İşçilerin İzinleri Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Soru ve Cevaplarla İşçilerin İzinleri Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Soru 1- Eşinin doğum yapması nedeni ile işçiye kaç gün izin verilmesi gerekmektedir?

Çalışanlara eşinin doğum yapması nedeniyle izin verilmesi yönünde bir hüküm bulunmamaktadır. Bu konudaki uygulama iş sözleşmelerinde belirlenebilmektedir. İş sözleşmesinde bağlayıcı bir hüküm bulunmaması durumunda, böylesi izin talepleri işverenin onayına tabidir.

Soru 2- Çalışma süresi 5 yıl olan işçinin yıllık ücretli izin hakkı kaç gündür?

Yıllık ücretli izin haklarının belirlenmesi sırasında aynı işverene bağlı olarak çalışılan süre esas alınmaktadır. Aynı işverene bağlı çalışma süresi;

1 yıldan 5 yıla kadar olan çalışanlara 14 gün,

6 yıldan "14" yıla kadar olan çalışanlara 20 gün,

15 yıl veya daha fazla olan çalışanlara 26 gün,

yıllık ücretli izin hakkı verilmektedir.

18 ve daha küçük veya 50 ve daha büyük yaştaki çalışanlara verilen yıllık ücretli izin hakkı 20 günden az olamamaktadır.

Soru 3- Doğum nedeniyle kullanılacak ücretli ve ücretsiz izin sürelerinin, yıllık ücretli izin hakkı elde edilmesi için geçmesi gereken süreye etkisi nedir?

4857 sayılı İş Kanunu'nun 74 üncü maddesine göre, kadın işçilerin doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta ücretli izin hakları bulunmaktadır. Aynı Kanun'un 55 inci maddesi uyarınca; bu süreler, yıllık ücretli izin hakkının hesabında çalışılmış gibi sayıldığından elde edilen yıllık ücretli izin hakkının kullanılmasına engel teşkil etmez. Ayrıca, doğum yapan işçiye isteği halinde 16 haftalık ücretli izin hakkının dolmasından itibaren 6 aya kadar ücretsiz izin verilebilmektedir.

Soru 4- Bir yıllık çalışma süresi dolmamış bir işçinin yıllık ücretli izin hakkı var mıdır?

Yıllık ücretli izin uygulamalarına ilişkin esaslar, 4857 sayılı iş Kanunu 53-61 inci maddeleri ve uygulamanın detaylarını açıklayan yönetmelik ile belirlenmektedir. Yasal düzenlemeler açısından; aynı işverene bağlı çalışma süresi deneme süresi de içinde olmak üzere en az 1 yıl olan işçinin yıllık ücretli izin hakkı oluşmaktadır. Düzenleme gereğince aynı işverene bağlı çalışma süresi;

a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,

b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,

c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,

az olamaz.

Soru 5- Haftada 5 saat fazla çalışma yapıyorum. Ücret yerine izin almak istiyorum. Alabilir miyim? Alabilirsen ne kadar alabilirim?

4857 sayılı İş Kanununun 41’nci maddesinde fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışmada işçi isterse zamlı ücret yerine fazla çalıştı her saat karşılığı 1 saat 30 dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında 1 saat 15 dakikayı serbest zaman olarak kullanabileceği belirtildiğinden toplam 7,5 saat size serbest zaman iş saatleri içinde verilmelidir.

Soru 6- İşverenim bayram sonrası verdiği izin için karşılığı telafi çalışması yaptırmak istiyor. Buna hakkı var mıdır?

Evet. İşvereniniz, bayram tatiliniz dışında size izin kullandırmış ise (örneğin bayram tatili sonu hafta tatilinden önceki iki günü tatil ederek hafta tatili ile birleştirmiş ise), iki ay içinde çalışmadığınız bu günler için telafi çalışması yaptırabilir. Ancak bazı şartları vardır.

1-Telafi çalışması günlük en çok çalışma süresini aşmamak koşulu ile günde üç saatten fazla olamaz.

2- Hafta tatili ya da ulusal bayram ve genel tatili günlerinde telafi çalışması yaptırılamaz.

3- Telafi çalışması yapılan saatler için fazla mesai ücreti ödenmez.

Soru 7- Kadın işçi doğum sonrası ücretsiz izin alabilir mi?

Evet. İsteği halinde kadın işçiye, toplam 16 haftalık (çoğul gebeliklerde 18 haftalık) doğum öncesi ve sonrası izninin dışında 6 aya kadar ücretsiz izin verilir.

Soru 8- Yıllık izin süremi nasıl hesaplayabilirim?

Yıllık izin süreleriniz, işyerindeki kıdeminize göre hesaplanır. Eğer işyerinizde;

1-Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dâhil) hizmetiniz varsa yıllık izin süreniz 14 günden;

2-Beş yıldan fazla on beş yıldan az hizmetiniz varsa 20 günden;

3 -On beş yıldan fazla hizmetiniz varsa 26 günden az olamaz.

Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) hizmeti olanlar, ancak beş yıllık hizmet sürelerini doldurduktan sonra hak kazandıkları yıllık izinlerini 20 gün üzerinden kullanabilirler. Örneğin 01.02.2004 tarihinde işe girmiş olan bir işçi, 01.02.2005’de 1. hizmet yılını, 01.02.2006’da 2.’sini, 01.02.2007’de 3.’sünü, 01.02.2008’de 4.’sünü ve 01.02.2009’da 5. hizmet yılını doldurmuş olacaktır. Söz konusu işçi 5 yıllık hizmet süresini doldurduktan sonra 01.02.2010 tarihinde hak kazanacağı yıllık iznini 20 gün üzerinden kullanabilecektir. Kanunda öngörülen yıllık izin süreleri asgari süreler olup, işverenle imzalayacağınız hizmet akdi ya da işyerinizde uygulanmakta olan toplu iş sözleşmesi ile yıllık izin sürelerinizin daha uzun belirlenmesi mümkündür.

Soru 9- Yıllık izin süreleri ile ilgili belirli yaş gruplarına yönelik özel bir düzenleme var mıdır?

Evet. Eğer 18 yaşından küçük ya da 50 yaşından büyük işçi iseniz, yıllık ücretli izin süreniz en az 20 gün olmalıdır. Bunun anlamı; örneğin 16 yaşında bir işçi, hizmet süresi beş yıldan az dahi olsa, 18 yaşına gelinceye kadar, her yıl için yıllık izinlerini 14 gün olarak değil 20 gün üzerinden kullanacaktır.

Soru 10- Mevsimlik bir işte çalışıyorum, yıllık izin kullanabilir miyim?

Eğer bir yıldan az süren mevsimlik bir işte yahut kampanya işinde çalışıyor iseniz, yıllık ücretli izin hakkınız bulunmamaktadır.

Soru 11- Hafta tatili günleri yıllık izin süreme dahil midir?

İş Kanunu’nda belirtilen 14, 20 ve 26 günlük yıllık izin sürelerine hafta tatilleri dahil edilmemiştir. Yıllık izinlerinizi kullanırken, izin sürenize rastlayan hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil günlerinin bu sürelere ilave edilmesi gereklidir. Örneğin 14 günlük yıllık izne ayrılan bir işçi, bu süreye 2 gün de hafta tatili rastlayacağından, fiilen 16 gün yıllık izin kullanacaktır.

Soru 12- Yıllık iznimi bölerek kullanabilir miyim?

Evet, işvereninizle bu hususta anlaşmanız halinde yıllık izninizi üçe bölerek kullanabilirsiniz. Ancak böyle bir durumda izinlerinizin bir parçasının 10 günden az olmaması gereklidir.

Soru 13- İşyerinden ayrılmam halinde kullanmadığım yıllık izin haklarım yanar mı?

Kesinlikle hayır. Hizmet akdinizin herhangi bir sebeple son bulması halinde, kullanmadığınız yıllık izin sürelerinize ait ücretlerinizin, hizmet akdinizin son bulduğu tarihteki ücretiniz üzerinden tarafınıza ödenmesi gereklidir.

Soru 14- Hastalığım sebebiyle uzun süre rapor kullanmak zorunda kaldığımda, bu durumdan yıllık izin hakkım nasıl etkilenir?

Uğradığınız kaza veya hastalık sebebiyle uzun süre işe gidememeniz halinde (sağlık raporu ile belgelendirilmiş olmalıdır), o tarihteki hizmet sürenize göre hesaplanacak bildirim sürenize altı hafta daha eklenir ve eğer raporlu olduğunuz süre bu şekilde hesaplanacak süreden daha fazla ise, fazla olan kısım yıllık ücretli izninizin hesaplanmasında değerlendirmeye alınmaz. Örneğin; işyerinde 2 yıllık bir çalışmanız varken, kaza geçirdiğinizi ve 5 ay rapor kullandığınızı düşündüğümüzde, 2 yıllık hizmeti olan bir işçi için ihbar süresi 6 hafta olacağından, bu süreye bir 6 hafta daha eklenecek ve bulunacak 12 haftalık süre yıllık izin hakkınızı hesaplarken çalışılmış gibi sayılacak, geri kalan süre ise değerlendirmeye alınmayacaktır. Yani 2 yıllık kıdemi olan ve 01.02.2009 tarihinde yıllık izne hak kazanan, 01.05.2009-01.10.2009 tarihleri arasında ise 5 ay raporlu olan bir işçi, bir sonraki yıllık iznine 01.02.2010 tarihinde değil 01.04.2010 tarihinde hak kazanacaktır. (5 aylık rapor süresinin 2 ayı çalışılmamış sayıldığından)

Soru 15- İşyerinde çalışırken askere gitmem halinde, askerlikte geçen sürem, yıllık izin hakkımda değerlendirmeye alınacak mıdır?

Askerlik sürenizce hizmet akdiniz askıda sayılacağından, bu süre yıllık izin hakkınızın hesabında dikkate alınmayacaktır.

Soru 16- Yıl içinde aldığım mazeret izinlerimi işverenim yıllık izin hakkımdan düşebilir mi?

İster ücretli olsun isterse ücretsiz yıl içinde almış olduğunuz mazeret izinleriniz ya da raporlu olduğunuz süreleri işvereniniz yıllık izin hakkınızdan mahsup edemez.

Soru 17- Yıllık izin sürem için ücret alabilir miyim?

Yıllık izin, ücretli olarak kullandırılması gereken bir izindir. İşvereniniz, kullanacağınız yıllık izin sürenize ait ücretinizi, siz izne çıkarken peşin olarak vermek ya da avans olarak ödemek zorundadır. Ancak yıllık izin süreniz için size ödenecek ücrete fazla çalışma ücretleri, pirimler ve sosyal yardımlar dahil edilmeyecektir.

Soru 18- Toplu izin uygulaması nedir?

İşvereniniz işyerinizde çalışan işçilerin tümünün ya da bir kısmının, yıllık izinlerini Nisan ayı başı ile Ekim ayı sonu arasındaki bir tarihte toplu olarak kullanmalarına karar verebilir. Böyle bir uygulamada belirli sayıda işçi, işyerinin korunması, araç-gereç ve makinaların bakımı vb. işler ile ilgilenmek üzere toplu izin uygulaması dışında tutulabilir. İşyerinizde toplu izin uygulamasına karar verilmesi halinde, henüz yıllık izne hak kazanmamış işçiler de bu uygulamaya dahil edilebilirler.

Soru 19- İzin Kurulu işçilerin yıllık izinlerini nasıl düzenler?

İşçiler yıllık izinlerini hangi tarihlerde kullanmak istediklerine ilişkin taleplerini izin kuruluna iletirler. İzin kurulu, başkanın çağrısı üzerine toplanır ve bir taraftan bu talepleri diğer taraftan işyerindeki işçi sayısını, işçilerin kıdemlerini ve işlerin aksamaması zorunluluğunu dikkate alarak bir izin çizelgesi düzenler. Bu çizelgede her bir işçinin hangi tarihler arasında izin kullanacağı belirtilir. İşverence onaylanan yıllık izin çizelgeleri işyerinde ilan edilir. İzin kurulu ayrıca işçilerin yıllık izinlerle ilgili talep ve şikayetlerini işverene iletir ve yıllık izinlerin daha yararlı geçmesi için kamplar, geziler vb. ni düzenler.

Soru 20- Kısmi süreli iş sözleşmelerinde, a) Yıllık izin hakkının doğumu, b) Hafta tatili, genel tatil ve ulusal bayram ücretlerinin nasıl hesaplanacağı) Fazla çalışma

Kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçilerin fazla çalıma fazla sürelerle çalışma hakkı olmadığı, diğer hakları ile ilgili olarak tam işçiler gibi iş kanundan yararlanacakları açıklanmaktadır.

Soru 21- Maktu aylık nedir? Hasta ve izinli olsa bile aylığı tam ödenenlerin aldığı geçici iş göremezlik ödeneği ve maktu aylık mahsuplaşması nasıl yapılır?

Hastalık, izinli veya sair sebeplerle mazeretli olduğu hallerde dahi aylığın tam olarak ödenmesi haline maktu aylıkla çalışma denir. Raporu nedeni ile iş göremezlik ödeneği alan işçi bu ödeneği işyerine iade ederek maktu aylığını tam alır.

Soru 22- Hafta ve genel tatil ile ulusal bayram günü çalışma karşılıklarının dinlenme günü (izin) verilerek karşılanabilir mi?

Yasal olarak hafta ve genel tatil ile ulusal bayram karşılıkları %100 zamlı olarak ödenir. Ancak uygulamada bu günler için ücret yerine dinlenme verildiği de anlaşılmaktadır. Bu durum usul ve yasaya aykırıdır.

Soru 23- İzin hakkının doğmasının koşulları, kıdemin ve izin süresindeki tereddütler, mevsimlik işyerlerinde yıllık izin hakları, bir bölümü 10 günden az verilen, parçalar halindeki izinlerin, yıllık izinden sayılmaz ise nasıl nitelendirilebilir?

İşçinin işe girişinden itibaren aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştığı süreler birleştirilerek, izin hakkı hesaplanır. Mevsimlik işçilerin izin hakları bulunmamaktadır.İşveren tarafından parçalar halinde verilen diğer ücretli izinler yıllık izinden mahsup edilemez.

Soru 24- Kısa çalışma ödeneği alan işçilerin fesih hakları, hafta tatili ve genel tatil ile ulusal bayram ve yıllık izin hakları nasıldır?

Kısa çalışma ödeneği alan işçilerin, bu ödeneği aldıkları süreler yıllık izin süresinde dikkate alınır.

Soru 25- 4857 sayılı Kanun gereğince, hamile olan kadın işçiye doğum öncesi ve sonrası olmak üzere ne kadar izin verilir?

Doğumdan önce sekiz doğumdan sonra sekiz olmak üzere toplam on altı hafta(Çoğul gebeliklerde doğumdan sonra 10 hafta)

Soru 26- 4857 sayılı Kanuna göre, isteği halinde kadın işçiye on altı haftalık sürenin tamamlanmasından sonra ne kadar ücretsiz izin verilebilir? İşveren bu izni vermek zorunda mıdır?

Altı ay. Talebi halinde işveren bu izni vermek zorundadır.

Soru 27- Haftada 15 saatten 7 yıl kısmı süreli çalışan bir işçi kaç gün yıllık izine hak kazanır?

Kısmi süreli çalışan işçi ile tam süreli çalışan işçi arasında yıllık izin bakımından herhangi bir farklılık söz konusu değildir. Bu durumda işyerinde 7 yıl hizmeti olan kısmi süreli çalışan işçinin kullanacağı yıllık izin süresi 20 gündür.

Soru 28- İhbar öneli içerisinde yıllık izin kullanılabilir mi?

Yıllık izin ve ihbar öneli süresi iç içe geçemez ve birbirinden mahsup edilemez.

Soru 29- Yıllık izin ücreti nasıl hesaplanır?

Fazla çalışma karşılığı olarak alınan ücretler, primler, işyerinin temelli işçisi olarak normal çalışma saatleri dışında hazırlama, tamamlama, temizleme işlerinde çalışan işçilerin bu işler için aldıkları ücretler ve sosyal yardımlar, ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri için verilen ücretlerin tespitinde hesaba katılmaz.

Soru 30- Yıllık izine hak kazanmak için gerekli olan süre nasıl hesaplanır?

Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır. Şu kadar ki, bir işverenin bu Kanun kapsamına giren işyerinde çalışmakta olan işçilerin aynı işverenin işyerlerinde bu Kanun kapsamına girmeksizin geçirmiş bulundukları süreler de hesaba katılır.

Soru 31- İşyerinde 2 yıllık çalışması olan bir işçi 6 aylık bir sağlık raporu alırsa, bu sürenin ne kadarlık bir kısmı yıllık izin süresinin hesabında çalışılmış gibi sayılır?

4857 sayılı Kanunun 55 inci maddenin a bendine göre, işçinin uğradığı kaza veya tutulduğu hastalıktan ötürü işine gidemediği günler (ancak, 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen süreden fazlası sayılmaz.). İşçi 2 yıl çalıştığı için 6 hafta, Kanunda hükümden ötürü 6 hafta toplam 12 hafta yıllık izin süresinin hesabında çalışılmış gibi sayılır. Diğer kısım sayılmaz.

Soru 32- Yıllık izin süresi işveren tarafından bölünebilir mi?

Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez. Bu iznin 53 üncü maddede gösterilen süreler içinde işveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesi zorunludur. Ancak, 53 üncü maddede öngörülen izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebilir.

Soru 33- İşveren tarafından verilen izinler yıllık izinden mahsup edilebilir mi?

İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez.

Soru 34- Hafta tatilleri yıllık izinden sayılır mı?

Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz.

Soru 35- İşçi yıllık izin süresi içinde başka bir işyerinde çalışırsa ne olur?

Yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir.

Soru 36- İşçinin iş sözleşmesinin sona erdirildiği durumlarda yıllık izin ücretleri ne olur?

İş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir

Soru 37- Yıllık izin ücretlerinde zamanaşımı ne zaman başlar?

Bu ücretlere ilişkin zamanaşımı iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar.

Soru 38- Kadın işçi doğumdan sonra ücretsiz izin kullanabilir mi?

İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.

Soru 39- Gazetecilerin yıllık izin süreleri ne kadardır?

Günlük bir mevkutede çalışan bir gazeteciye, en az bir yıl çalışmış olmak şartıyla, yılda dört hafta tam ücretli izin verilir. Gazetecilik mesleğindeki hizmeti on yıldan yukarı olan bir gazeteciye, altı hafta ücretli izin verilir. Gazetecinin kıdemi aynı gazetedeki hizmetine göre değil, meslekteki hizmet süresine göre hesaplanır. Günlük olmayan mevkutelerde çalışan gazetecilere her altı aylık çalışma devresi için iki hafta ücretli izin verilir.

Soru 40- Deniz İş Kanununa göre gemiadamlarına ne kadar süre yıllık izin verilir?

Aynı işveren emrinde veya aynı gemide bir takvim yılı içinde bir veya birkaç hizmet akdine dayanarak en az altı ay çalışmış olan gemiadamı, yıllık ücretli izine hak kazanır. İzin süresi, altı aydan bir yıla kadar hizmeti olan gemi adamları için 15 günden ve bir yıl ve daha fazla hizmeti olanlar için yılda bir aydan az olamaz.

Soru 41- Yıllık izin kullanmadan ayrılan gazeteciye kullanmadığı izinlerin ücreti ödenir mi?

Gazeteci yıllık iznini kullanmamışsa, işine son verilmesi halinde, izin müddetine ait ücreti kendisine peşin olarak verilir.

Soru 42- Gazeteciye; eşi veya çocuğu, anası veya babası öldüğü zaman kaç gün ücretli izin verilir?

Dört gün

Soru 43- Gazetecilik mesleğindeki hizmeti on yıldan yukarı olanlara verilecek ücretli izin süresi ne kadardır?

Altı hafta

Soru 44- Kadın gazetecinin hamileliği halinde, hamileliğin 7 nci ayından itibaren doğumun 2 nci ayının sonuna kadar izinli sayılır. Bu süre zarfında müessese gazeteciye ne kadar ücret öder?

Son aldığı ücretin yarısı

Soru 45- Süt izni toplu olarak kullanılabilir mi?

Süt iznini toplu olarak kullanmak yasa koyucunun amacına aykırıdır. Yasa koyucu iznin günlük olarak kullanılmasını öngördüğünden bu iznin günlük olarak kullanması gerekmektedir.

Soru 46- Yıllık izin kullanmadan ayrılan gazeteciye kullanmadığı izinlerin ücreti ödenir mi?

Gazeteci yıllık iznini kullanmamışsa, işine son verilmesi halinde, izin müddetine ait ücreti kendisine peşin olarak verilir.

http://sgkrehberi.com/haber/409/