Vergi borcu bulunan mükelleflerin açıklanması

Bilindiği gibi Vergi Usul Kanunu'nun 5'inci maddesi vergi mahremiyeti ile ilgilidir. Mükelleflerin vergileme ilgili bilgilerinin açıklanması bu madde ile önlenmektedir. Ancak vergi güvenliğinin sağlanması amacına yönelik olarak bir kısım bilgilerin kamuya açıklanması anılan maddede mahremiyetin ihlali sayılmamıştır.

Maddenin 4'üncü fıkrası ile mükelleflerin vergi beyanı ve vergi borcu olanların açıklanması, mahremiyetin ihlali sayılmayan haller olarak düzenlenmektedir. Buna göre; mükelleflerin vergi
tarhına esas olan beyanları, kesinleşen vergi ve cezaları ile vadesi geçtiği halde ödenmemiş bulunan vergi ve ceza miktarları Maliye Bakanlığı'nca açıklanabilir. Maliye Bakanlığı bu yetkisini mahalline devredebilir. Ayrıca, kamu görevlilerince yapılan adli ve idari soruşturmalar ile ilgili olarak talep edilen bilgi ve belgeler ile bankalara, yapacakları vergi tahsiline yönelik bilgiler verilebilir.

Bu bilgilerin verilmesine ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı'nca belirlenir. Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenledikleri veya kullandıkları vergi inceleme raporuyla tespit olunanların, kanunla kurulmuş mesleki kuruluşlarına ve 3568 Sayılı Kanun'la birlik ve meslek odalarına bildirilmesi vergi mahremiyetini ihlal sayılmaz. Bu takdirde kendilerine bilgi verilen kişi ve kurumlar da bu maddede yazılı yasaklara uymak zorundadırlar. Maliye Bakanlığı bilgilerin açıklamasıyla ilgili usulleri belirlemeye yetkilidir.

Konu ile ilgili genel düzenlemeler Maliye Bakanlığı'nca 293 Seri No.lu Vergi Usul Genel Tebliği ile yapılmıştır. Bu konuda son düzenleme ise 30.06.2011 tarih ve 27980 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 409 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile yapılmıştır. Düzenlemeler kısaca aşağıda ele alınmıştır. Daha ayrıntılı bilgi için ilgili Tebliğlere başvurulabilir.

Açıklanacak bilgiler
İkmalen, re'sen veya idarece yapılan tarhiyatlar dolayısıyla kesinleşen vergiler ve cezalar
İkmalen, re'sen veya idarece tarh edilen vergiler ile bu tarhiyatlara ilişkin olarak kesilen cezalar, kesinleşmeleri halinde açıklanacaktır. Tarhiyatların dava konusu yapılması halinde kesinleşme, yargı yolunun tükenmesi halinde gerçekleşecektir.

Her yıl 31 Mayıs tarihi itibariyle kesinleşen vergi ve cezalar açıklamaya konu edilecektir. Açıklanacak tutarın tespitinde 1 Haziran - 31 Mayıs döneminde kesinleşen tarhiyatların toplamı dikkate alınacak, vergi, fon payı ve ceza tutarlarının yanı sıra gecikme faizi de göz önünde bulundurulacaktır. Açıklama aşağıdaki bilgileri içeren bir liste ile yapılacaktır.
1- Mükellefin adı, soyadı veya unvanı, vergi kimlik numarası,
2-  Esas faaliyet konusu,
3- Kesinleşen vergi toplamı,
4- Kesinleşen ceza toplamı,
5- Gecikme faizi tutarı, sütunları yer alacaktır.
Vadesi geçtiği halde ödenmemiş bulunan vergi ve cezalar
Vadesi geçtiği halde ödenmemiş bulunan vergi ve cezaların tespitinde aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurulacaktır.
Alacaklı kamu idaresi ve borcun nev'i
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine tabi olup, sadece Maliye Bakanlığı'na bağlı vergi dairelerince takip ve tahsil edilen vergi, resim, harç, fon payı, vergi cezaları, gecikme faizi ve gecikme zamları açıklamaya konu olacaktır.
Borcun tutarı
Açıklamaya konu alacak toplamı aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak tespit edilecektir.
a) Birden fazla vergi dairesinde mükellefiyet kaydı bulunan mükelleflerin açıklanacak borçlarının olup olmadığının belirlenmesinde bu vergi dairelerine olan borçları birleştirilmeyecektir. Tutar itibariyle açıklama kapsamına giren alacaklar alacaklı vergi daireleri itibariyle ayrı ayrı dikkate alınacaktır.
Açıklamaya konu alacak her bir vergi dairesi için ayrı ayrı dikkate alınacağından, belirlenen tutarın altında alacağı olan vergi dairesince, mükellef hakkında açıklama yapılmayacaktır.
b) 31 Aralık tarihi itibariyle vadesi geldiği halde, takip eden takvim yılının 30 Haziran tarihi itibariyle ödenmemiş bulunan ve nev'i itibariyle açıklama kapsamına giren amme alacaklarının toplam tutarı açıklanacak miktarın tespitinde dikkate alınacak ve bu alacaklara 30 Haziran tarihi itibariyle gecikme zammı hesaplanarak borç toplamına ilave edilecektir.
c) Açıklanacak amme alacağının miktarının tespitinde 6183sayılı Kanunun 48.maddesi uyarınca tecil edilip de tecil şartlarına uygun olarak ödenmekte olan alacaklar dikkate alınmayacaktır.
Tecil şartlarının ihlal edilmiş olması halinde ise amme alacağının vade tarihi de dikkate alınarak belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde varsa borçlunun diğer borçları ile birlikte tecil şartlarını ihlal ettiği borcu da açıklama kapsamına alınacaktır.
Açıklamanın şekli
Açıklama, borcu bulunan mükelleflere ait bilgileri ihtiva edecek şekilde hazırlanan bir liste ile yapılacaktır. Listede;
1- Mükellefin adı, soyadı veya unvanı, vergi kimlik numarası,
2- Esas faaliyet konusu,
3- Borç toplamı,
4- Açıklama, sütunları yer alacaktır.
Liste alfabetik sıralama yapılmak suretiyle hazırlanacak ve listenin her sayfasına müteselsil sıra numarası verilecektir.
Listenin asılı olacağı süre içerisinde listede yer alan alacaklar ile ilgili olarak;
- Ödeme yapılması,
- Yargı mercilerince yürütmenin durdurulması kararı verilmesi,
- Herhangi bir nedenle açıklamaya konu kamu alacağının terkin edilmesi,hallerinde bu durum listenin "Açıklama" sütununda gösterilecektir.
Açıklamada esas alınacak tutar
Açıklama kapsamına giren, her bir vergi dairesine 200.000 TL ve daha fazla borcu olan veya kesinleşen vergi ve cezası bulunan mükellefler hakkında açıklama yapılacaktır.
Açıklamanın yapılacağı yer ve zaman
Vergi daireleri tarafından yapılacak açıklama
Açıklanacak mükelleflere ilişkin listeler her yıl 15 Temmuz tarihinde vergi dairelerinde görülmeye uygun yerlere asılacaktır.
Liste 1 ay süreyle asılı tutulacak, listenin asılması ve indirilmesi bir tutanakla tespit edilecektir.
Hazırlanan listeler indirildikten sonra vergi dairelerince muhafaza edilecek ve bu tarihten sonra listede yer alan mükellefler hakkında listede yer alan bilgiler de dahil olmak üzere herhangi bir açıklamada bulunulmayacaktır,

İnternet ortamında yapılacak açıklama
Genel tebliğe uygun olarak açıklanacak vergi borçlan ve cezalarının toplamı bakanlıkça belirlenen tutan aşan mükelleflerin, Genel tebliğde belirlenen esaslara uygun olarak tespit edilen bilgileri, Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü'ne ait www.gelirler.gov.tr  adresindeki web sitesinde, her yıl ağustos ayı içerisinde 1 ay süreyle açıklanacaktır.

409 No.lu VUK Genel Tebliği ve düzenleme
409 No.lu Tebliğ'le vergi borçlarının açıklanması ile ilgili olarak aşağıdaki düzenlemeler yapılmıştır.

" 2011 yılında yapılacak açıklamaların, Türkiye genelindeki vergi dairelerinde (vergi dairesinin ilan koymaya mahsus yerlerinde asılmak suretiyle) 15 Temmuz 2011 ila 15 Ağustos 2011 tarihleri arasında, 5 Eylül 2011 tarihinden itibaren de Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesinde yapılması,

" Açıklama kapsamına, her bir vergi dairesine 200.000 TL ve daha fazla borcu olan veya bu tutar ve üzerinde kesinleşen vergi ve cezası bulunan mükelleflerin alınması,

- Yapılacak açıklamada, 31/12/2010 tarihi itibarıyla vadesi geçtiği halde 30/6/2011 tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan ve nev'i itibarıyla 293 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile açıklama kapsamına alındığı belirtilen vergi ve cezalar ile 1/6/2010-31/5/2011 tarihleri arasında kesinleşen tarhiyatların dikkate alınması,

- Açıklanacak bilgiler, açıklamanın yapılacağı yer ve diğer hususlarda 293 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile belirlenen esaslara uyulması, ancak sözü edilen tebliğin "İnternet Ortamında Açıklama" başlıklı III/B bölümündeki açıklamalar uyarınca Vergi Dairesi Başkanlıkları ve defterdarlıklar tarafından 293 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği'nin; (I-A) Bölümüne göre hazırlanan listelerin bir örneğinin (Gelir İdaresi Başkanlığı, Uygulama ve Veri Yönetimi Daire Başkanlığı, Veri Oluşturma Yön. Enformasyonu Müdürlüğü, Yeni Ziraat Mah. Etlik Cad. No:16 06110 Dışkapı / ANKARA) ve (I-B) Bölümüne göre hazırlanan listelerin bir örneğinin (Gelir İdaresi Başkanlığı, Tahsilat ve İhtilaflı İşler Daire Başkanlığı, Tahsilatın Takibi ve Değerlendirilmesi Müdürlüğü, Yeni Ziraat Mah. Etlik Cad. No:16 06110
Dışkapı / ANKARA) adresine gönderilmesi, uygun görülmüştür.

Mükelleflerde vergi ödeme bilinci ve hassasiyetinin oluşturulması ve vergi ödeme konusunda kamu oyunun etkisinden yararlanma amacıyla mükelleflerle ilgili yukarıda belirtilen bilgilerin açıklanması vergi mahremiyetinin kapsamı içinde sayılmamıştır.

Vergi mükelleflerine ait bazı bilgilerin kamu oyuna açıklanması, mükellefler üzerinde otokontrol sisteminin oluşmasını sağlamakta, vergi ödeme bilinci ve alışkanlığını geliştirerek kişileri vergisini zamanında ödemeye teşvik etmektedir.

AKİF AKARCA - MEHMET ŞAFAK / DÜNYA