Kamu sektöründe istihdam artıyor mu, azalıyor mu?
Başlıktaki sorunun yanıtını bundan on yıl önce veriyor olsaydık, kesinlikle kamuda istihdam edilenlerin sayılarının azalacağını söyleyebilirdik. Bunun nedeni de, o dönemde kamu çalışanlarının verimsiz çalışma veya 'gizli işsizlik' içinde olduğunun düşünülmesi ve bu durumu ıslah etmek amacıyla daha az sayıda fakat daha etkin kamu iş gücünün yaratılması yönünde bir tavır sergileniyor olmasıydı.
Kamusal istihdam artış gösteriyor
Ancak aradan geçen zamanda, kamu istihdamının azalmadığı ve hatta artış gösterdiği görüldü. 2001 yılında 2 milyon 201 bin civarında olan kamu istihdamı 31 Mart 2012 TÜİK rakamlarına göre %41 artışla, 3 milyon 111 bin kişiye yükseldi.
Aslında kamusal istihdam rakamları artışını göz önüne alırken, daha sağlıklı bir değerlendirme yapmak açısından, kamu istihdamının toplam istihdam içerisindeki oranına bakmak gerekli.
Kamu istihdamının toplam istihdama oranı da artış içinde
Bu orana baktığımızda, 2001 yılında kamu istihdamının toplam istihdama oranı %10.23. 2012 yılına gelindiğinde ise bu oran %12.6'ya çıkmış, yani kamu istihdamının toplam istihdama oranı bakımından da bir artış söz konusu.
Daha analitik bir değerlendirme için son beş yıllık kamu istihdam rakamlarını ele aldığımızda ortaya çıkan tablo şu şekilde;
2007 yılından bu yana kamu istihdamı 184 bin 473 kişi (%6) artmış. Aynı süreç içerisinde genele baktığımızda, istihdamdakilerin sayısı 3 milyon 650 bin kişi artış göstermiş.
Son beş yılda istihdama katılan her 5 kişiden 1'i kamuda istihdam edildi
Bu rakamlar şu sonucu ortaya çıkarıyor: Son beş yıl içerisinde istihdama katılan her 5 kişiden 1'si kamuda istihdam edildi.
Kamu istihdamındaki artış trendinin 2011 ve 2012 yıllarında hızlandığı da görülüyor. 2011 yılında 99 bin 229, 2012 yılında ise 74 bin 213 kişi kamuda göreve başlamış. Bu durum son beş yıldaki kamu istihdamı artışı rakamı olan 184 bin 473'ün 173 bin 442'sinin, yani %94'ünün son iki yılda gerçekleştiğini gösteriyor.
KPSS atamaları önemli bir etken
2007 yılından bu yana genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde gerçekleşen istihdam artışı, neredeyse kamusal istihdam artışının tamamını oluşturmuş durumda. Bu durum özellikle KPSS sınavı sonrası yapılan atamaların arttığının bir göstergesi. Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri içerisinde bakanlıklar ve müsteşarlıklar yer alıyor. YÖK, üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitülerindeki istihdam artışı da önemli oranlara ulaşmış görünüyor.
Kamu istihdamındaki değişimin kırılımlarına bakıldığında, özellikle özelleştirme kapsamındaki kamu kuruluşları, KİT'ler ve yine TRT ve TURKSAT AŞ'de çalışanların sayılarında azalma var.
Belediyelerde istihdam düşüyor
Kamuda istihdamın azaldığı diğer alanlar, il özel idareleri ve belediyeleri. Son beş yıl içerisinde bu kurumlarda istihdam toplam 61 bin 598 kişi azalmış. Özellikle belediyelerdeki 51 bin 347 kişilik istihdam kaybı, İŞKUR bünyesinde yürütülen toplum yararına çalışma programlarının aktif olarak belediyelerin görev alanındaki hizmetlerde kullanılması nedeniyle ortaya çıkmış durumda.
Son beş yıl içerisinde kamu istihdamındaki önemli bir gelişme de, geçici işçi statüsünün neredeyse kaldırılmış olması. Son beş yıl içerisinde geçici işçi istihdamı 180.000 kişi azaldı. Bu azalmanın altında, belediyelerde çalışan 113.000 kişilik geçici işçi istihdamındaki düşüş yatıyor.
En fazla istihdam artışı Milli Eğitim Bakanlığı'nda
Kamu kurumları özelinde değişimlere bakıldığında, 2007 - 2010 yılları arasında istihdam yapısı farklılaşan 4 kurum ön plana çıkıyor. Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı 3 yıllık süreçte 60 bin kişilik istihdam kaybı yaşamış. Diyanet İşleri Başkanlığı'nda 10 bin kişilik istihdam artışı yaşanırken, Emniyet Genel Müdürlüğü'nde 31 bin, Milli Eğitim Bakanlığı'nda ise 145 bin kişilik istihdam artışı gerçekleşmiş.
Kamu istihdamında, 2011 ve 2012 yıllarında yaşanan artışın önemli bir nedeni küresel ekonomik kriz süresince yaşanan iş kayıplarını önlenmesinin amaçlanması. İhracata dayalı üretim yapan özel sektör işyerlerinde yaşanan kaybın telafi edilmesi adına kamu sektöründe yeni kadrolar açılarak mevcut boş kadroların da doldurulmasına çalışıldı.
Ayrıca yükseköğretim sistemindeki çarpıklıklardan ötürü yaşanan beceri uyumsuzluğunun baş edilemez noktaya gelmesi sonucunda, siyasi irade toplumsal baskı ile yüz yüze kaldı ve "KPSS mağdurları", "atanamayan öğretmenler" gibi sivil toplum dinamikleri siyasi iradeyi bu yöne iter hale geldi.
Personel giderleri artıyor
Elbette, kamu istihdamında yaşanan bu değişimin önemli sonuçları olacak. Bütçe giderleri içerisinde 2009 yılının 12'nci ayında %8'lik payı bulunan personel giderleri, 2012 yılının 5'inci ayında %22'lik paya ulaştı.
Personel giderleri istatistikleri içerisinde 2012 yılı Haziran verisi, 2006 yılı Ocak ayından bu yana gerçekleşen en yüksek tutar konumunda. Dolayısıyla son iki yıl içerisinde yaşanan kamu istihdamındaki artış maliye politikalarına da yansıyacak.
Haziran ayındaki memur maaş zamlarının da etkisiyle bütçe açığının bu ay yüksek seviyede olmasında, son iki yıl içerisinde artan kamu istihdamının da etkili olduğu söylenebilir.
PROF. DR. CEM KILIÇ
http://www.dunya.com/kamu-sektorunde-istihdam-artiyor-mu,-azaliyor-mu-149224yy.htm
