Garanti kapsamında yapılan teslim ve hizmetlerde ve bozuk veya hatalı malların geri alınarak yenilerinin verilmesi halinde yapılması gereken vergisel işlemler
.
.
Garanti kapsamında yapılan teslim ve hizmetlerde ve bozuk veya hatalı malların geri alınarak yenilerinin verilmesi halinde yapılması gereken vergisel işlemler ve konuyla ilgili özellik arzeden bazı hususları özetle bilgilerinize sunuyoruz.
A- Garanti Kapsamında Verilen Teslim ve Hizmetler
.
4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna göre satıcı, garanti belgesi kapsamındaki malların, garanti süresi içinde arızalanması halinde malı işçilik masrafı, değiştirilen parça bedeli ya da başka herhangi bir ad altında hiçbir ücret talep etmeksizin tamir ile yükümlüdür.
Satıcının bu kapsamda yapacağı harcamaların vergisel yönden durumu şöyledir.
.
a) Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi Bakımından
Garanti belgesi kapsamında satılan mallar nedeniyle satış sonrası bedelsiz olarak verilen bakım, onarım ve yenileme hizmetlerinin bedelleri, satış bedelinin bir unsuru olarak daha satışın yapıldığı yılın hesabına dahil edilerek vergilendirilmiş bulunduğundan, garanti süresi içerisinde bedelsiz olarak gerçekleştirilecek olan sözkonusu hizmetlere ilişkin yedek parça ve yenileme dahil tüm giderler, pazarlama satış ve dağıtım giderleri kapsamında bu işlemlerin yapıldığı yılın gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde indirilecek gider olarak dikkate alınacaktır.
.
Bakım, onarım ve yenileme işlemlerinin anlaşmalı servisler aracılığıyla yapılması halinde de durum değişmemektedir. Bu defa garanti kapsamında satış yapan firmalar anlaşmalı servislerin düzenledikleri faturaları gider kaydedeceklerdir.
.
b) KDV Bakımından
.
Garanti kapsamında yapılan satışlarda satış sonrası garanti şartları çerçevesinde verilen tamir ve yenileme hizmetlerinin karşılığı, satış bedelinin bir unsuru olarak satışın yapıldığı dönemde vergilendirilmektedir. Dolayısıyle bu hizmetin verilmesi sonucunda ayrıca KDV hesaplanmaması gerekmektedir.
.
Bu tamir ve yenileme hizmetlerinin anlaşmalı servisler aracılığıyla yapılması durumunda da KDV hesaplanmayacaktır. Ancak anlaşmalı servislerce yapılan bakım ve yenileme hizmetleri nedeniyle satıcı firmalar adına düzenlenecek faturalarda KDV hesaplanacaktır. Satıcı firmalar, anlaşmalı servisler tarafından düzenlenen faturalarda gösterilen KDV’leri indirim konusu yapacaklardır.
Maliye Bakanlığının konu ile ilgili görüşü de bu doğrultudadır.
.
c) Belgelendirme
.
Garanti kapsamında bedelsiz olarak verilecek tamir, bakım ve yenileme işlemlerine ilişkin giderlerin gelir ve kurumlar vergisine tabi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilmesi ve bu giderlerle ilgili yüklenilen KDV’lerin indirim konusu yapılabilmesi için, sözkonusu işlemlerin garanti kapsamına girdiğinin, öncelikle garanti belgesi ve/veya satış faturası, daha sonra tamir, bakım veya yenileme işlemlerinin garanti şartları çerçevesinde yapılması gerektiğinin ilgili firma ya da anlaşmalı servislerce düzenlenen teknik raporlarla tevsik edilmesi gerekir.
.
B- Hatalı ve Bozuk Malların Geri Alınarak Yenilerinin Verilmesi
.
Katma Değer Vergisi Kanunun 35’inci maddesine göre, malların iade edilmesi, işlemin gerçekleşmemesi, işlemden vazgeçilmesi veya sair sebeplerle matrahta değişiklik vuku bulduğu hallerde, vergiye tabi işlemleri yapmış olan mükellef bunlar için borçlandığı vergiyi, bu işlemlere muhatap olan mükellef ise indirim hakkı bulunan vergiyi değişikliğin mahiyetine uygun şekilde ve değişikliğin vuku bulduğu dönem içinde düzeltir. Şu kadar ki, iade alınan malların fiilen işletmeye girmiş olması ve bu girişin defter kayıtları ile beyannamede gösterilmesi şarttır.
.
a) Alıcının KDV Mükellefi Olmadığı Hallerde Düzeltme
.
54 sayılı KDV genel tebliğinde, 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun uyarınca malın iade edilip paranın geri alınması ve geri alınan malın yerine başka bir malın verilmesi halinde ne şekilde işlem yapılacağı aşağıdaki şekilde açıklanmıştır.
.
“Tüketiciler tarafından malların iade edilip bedellerinin geri verilmesinin istendiği durumlarda satıcı tarafından ödenen bedellerin katma değer vergisi dahil tutarları tüketiciye iade edilecektir. Satıcılar işlemin düzeltilmesi için iade edilen mal nedeniyle gider makbuzu düzenleyecekler ve tüketiciden iade edilen mala ait fatura ve benzeri belgeyi bu makbuz ekinde geri alacaklardır. Gider makbuzunda iade edilen malın katma değer vergisi satış bedelinden ayrı gösterilecek ve bu miktar indirim konusu yapılmak suretiyle işlem düzeltilecektir. İade edilen malın yerine aynı veya başka bir malın verildiği durumlarda ise, satıcı tarafından yukarıda sözü edilen işlemlerin yanı sıra bu defa verilen yeni mal için fatura ve benzeri belge düzenleneceği tabiidir. Dolayısıyla iade edilen malların yerine verilen malların değerleri dikkate alınarak belge düzenleneceğinden, iade edilen mallar ile yeni verilen mallar arasında değer farkının olup olmaması düzeltme işlemini etkilemeyecektir.”
.
Konu ile ilgili olarak İstanbul defterdarlığınca verilen 21.01.1997 gün ve 15540/581 sayılı muktezada aşağıdaki açıklamalar yer almaktadır.
.
“Konu ile ilgili olarak Bakanlık Makamından alınan 13.01.1997 gün ve 1364 sayılı yazıda; 54 seri no’lu katma değer vergisi genel tebliğinin B/1 bölümünde çeşitli nedenlerle iade edildiği durumlarda satıcılar tarafından iade edilen mal nedeniyle gider pusulası düzenleneceği ve tüketiciden iade edilen mala ait belgenin geri alınacağı açıklanmıştır. Ancak Bakanlığımıza yansıyan olayların yeniden değerlendirilmesi sonucunda, yukarıda belirtilen işlemlerde fiili imkansızlıkları nedeniyle satın alınan mallara ait belgelerin satıcılara geri verilmediği anlaşılmıştır. Bu durumda da satıcılar, tüketicilerin iade ettikleri mallar için yine gider pusulası düzenleyecekler ve pusulada alış belgesinin ibraz edilemediğini açıkça belirteceklerdir. Diğer taraftan, iade edilen malın yerine aynı veya başka bir malın verilmesi halinde ise, bu defa verilen yeni mal için fatura ve benzeri belge düzenlenecektir”
.
b) Alıcı ve Satıcının Gerçek Usulde KDV Mükellefi Olduğu Hallerde Düzeltme
.
İşletme kayıtlarına girmiş bir malın sonraki tarihlerde faturasız çıkışının yapılması sözkonusu değildir. Bu halde iade işleminin fatura ile yapılması gerekmektedir.
Yapılacak kayıtlar iade eden ve satıcı bakımından mal iadeleriyle ilgili olarak yapılması gereken kayıtlardır.
.
C- Garanti Karşılık Giderleri
.
Uygulamada bir kısım mükellefler, satış sonrasında garanti kapsamında ileriki yıllarda yapılması muhtemel yedek parça teslimleri ve bedelsiz hizmet ifası bedellerinin ilgili dönemden sonraya sarkan kısımları için sonuç hesaplarına garanti karşılıkları veya karşılık giderleri adları altında kayıt yapıp gider olarak dikkate almaktadırlar.
.
Ancak vergi usul kanununun karşılıklar ile ilgili 288’inci maddesinde hasıl olan veya husulü beklenen zararlardan bahsedilmiştir. Garanti kapsamında yapılan tamir ve değiştirme giderleri zarar kapsamına girmemektedir. Ayrıca garantili olarak satılan mallar için ileride ne tür ve ne miktar gider yapılacağı da belli olmadığı gibi henüz tahakkuk etmiş bir giderden de bahsetmek mümkün değildir.
.
Bu itibarla, bu tür karşılık giderleri gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak indirilemez.
.
Danıştay Üçüncü Dairesinin 26.05.1999 gün ve E.1999/730, K.1999/2238 sayılı kararı da bu doğrultudadır.
.
D- Yurt Dışındaki Garantör Firmadan Temin Edilen Yedek Parçalara Ait KDV’nin Durumu
.
Yurt dışından gelen malların ithalinde KDV ödenmektedir. İthal edilen mamul için yurt içi servisler garanti kapsamında değişen parçaları müşteriye bedelsiz teslim etmekte ve yurt içindeki distribütör firmaya KDV’li olarak fatura etmektedir. Distribütör firma ise bu parçaları yurt dışı garantörden temin ettiğinde ithalde aynı mala bir kez daha KDV ödenmiş olmaktadır. Bu durumda bu KDV’nin KDV kanununun 32 ve 29/2 maddeleri kapsamında iadesinin mümkün olup olmadığı hususu İdareye sorulmuştur.
.
Bu soruya Antalya Vergi Dairesince aşağıdaki gerekçelerle olumsuz cevap verilmiştir. Cevap metni şöyledir.
“Garanti süresi kapsamında satmış olduğunuz otomobillerin garanti süresi içinde ve garanti belgesi kapsamında gerek anlaşmalı servislerce yapılan tamir, bakım ve yenileme hizmetleri gerekse değiştirilecek olan parçaların ithali sırasında gümrük idaresine ve diğer idarelere ödenen her türlü vergi, resim, harçlar ile sigorta bedeli, nakliye, hamaliye vs. gibi yurt dışındaki garantör firma adına yapmış olduğunuz ödemelerin yurt dışındaki firmaya fatura edilmesi onlar adına yapılmış bir giderin aktarılması olduğundan düzenlenen faturada ayrıca katma değer vergisi gösterilecektir. Yapmış olduğunuz bu işlemlerden dolayı yüklendiğiniz katma değer vergileri indirim konusu yapılarak indirimle giderilemeyen kısım sonraki döneme devredeceğinden tarafınıza herhangi bir iade yapılması mümkün değildir”
.
E- Garanti Kapsamında Yenisi Verildiği İçin Geri Alınan Hatalı veya Bozuk Malların Değerlendirilmesi ve Girdi Katma Değer Vergilerinin Durumu
.
Garantör firmaya iade edilmiş olan mallar, vergi usul kanununun “kıymeti düşen mallar” ile ilgili 278’inci maddesi gereğince emsal bedelle değerlenecektir.
.
Bu değerleme sonucuna göre, emsal değeri sıfır olmayan malların girdi KDV’lerinin düzeltilmesi gerekmez. Bunlar KDV’li olarak satılabilir.
.
Eğer sözkonusu malların emsal bedeli Takdir Komisyonunca sıfır olarak belirlenmişse bu takdirde bu mallar zayi olan mal durumundadır. Bu durumda maliyet değerleri ile stoklardan çıkarılıp zarar kaydedilirler. Diğer taraftan bu mallara ait girdi katma değer vergileri, katma değer vergisi kanununun 30/c maddesi gereğince indirilemez. İndirilir ise ilave edilecek KDV olarak beyan edilmesi gerekir.
.
Saygılarımızla,
Hasan Zeki Süzen (YMM) - Ekrem Kayı (YMM)
