Şirket Ortaklarının Siğortalılığı Son Durum- 2012
A- Sigortalı Sayılan Şirket Ortakları
5510 sayılı sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası kanununun 4’üncü maddesine göre;
- Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları,
- Limited, kollektif ve adi komandit şirketlerin tüm ortakları,
4/b statüsünde sigortalı sayılırlar.
B- Sigortalılık Hallerinin Birleşmesi
5510 sayılı kanununun 4’üncü maddesinin a ve b bentlerinde yer alan sigortalılık statüsüne aynı anda tabi olacak şekilde çalışılması halinde uygulanacak esaslar aşağıdaki gibidir. 4/a, hizmet akdiyle ücretli olarak çalışma, 4/b ise şirket ortağı veya ferdi işletme sahibi olma hali ile ilgilidir.
1- Ücretli Olarak Çalışan Kişinin Aynı Zamanda Şirket Ortağı Olması
6111 sayılı kanun yürürlüğe girmeden önce şirket ortaklarının hem 4/a hem de 4/b’li olacak şekilde çalışmaları durumunda önce başlayan sigortalılık esas alınıyordu. Yani 4/a ile başlayan bir sigortalılık varsa, daha sonra şirket ortağı olsalar dahi 4/a’lı olarak sigortalılıkları devam ediyordu. Ancak 4/a’lı olma hali sadece herhangibir kesinti olmaması halinde devam ediyor, kesinti olması durumunda 4/b’lilik devreye giriyordu.
Ancak 01.03.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6111 sayılı kanunla 5520 sayılı kanunda değişiklikler yapıldı ve bu tarihten geçerli olmak üzere daha önce başlamış olma kuralı kaldırıldı ve 4/a kapsamındaki sigortalılığa öncelik verildi.
Bu değişikliğe göre, 4/a sigortalısı olarak çalışan bir kişi ayrıca başka bir şirket ortağı ise 4/b kapsamına da girecek, ancak bu durumda 4/a sigortalılığı öncelik kazanacak ve sadece 4/a sigortalısına ilişkin primlerin yatması gerekecektir.
Ancak, isteği halinde hem 4a hem 4b sigorta kolundan primlerini de yatırabileceklerdir.
2- Şirket Ortağının Ücretli Olarak Çalışmaya Başlaması
01.03.2011 tarihinden geçerli olmak üzere bir kişi şirket ortağı olarak 4/b kapsamında çalışmaktayken başka bir şirkette de 4/a kapsamına girecek şekilde çalışmaya başlarsa bu durumda bu kişi 4/a kapsamında sigortalı sayılacaktır.
3- Ortağı Olduğu Şirkette Ücretle Çalışma
Eskiden şirket ortakları aynı şirkette bir başka işi de üstlenmişse o şirketten sigortalı (4/a) olarak bildirilebiliyordu. Kanunun 53’üncü maddesinde yapılan değişikliğe göre 4/b kapsamında sigortalı sayılanlar kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden dolayı 4/a kapsamında sigortalı bildirilemezler.
Bu nedenle 4/a kapsamında ortağı olduğu şirkette çalışması olanlar sadece 4/b kapsamında SGK’ya bildirilecektir.
Ancak 01.10.2008 tarihinden önce ortağı olduğu şirkette 4/a statüsünde sigortalı olanlar bu durumdan etkilenmeyecek ve sigortalılıkları kesintiye uğrayıncaya kadar devam edecektir (28.09.2008 gün ve 27011 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 5510 sayılı kanun gereğince sigortalı sayılanlar, sayılmayanlar, sigortalılığın başlangıcı, kuruma bildirilmesi ve sona ermesi hakkında tebliğ madde V/9).
4- Şirket Ortağının Çift Prim Ödemesi
Başka bir işyerinde 4/a statüsünde sigortalılığı olan bir şirket ortağı, isterse sosyal güvenlik kurumuna yazılı olarak başvurarak 4/b kapsamında da prim ödeyebilir. Böylece hem 4/a, hem de 4/b statüsünde bildirilen prime esas kazançların birleşmesi nedeniyle daha yüksek emekli maaşı alma imkanı sağlayabilir.
Bu durumda kısa vadeli sigorta kollarından (iş kazası ve meslek hastalığı) 4b sigorta kolundan yararlanacaktır.
C- 5510 Sayılı Kanun Yürürlüğe Girmeden Önce Bağ-Kur Sigortalısı Olarak Tescil Edilen Anonim Şirketlerin Kurucu Ortaklarının Durumu
Bağ-Kur kanununa göre sigortalı sayılan anonim şirketlerin kurucu ortakları 5510 sayılı kanunda sigortalı sayılanlar arasında gösterilmemiştir.
Ancak kazanılmış hakların korunması bakımından sigortalılık sistemi dışında kalan kurucu ortaklara tescilli sigortalılıklarını devam ettirebilmeleri için bir imkan tanınmıştır.
Kanunun geçici 22’inci maddesine göre anonim şirket kurucu ortaklarından daha önce Bağ-Kur kanununa tabi olarak sigortalı olanlardan sigortalılıklarını devam ettirmek isteyenlerin 01.10.2008 tarihinden itibaren altı ay içinde anonim şirket kurucu ortaklığından dolayı sigortalılığın yeni dönemde
devam ettirilmesi talebini içeren dilekçenin kuruma intikal ettirilmesi gerekmektedir.
Bu süre içinde talepte bulunmamış olanların sigortalılıkları 01.10.2008 tarihi itibariyle sona erer.
Bu şekilde sigortalılıkları sona erenler eğer 4/a veya 4/b kapsamında çalışmaya başlarlarsa o kapsamda sigortalı olacaklar, böyle bir durum yoksa ve şartlar tutuyorsa isteğe bağlı sigortalı olabileceklerdir. Ancak bu durumda ödenen primler 4b sigorta kolundan sayılacaktır.
01.10.2008 tarihinden sonra ilk defa anonim şirket kurucu ortağı olanlar, 4/b kapsamında çalışmaları yoksa sadece kurucu ortaklıktan dolayı 4/b kapsamında sigortalı olamayacaklardır.
D- Şirket Ortaklarının Sosyal Güvenlik Destek Prim Kesintileri
1- 01.01.2008 tarihinden önce sigortalı ve iştirakçi olanlar için;
a- 5510 sayılı yasanın yürürlüğe girdiği tarih olan 01.10.2008 tarihinden önce Bağ-Kur dan emekli olan kişi şirket ortağı olduğunda aylığından % 10 oranında sosyal güvenlik destek prim kesintisi yapılmakta idi. Bu uygulama 28 Ocak 2004 tarihinde başlamış olup 01.10.2008 tarihine kadar kesinti oranı % 10 olarak uygulanmıştır. Bu tarihten sonra kademeli olarak kesinti oranı artırılarak 01.01.2011 tarihinden sonra % 15 olmuştur. İlerleyen yıllarda da bu kesinti oranı uygulanacaktır.
b- SSK, Emekli Sandığı ve geçici 20. Maddeye tabi sandıklardan emekli olanlar ise şirket ortağı olduklarında emekli aylıkları devam etmekte ancak 28.Ocak 2004 tarihinden sonra olmak kaydıyla Bağ-Kur’un 12. Basamağının gelir tutarının % 10 u kadar (70 TL) Sosyal Güvenlik Destek Primi yatırmaları gerekmekte idi.
c- 01.10.2008 tarihinden sonra sosyal güvenlik destek prim kesintileri emekli aylıklarından kesilmeye başlanmış olup 01.01.2011 tarihinden sonra % 15 olarak uygulanmaktadır ve ilerleyen yıllarda da bu kesinti oranı uygulanacaktır.
d- Anonim şirketlerin kurucu ortakları ile ortak olmayan yönetim kurulu üyeleri 4b sigortalısı sayılmadığından bunlar için emekli aylığı alsalar dahi sosyal güvenlik destek primi ödenmeyecektir. Prim kesintisi sadece, anonim şirket yönetim kurulu üyesi olan ortaklar için geçerli olup yönetim kurulu üyesi olan ortaklar SSK, Bağ-Kur veya Emekli sandığından emekli aylığı almaları halinde aylıklarından 2011 yılı için % 15 kesinti yapılacaktır.
e- 01.10.2008 tarihinden önce SSK ve Bağ-Kur ve Emekli Sandığından emekli aylığı almakta olanlardan anonim şirketin kurucu ortağı olup yönetim kurulu üyeliği bulunmayan ve sosyal güvenlik destek primi kesilenlerden 01.10.2008 tarihinden sonra sosyal güvenlik destek primi kesilmeyecektir. Bu tarihten önce kesilmiş olan primler iade edilmeyecektir.
f- Aynı şekilde limited şirket ortakları da SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığından emekli aylığı aldıklarında şirket ortaklığından dolayı aylıklarından 2011 yılı için % 15 oranında kesinti yapılacaktır.
g- Buraya kadar anlatılanlar yaşlılık ve emekli aylığı alanların şirket ortağı olması halinde kesilecek sosyal güvenlik destek primi ile ilgili olup şirket ortağı bulunduğu sırada yaşlılık aylığı bağlanan şirket ortakları için de aynı hususlar geçerlidir. Yani, anonim şirketin yönetim kurulu üyesi ortakları ile limited şirket ortakları ortaklık devam ettiği sırada yaşlılık aylığı almaya başladığında yine bağlanan aylıklardan % 15 sosyal güvenlik destek primi kesilecektir.
h- Ayrıca, 01.10.2008 tarihinden önce sigortalı ve iştirakçi olmak koşulu ile (4a ve 4c) bu tarihten önce veya sonra kendisine malulluk aylığı ve adi vazife malulluk aylığı bağlanan anonim şirket yönetim kurulu üyesi ortakları ve limited şirket ortakları için de aynı oranda aylıklarından kesinti yapılacaktır.
i- 1479 sayılı Bağ-Kur Kanununa göre kendilerine malulluk aylığı bağlananların şirket ortağı olmaları halinde aylıkları kesilmeyecek ve aylıklarından sosyal güvenlik destek primi kesintisi de yapılmayacaktır.
2- 01.01.2008 tarihinden sonra 4a,4b ve 4c sigortalıları için;
5510 sayılı yasanın 30. Maddesine göre, 01.01.2008 tarihinden sonra ilk defa sigortalı olup (4a,4b,4c ) ileride yaşlılık aylığı bağlanacak olan sigortalıların hem yaşlılık aylığı alması ve hem de 4a ve 4c ye tabi olarak sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaları mümkün değildir. Yani, ilk defa 01.01.2008 tarihinden sonra şirket ortağı olarak 4b statüsüne tabi olan sigortalılar yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra herhangi bir işyerinde 4a ya tabi, kamu sektöründe 4c ye tabi veya özel banka ve borsa sandıklarına ve yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaları halinde yaşlılık aylıkları kesilecek ve tüm sigorta kollarına tabi olacaklardır.
Bunun tek istisnası, 01.01.2008 tarihinden sonra 4b sigortalısı olarak şirket ortağı olanlar yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra yaşlılık aylıklarının kesilmemesi için yazılı istekte bulunmaları şartıyla aylıkların ödenmesine devam edilecek ancak bunlardan aylıklarının % 15’ i oranında sosyal güvenlik destek primi kesilecektir.
Saygılarımızla,
Hasan Zeki Süzen (YMM) - Ekrem Kayı (YMM)
