli kapaklarla kapatılmış, bir metre çapında 3 adet deliğin bulunduğu; olay günü fabrikadaki
bakım ve temizlik işleri nedeniyle, demir kapakların çıkartılarak, üzerine karton mukavva ve onun
üzerine de sabitlenmemiş sac konulduğu; sigortalı ve arkadaşının, anılan sacların altını da temizlemek
amacıyla, bu sacları kaldırdıkları ve bir süre sonrada, sigortalının sacı bulunmayan, sadece mukavva
ile, örtülü bu delikten yaklaşık 3 metre yükseklikten aşağıya düşmesi suretiyle iş kazasının meydana
geldiği anlaşılmaktadır.
Bakım için olsa da, temizlik işçileri için risk teşkil edecek ve çalışmanın
güvenliğinin tehlikeye sokacak şekilde demir kapakların kaldırılması, mukavva ve sabitlenmemiş sac
ile deliklerin üzerinin kapatılması,
iş güvenliği kurallarına aykırı olduğu gibi; aksi durumda dahi,
çalışma güvenliğinin sağlanması açısından, teknik bir eleman nezaretinde çalışmanın sağlanmaması
da yerinde değildir
….”
Yararlanılan Kaynaklar
4857 sayılı İş Kanunu
5510 sayılı S.G.G.S.S. Kanunu
Sosyal Sigortalar İşlemleri Yönetmeliği
keremgoktas.com
Gültekin GÖKTAŞ
SGK E. Başmüfettişi
S.M.Mali Müşavir