Analık sürelerinin borçlanılmasıAnalık işgöremezlik ve ücretsiz izin sürelerinin borçlanılması, doğum borçlanmasının sigortalı anaları kapsayan esas yapısı olduğunu söyleyerek yazıma başlamak istiyorum. Konuyu kısaca şöyle dillendirebilirim. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 41'inci maddesi ile Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nin 66'ncı maddesinde belirtildiği üzere, kanunları (başta 4857 sayılı İş Kanunu'nun 74'üncü maddesi gereği) kullanılan analık izni ?doğum işgöremezlik- ve ücretsiz doğum izni süreleri belgelenmek şartıyla, 4/a sigortalısı olan analar tarafından borçlanılabilmektedir. Konuyla ilgili düzenlemeler şöyledir:
5510 sayılı Kanunun 'sigortalıların borçlanabileceği süreler' başlıklı m.41/a hükmüne göre, 4/a sigortalısı anaların kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile iki defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla iş sözleşmesine istinaden işyerinde çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartıyla talepte bulunulan süreleri, kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları ve talep tarihinde, anılan Kanunun 82'nci maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları (asgarî ücret ve 6,5 katı) arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın % 32'si üzerinden hesaplanacak primlerini borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödemeleri şartı ile borçlandırılarak, borçlandırılan süreleri sigortalılıklarına sayılır. Bir ay içinde ödenmeyen borçlanmalar için ise yeni başvuru şartı aranır. Primi ödenmeyen borçlanma süreleri hizmetten sayılmaz. Sigortalılık borçlanması ile aylık bağlanmasına hak kazanılması durumunda, ilgililere borcun ödendiği tarihi takip eden aybaşından itibaren aylık bağlanır.
Analık işgöremezlik ve ücretsiz izin sürelerinin borçlanılması ile sigortalılık başlangıç tarihi sonrasında iki doğum için borçlanılan süreler, uzun vadeli sigorta ve genel sağlık sigortası bakımından, borçlanılan tarihteki 5510 sayılı Kanunun 4'üncü maddenin birinci fıkrasının ilgili bendine göre, sigortalılık süresi olarak değerlendirilir. (Yasakoyucu, biraz daha dikkatli olarak, analık ve doğum borçlanması sürelerinin 4/a sigortalılığı olarak değerlendirileceğini düzenlemesi daha hakkaniyete uygun olacak; birçok zorlamanın da önünü kesmiş olacaktır.)
Bu borçlanmalarda borçlanılan prime esas gün sayısı borçlanılan ilgili aylara mal edilmektedir. Seçilen prime esas kazanç, borcun ödendiği tarihteki prime esas asgarî kazanca oranlanarak, söz konusu oran ilgili ayın prime esas asgarî kazancı ile çarpılır. Bulunan tutar, ilgili ayın prime esas kazancı kabul edilir. Ancak hesaplanan prime esas kazanç, hiçbir suretle o ayın prime esas azamî kazancını geçemez.
Borçlanma sürelerinin belgelenmesi, Kurumca ilgili Genelgelerle belirlenmiştir. Sosyal Sigortalar İşlemleri Yönetmeliği'nin 'Borçlanmaya ilişkin süreler' başlıklı m.66'da konu hakkında düzenlemeler şöyledir:
-Hizmet borçlanmasına ilişkin talepler, örneği Kurumca hazırlanan hizmet borçlanması başvuru belgesi veya borçlanma isteğini belirtir dilekçe ile Kuruma yapılır. Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra geçen ve Kanunun 41 inci maddesinde belirtilen sürelerin borçlanılması için Kanun veya mülga sosyal güvenlik kanunlarına göre tescil edilmiş olmak yeterli olup, borçlanma talep tarihi veya ölüm tarihi itibarıyla sigortalı olma şartı aranmaz.
-Sigortalıların veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları ve talep tarihinde 5510 sayılı Kanunun 82'nci maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın %32'si üzerinden hesaplanacak primlerini borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödemeleri şarttır. Tahakkuk ettirilen borç tutarı, ilgiliye iadeli taahhütlü olarak tebliğ edilir. PTT alındısının ilgiliye teslim edildiği tarih borcun tebliğ tarihidir. Bir ay içinde ödenen tutara isabet eden süre geçerli sayılır. Tebliğ edilen borcunu süresi içinde ödemeyenler ile kısmi ödeme yapanların kalan sürelerinin borçlandırılması için yeni başvuru şartı aranır.
Borçlanma başvuru belgeleri, kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni sürelerinin borçlanma talebinde bulunulması hâlinde, sigortalının bu sürelerde tabi olduğu işyerince onaylanır. Ancak, bu fıkrada sayılan belgelerden elektronik ortamda alınanlar Kurumca istenmez.
Ve 5510 sayılı Kanunun 41/a maddesine göre yapılan borçlanmalarda aylık bağlanmamış olması şartıyla borçlanma tutarının tamamı sigortalının talebi halinde bir defaya mahsus olmak üzere iade edilmektedir.
Tekrarlayacak olursam, 4/a sigortalısı anaların 4857 sayılı İş Kanunu'nun 74'üncü maddesi gereği verilen doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık (çoğul gebelikte 18 haftalık) doğum geçici işgöremezlik süresi ?analık izni süresi- ile bu süre sonunda 6 aya kadar kullanılabilen ücretsiz doğum izni süresi; ayrıca iki defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla iş sözleşmesine istinaden işyerinde çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartıyla talepte bulunulan süreleri, kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları ve talep tarihinde, kendilerince belirlenecek günlük kazancın % 32'si üzerinden hesaplanacak primlerini borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödemeleri şartı ile borçlandırılan süreler, emeklilik yönünden sigortalılıklarına sayılmaktadır.
Boşanmış ve hiçbir geliri olmayan ev hanımı yaşlı anne, GSS'den yararlanır mı?
Yüksel BOZKURT: Sayın Sınav, ben yurtdışında yaşıyorum. Türkiye'de yaşayan annem 64 yaşında, boşanmış ve hiçbir geliri, sağlık sigortası olmayan bir anne ve ev hanımı. Annem sağlık sigortasından faydalanabilir mi? Devlet annem ve onun durumunda olan annelere hiç mi yardım eli uzatmaz, hiç mi bir maaş, maddi destek vermez?
C: Okuyucumun annesinin gerçekten geliri olmadığı kanıtlanabiliyorsa, GSS'den yararlanabilecektir. Yeşilkart almak için de başvuru yapılabilecektir. Konuyu çeşitli boyutlarıyla daha sonra ele alacağım.
Tahsin Sınav
http://yenisafak.com.tr/Yazarlar/?i=29883&y=TahsinSinav
