Elektronik ödeme sistemlerinin geliştirilmesi
Kayıtdışılığın azaltılması yıllardır gündemde olan bir konu. Hatta hiçbir zaman gündemden çıkmadığını söyleyebiliriz. Ne var ki, bu konuda kapsamlı bir eylem planının uygulamaya konulması mümkün olmadı.
.
Bu konuda Vergi Konseyi bünyesinde süregelen çalışmalar yapılmakta olduğunu billiyoruz.
Bu sürecin bir parçası olarak; kayıtlı ekonominin geliştirilmesi için kartlı ödeme sistemleri ile yeni yöntem ve teknolojilerden yararlanma imkanlarını ortaya koyan rapor Vergi Konseyi tarafından hazırlanarak geçtiğimiz aylarda yayımlanmıştır.
.
Raporda, kartlı ödeme sistemleri ile yeni yöntem ve teknolojilerin kullanım imkanlarının artırılmasına yönelik önerilerde de bulunulmaktadır.
.
Ülkemizin önemli sorunları arasında yer alan kayıt dışı ekonominin mümkün olduğu ölçüde daraltılması için elektronik ödeme sistemlerinden mümkün olan en üst düzeyde yararlanılması gerektiği açıktır.
Kayıtlı ekonominin geliştirilmesi sürecine katkıda bulunabilecek raporun önemli kısımlarını okuyucularımız bilgisine sunmak isteriz.
.
Kartlı ödeme sistemleri
Kartlı ödeme sistemleri adı ile ifade edilen kapsama dahil edilebilecek kartlar dört temel gruba ayrılmaktadır.
- Banka Kartı (Debit Card) : Kart sahibinin mevduat hesabına bağlı olarak işlev gören kartlardır.
- Ön Ödemeli Kartlar (Prepaid Card) : Banka kartından farklı olarak herhangi bir hesaba bağlı olma zorunluluğu olmaksızın önceden yükleme yapılarak kullanılabilen kart türüdür.
- Harcama Kartı (Charge Card) : Kredi kartından farklı olarak herhangi bir kredilendirme yapılmaksızın son ödeme tarihinde tüm borcun ödenmesi gereken kartlardır.
- Kredi Kartı (Credit Card) : Belli limitler dahilinde kart sahibine, mal ve hizmet alımı veya nakit çekme imkanını sağlayan kart türüdür.
.
Kart kullanımının teşvikine yönelik öneriler
Düşük oranlı KDV uygulaması
Banka veya kredi kartı kullanılarak yapılan harcamalarda herhangi ilave bir işleme gerek kalmaksızın işyeri tarafından hesaplanan katma değer vergisinin indirimli olarak hesaplanması diğer bir ifade ile kart ile yapılan alışverişlerde indirimli katma değer vergisi uygulanması önerilmektedir. Kart hamilinin KDV indirimini işlem anında görüyor olması işlemin teşvik edici, yapılan indirimlerin aylık KDV beyannameleri ile bildirilmesi de sistemin denetleyici unsuru olmaktadır.
.
Kart harcamaları üzerinden iade veya prim
Düşük oranlı katma değer vergisi uygulamasından farklı olarak uygulanabilecek bir diğer teşvik yöntemi ise banka veya kredi kartı harcamaları toplamı üzerinden dönemsel olarak (aylık veya yıllık) belli bir oranın kart hamillerinin beyanı üzerine prim, iade veya benzeri bir isim altında iade edilmesidir. Bu uygulamada beyan ve belgeleme yükümlülüğü kart hamiline bırakılabileceği gibi konu ile ilgili bankalardan bilgi alışverişine ilişkin bir altyapının oluşturulabileceği de öngörülmektedir.
.
Üye işyerlerine avantaj sağlanması
Kartlı ödeme sistemi kullanımını teşvik etmek amacı ile kart hamillerine bazı imkanlar sağlamanın yanı sıra (düşük oranlı KDV veya iade) üye işyerlerine de bazı avantajların sağlanması imkanı bulunmaktadır. Bu aşamada özellikle üye işyerlerine yönelik gelir üzerinden alınan vergilerde veya bazı maliyet unsurlarında indirim alternatifi gündeme gelebilir.
.
Küçük ölçekli işletmelerde yazarkasa yerine pos kullanımı
Özellikle satmış oldukları mal veya hizmet nedeni ile değişken oranlı katma değer vergisi uygulamayan küçük ölçekli işletmelerde yazarkasa kullanımının tamamen kaldırılması ve söz konusu işletmelerde POS kullanımının özendirilmesi önerilmektedir. POS makinesi aracılığı ile üretilecek slibin yasal belge olarak kabul edilmesi de uygulamanın başarısı için zorunlu görülmektedir.
.
Bu düzenlemenin gerek uygulanacağı faaliyetler açısından genişletilmesi gerekse bazı durumlarda kabul edilebilir bir oranda nihai stopaj ile birlikte(genel kabul görecek bir oranda % 1 % 3 vb.....) vergilendirme rejimi şeklinde kurgulanması bu aşamada önem taşımaktadır.
.
Kamu gelirlerinin tahsilatında kart uygulamaları
Kamu gelirlerinin tahsilatında kartlı ödeme sistemlerinden azami ölçüde yararlanabilmesi amacı ile kredi kartı ile yapılan vergi tahsilatlarında;
- Kamu alacaklarının bankalar tarafından geri ödeme bloke süresinin güncel maliyetlere göre revize edilmesi,
- Söz konusu maliyetlerin ilgili idare tarafından komisyon olarak da ödenme imkanının getirilmesi ve
- İfade edilen işlemin bir hizmet alımı şeklinde değerlendirilip bu konuda farklı satınalma modellerinin oluşturulması (hizmet alımı ihale vb....)
önerilmektedir.
.
Kurumsal kredi kartı kullanımı
Kurumsal kredi kartı kullanımının özellikle kurumlara ait kırtasiye, temizlik malzemeleri, temsil ve ağırlama gibi giderlerin yanı sıra personele ait konaklama, ulaşım, yemek giderleri gibi unsurlarda belirli koşullar altında zorunlu tutulması önerilmektedir. Önümüzdeki süreç içerisinde çek ve senet kullanımının azalması paralelinde kurumsal kart kullanımının yaygınlaşması ve bazı alanlarda zorunlu hale getirilmesinde kayıtlı ekonominin gelişmesi açısından ciddi faydalar görülmektedir.
.
Toplu ulaşımda temassız ve ön ödemeli kartlı sistemlerin kullanımı
Şu an itibari ile bazı belediyeler tarafından gerçekleştirilen uygulamaların, tüm ülke genelinde zorunlu hale getirilmesi ve konunun vergileme rejimi şeklinde tasarlanması önerilmektedir. (manyetik kart okunması sureti ile binen yolcuya bilet kesilmemesi, pos slibinin bilet yerine kabul edilmesi, gün sonu toplu belge düzenlenmesi vb...)
Bu bağlamda;
- Ulaşım sektörüne yönelik olarak kurulacak olan sistemdeki tüm para havuzlarının ve hareketlerinin bankacılık sistemi üzerinden yapılması zorunlu tutulmalı,
- Uygulamanın yaygınlaşmasına paralel olarak sektörün vergisel yükümlülükleri ÖTV başta olmak üzere tekrar gözden geçirilmeli,
- Konu ile ilgili olarak hasılat üzerinden hesaplanacak kabul edilebilir bir oranda (% 1 veya 3 gibi) nihai stopaj uygulaması gündeme getirilebilir niteliktedir.
.
Mobil finansal hizmetler
- Fatura/kontör ile mobil ödeme konusunda ülkemizde faaliyet gösteren tüm GSM operatörlerinin içinde olacağı bir ödeme sistemi tanımının yapılması ve gerekli yasal düzenlemelerin yapılması.
- GSM operatörlerinin aracılık edeceği mobil ödeme kurgularında Özel İletişim Vergisi, Hazine Katkı Payı ve Telekominikasyon Kurulu Payı gibi yükümlülüklerin kaldırılması.
- Mobil ödeme kurguları ile çelişen ve gereksiz maliyetlere sebep olan kağıt belge yerine elektronik fatura uygulamasının da oluşturulması.
.
Gayrimenkul alım-satımına yönelik öneriler
Özellikle tapu işlemlerinde gerçek değerin bildirilmemesi ve işlem yapılırken yüksek tutarlarda nakit taşınması sırasında ortaya çıkan riskleri bertaraf etmek için;
- Belirli nitelikleri haiz gayrimenkullerin değerleme işlemlerinin gayrimenkul değerleme şirketleri tarafından yapılması zorunluluğu getirilmesi
- Tapu işlemlerinde bloke çek aracılığıyla alım satım bedelinin bankacılık sistemi aracılığı ile aktarılması ve nakit alışverişinin ortadan kaldırılması
.
Harekete geçme zamanı
Vergi Konseyi raporunda gündeme getirilen öneriler üzerinde düşünmeye ve denemeye değer nitelikte görülmektedir. Muhtemeldir ki, karar verici organlar da bu önerilerin bir kısmını değerlendirecektir.
Ne var ki, kayıtdışılığı azaltıcı yönde önlemler almak ile kayıtdışılıkla mücade etmek çok farklı kavramlar.
Toplumun ortak kabulü ve desteği sağlanamadan ve bütünsel bir strateji ortaya konulmadan atılan pek çok yerinde adım da ekonomi içerisinde etkisizleştirilmekte ve kayıtdışılığı engelleyememektedir.
.
Kayıtdışılığın önlenmesi adına, ekonomiye yön veren tüm aktörleri bir araya getirerek her kesimin elini taşın altına koyduğu ortak bir eylem planının hayata geçirilmesi bu açıdan zaruri gözükmektedir.
Onur ELELE
