61. Hükümet programında yer alan ve uzun yıllardır tartışma konusu olan kıdem tazminatı konusunda sona yaklaşılıyor. İşveren kaldırılmasından, işçi ise sürmesinden yana… Konunun tarafları arasında tartışma sürerken Prof. Dr. Şükrü Kızılot ilginç bir saptama yaptı. Kızılot, ‘Son günlerde nişanlı kadın çalışanlardan çok sayıda soru alıyorum, hepsinin sorduğu soru ‘hocam evlenelim mi?’ oluyor’ dedi. Bilindiği gibi yürürlükte yasa, evlenen kadına bir yıl içinde tazminatını alarak işten ayrılma hakkı tanıyor. Kızılot’a göre yeni yasayla bu haklarının elinden alınacağını düşünen kadınlar yüzünden, düğünlerde patlama yaşanabilir.
BU SİSTEM KAYITDIŞILIĞI ÖNLER
Kıdemin devlet garantisine alınmasıyla birlikte kayıtdışılığın da bir miktar önleneceğini belirten Kızılot, ‘Kıdem tazminatı çalışan açısından bir garanti ve önemli. Hem devletin prim geliri artacak hem de işçinin kıdem tazminatının miktarı. Fonun nasıl kullanılacağı, işçilerin yararlanma koşulları çok net olarak belirlenmeli ve bu kıstaslar belirlenirken var olan hakların gerisine düşülmemeli’ diyor.
Fon’un yararı ne olacak?
l PARANIN devlet tarafından kurulacak fonda toplanması işçiler açısından garanti sağlayacak.
l TAZMİNAT ödememek için kısa süreli giriş çıkışlar ya da ‘sahte şirket iflasları’nın önüne geçilecek.
l İŞÇİLER ne kadar para alacağını bilecek
l SÜRE sınırı ile işçilerin eline toplu para geçmiş olacak
l KONTROL mekanizmasını güçlendirip kayıt dışını önleyecek.
Çalışanın tavrı bu sorulara bağlı
l KIDEM tazminatı nasıl hesaplanacak
l FONDA toplanacak paralar nasıl nemalandırılacak. (Daha önce yaşanan Tasarruf Teşvik Sistemi ve Konut Edindirme paraları çalışanlar açısından zarar yarattı.)
l KIDEM tazminatı alma süresi ne kadar olacak? Şu anda 1 yılını dolduran çalışan kıdeme hak kazanıyor. Uzun yıllar çalışmış ancak emekli olmayan ya da kendi işini kuran kişilerin biriken paraları ne olacak?
l HÜKÜMET daha önce tazminata tavan sınırlaması koymak istemişti, aynı talebin yeni taslakta olup olmayacağı merak ediliyor.
l EVLENEN kadın çalışanlar ve askere giden erkek çalışanların tazminat hakkı var, yeni yasada da olacak mı?
l KIDEM tazminatı fonu için işçiden de prim kesilecek mi?
Yeni plana dair üç alternatif- Sezgin Özcan-Vergi ve Sosyal Güvenlik Uzmanı:
SENARYOLARDAN biri, kıdem tazminatı yerine her çalışan için aldığı maaş üzerinden yapılacak kesintiye göre bir fon oluşturulması, çalışanın işsiz kalması durumunda bu fondan para alması. İkincisi, her işçi için yatırılacak primlerden ortak bir fon oluşturulması ve işçilerin mevcuttaki kadar kıdem tazminatı alması. Üçüncüsü ise işverenin her ay işçinin fondaki hesabına, ücretin belirli bir oranında prim yatırması, işçinin de işten ayrıldığında fonda biriken parayı nemasıyla alması. Her üç alternatifte de karlı çıkacak tek tarafın devlet olacağı kesin. Alternatiflere baktığımızda, bir ve üçüncü senaryolara göre işçilerin mevcut haklarında gerileme olacağı kesin.
TOBB’DAN TAM DESTEK VAR
EKONOMİ Bakanı Zafer Çağlayan, kıdem tazminatı fonu oluşturulması ve esnek çalışma sistemine geçilmesiyle ilgili değerlendirmesinde diyaloğun önemini vurguladı. Çağlayan, şöyle konuştu: ”Hükümet programında Sayın Başbakan’ın ifade ettiği gibi bir noktada mutlak suretle buluşmak zorundayız. Bu konu, özellikle özel sektörle, çalışan kesimin, emek kesiminin mutlak suretle diyaloğuyla çözülecek bir konu.’ Aynı toplantıda konuşan TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu da ”Kıdem tazminatı ve esnek çalışmada hükümetimizin programında koymuş olduğu prensipleri tamamıyla destekliyoruz” dedi.
PATRONLAR BEKLEMEDE
AKŞAM’ın ulaştığı çok sayıda işadamı kıdem tazminatı konusunda konuşmamayı tercih etti. Zorlu Holding Başkanı Ahmet Zorlu, ‘Henüz çok erken bir yorum ve değerlendirme yapmak için. Üzerinde çalışmalar yapılıyor, önümüze bir taslak geldiğinde iş dünyası olarak inceleyip görüşlerimizi ileteceğiz’ demekle yetindi.
Kabul edilemez bir teklif- Mustafa Kumlu-Türk-İş Başkanı
Kıdem tazminatının birden fazla yönü vardır. Parasal değerinden öte, sosyal boyutu olan, yalnızca işçiyi değil, ailesini de ilgilendiriyor. İşverenlerin sık sık dile getirdiği kıdem tazminatı konusunun, bilinen tüm tepkisimize karşın hükümet programında yer almasını kabul edilemez ve endişe verici buluyoruz.
Üçlü komisyon ilk toplantısını ağustosta yapacak
TİSK Başkanı Tuğrul Kutadgobilik’in AKŞAM’a yaptığı açıklamaya göre kıdem tazminatı tartışmalarına son noktayı koyacak takvim belirlendi. 9 ve 25 Ağustos ila 7 Eylül’de toplanacak ‘üçlü komisyon’ taslağı kamuoyuyla paylaşacak. Ekimde son şekli verilip TBMM gündemine sunulacak. Hükümet, kıdem tazminatlarının kendi denetiminde bir fonda toplanmasını isterken işçiler ‘var olan haklarımızın gerisine düşülmesine izin vermeyiz’ diyor. Komisyon üyelerinden olan Türkiye İşveren Sendikaları (TİSK) Başkanı Tuğrul Kutadgobilik, ‘İşçi-işveren sendikaları ve bakanlıktan oluşan ‘üçlü komisyon’ olarak bir takvim belirledik. İlk toplantıyı 9 Ağustos’ta yapacağız, ikinci toplantının tarihi 25 Ağustos son toplantı da 7 Eylül’de yapılacak’ dedi. Sadece kıdem tazminatı değil, çalışma yaşamını düzenleyecek yeni kararların da alınacağını ve 7 Eylül’deki toplantının ardından kamuoyuyla taslağın paylaşılacağını belirten Kutadgobilik, ‘Kasım ayında da hükümet ve Meclis gündemine gelecek’ şeklinde konuştu.
İşçi sendikaları arasında görüş ayrılığı var
YAZ aylarını kendi içlerinde çalışma yaparak geçirecek olan Çalışma Bakanlığı ve sendika temsilcileri arasında görüş ayrılıkları var. Daha önceki dönemde hükümet kıdem tazminatı almak için 10 yıl sınırı koymayı düşündüğünü açıklamış, sendikalar bu öneriye çok sert tepki göstermişti. Türk-İş ve DİSK, kıdem tazminatında var olan uygulamanın değiştirilmeye çalışılmasını ‘genel grev’ nedeni olarak gördüklerini söylemişti. Bir diğer işçi sendikası olan Hak-İş ise kıdem tazminatı yasasında yapılacak değişikliklere olumlu baktığını ve hükümetin önerisine sıcak baktığını açıklamıştı.
Sendikalar ‘Tribünden seyretmeyiz’ diyor
‘Kıdem tazminatı yerine, kıdem fonu’ projesine işçi kesiminden tepki geldi. Sendikalar ‘Böyle bir şey olursa boş durmayız’ diyor.
İşçilerin tek güvencesi Kani Beko (DİSK Ankara Bölge Temsilcisi):
Önümüzdeki dönemde kıdem tazminatının kesinlikle fonlara devredilmesini istemiyoruz. Kıdem tazminatı elinden alınan işçinin geleceği elinden alınmış olur. Kaldırılırsa tribünden seyredemeyiz. Kıdem tazminatı hükümetin gündemine gelirse sert bir tutum alırız.
İhtimal vermiyorum Pevrul Kavlak (Türk-İş Genel Sekreteri):
Bize henüz hükümet kanadından görüş sorulmadı. Ancak kıdem tazminatlarının kaldırılması söz konusu olursa buna kayıtsız kalmak mümkün değil. Konfederasyon olarak bunu grev sebebi sayıyoruz. Kıdem tazminatlarının kaldırılacağına ihtimal vermiyorum ancak gerçekleşirse de çalışanlar buna sessiz kalmaz.
Kıdem fonunu destekliyoruz – Mahmut Arslan (Hak-İş Genel Başkanı):
Bugün iş mahkemelerinde görülen davaların yüzde 80′i kıdem alacaklarıyla ilgili. İşçilerin yüzde 85′i hak ettiği tazminatı alamıyor. Özel sektörde çalışanların sadece yüzde 5′, tazminatlarını alabiliyor. İşçilerin hak ettiklerini alabilmesine ilişkin her yol tartışılabilir. İşçinin, işverenle uğraşmaktansa, fondan parasını alabileceği bir sistem daha sürdürülebilir olur.
Akşam
Doruk ÇAKAR / ANKARA
twitter.com/vergivekanunlar
http://vergivekanunlar.blogspot.com/
