Şerefiye hesabının muhasebeleştirilmesi ne şekilde olacaktır?

Soru: Şerefiye hesabının muhasebeleştirilmesi ne şekilde olacaktır?

Cevap:Bu hesap, bir işletme devralınırken katlanılan maliyet ile söz konusu işletmenin rayiç  bedelle hesaplanan net varlıklarının (öz varlık) değeri arasındaki olumlu farkların izlenmesinde kullanılır. Şerefiye peştamallık olarak da adlandırılmaktadır.

Şerefiye ticari bir işletmenin, sahip olduğu şöhret, tuttuğu müşteri kitlesi, faaliyet gösterdiği sektörde monopol durumda olması, bulunduğu yerin önemi ve benzeri nedenlerden dolayı, bilanço değerlerine ilave olarak sahip olduğu değeri ifade eder. Ancak bu değerleri yaratan işletmenin, bunları değerleme konusu yaparak bilançosuna dahil etmesi mümkün değildir.


Buna karşılık, böyle bir işletmeyi, maddi değerlerinin üzerinde bir bedel (şerefiye) ödeyerek kısmen veya tamamen satın alan bir başka işletme, bu ilâve değeri şerefiye olarak değerleyerek bilançosuna dahil eder.

Şerefiyeler mukayyet değeri ile değerlenerek aktifleştirilirler.
Peştamallıklarla ilgili değerleme hükmü, VUK’un 282. maddesinde kuruluş ve örgütlenme giderleri ile birlikte düzenlenmiştir. Ancak kuruluş ve örgütlenme giderlerinin aktifleştirilmesi imkânı sadece kurumlara tanındığı halde, şerefiye ile ilgili değerleme hükmü, kurumlarla birlikte Gelir Vergisi mükellefleri için de geçerlidir. Bir diğer husus, kuruluş ve örgütlenme giderlerinin aktifleştirilmesi ihtiyari olduğu halde, değeri 700 TL’yi (2011 yılı için) geçen şerefiyelerin aktifleştirilmesinin zorunlu olmasıdır. Şerefiye olarak ödenen veya borçlanılan bedeller 261 No.lu hesabın borcuna kaydedilir. Hesap aktif karakterli olduğu için ilk kaydın borçlandırılarak yapılması gerekir. Ödemenin niteliğine göre ilgili hesaplar alacaklanır. Hesap ancak borç kalanı veya 0 (sıfır) bakiye verir.

Şerefiyeler beş yılda eşit taksitlerle itfa edilir. Şerefiyeler itfa edildikten sonra 268 No.lu Birikmiş Amortismanlar Hesabı borçlandırılıp, 261 No.lu hesap alacaklandırılmak suretiyle kayıtlardan çıkartılırlar.
Şerefiye, kayıtlı değerle değerlenir ve 5 yılda eşit taksitlerle yok edilir. Envanteri, ayrılan ve birikmiş amortisman tutarının mukayesesi yoluyla kayden yapılır. Şerefiye bedeli tamamen itfa edildiğinde 261 No.lu hesaba alacak, 268 No.lu hesaba borç kayıt yapılarak hesaplardan çıkarılır. Şerefiyeler eşit tutarlar halinde itfa edilmek zorunda oldukları için azalan bakiyeler usulüyle itfa edilemezler.

Uygulama :Gerçek usulde gelir vergi mükellefi olan bay C şahsının kiralık işyerini kiracılık hakları ile aşağıdaki varlık ve borçları ile birlikte devralan bir işletme, C şahsına 40.000 TL ödemiştir.

 Varlıklar                       : (Cari değer)

Alacak Senetleri            : 10.000 TL

Ticari Mallar                  : 25.000 TL
Demirbaşlar                  : 20.000 TL    

Varlıklar Toplamı           : 55.000 TL

Borçlar                         : (Cari değer)
Borç Senetleri               : 10.000 TL
Satıcılar                        : 10.000 TL

Borçlar Toplamı             : 20.000 TL

Öz varlık: (Varlıklar-Borçlar), (55.000-20.000 =) 35.000 TL

Şerefiye                        : (40.000-35.000 =) 5.000 TL

Bu işlemin kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

-----------------------------------------------------/------------------------------------------------

261 Şerefiye                        5.000

121 Alacak Senetleri       10.000

153 Ticari Mallar              25.000

255 Demirbaşlar             20.000

191 İndirilecek Kdv           9.000

                                                            321 Borç Senetleri       10.000
                                                            320 Satıcılar                  10.000
                                                            102 Bankalar                49.000
İşyeri devralınması       

------------------------------------------------------------------------------------------------------

Koray ATEŞ
SMMM-E. Öğretim Görevlisi
Akdeniz Denetim YMM Ltd.Şti.
Fax:0224 224 53 54
korayates@muhasebetr.com

/www.muhasebetr.com twitter.com/vergivekanunla
http://vergikanunhaberleri.blogspot.com/