Vergi Usul Kanunu’nun 175’nci maddesi mükelleflere, defter ve muhasebelerini işlerine uygun olarak düzenleme imkanı vermekle birlikte defter kayıtlarında bazı zorunluluklara uyulmasını da gerekli kılmıştır.
Kanun, “ Kayıt Nizamı” başlığında topladığı bu ödevleri 215-219’uncu maddelerinde hükme bağlamıştır.
Ayrıca, tasdike tabi defterlere ve tasdik işlemlerine ilişkin düzenlemelere Vergi Usul Kanunu’nun 220-226’ncı maddeleri arasında yer verilmiştir. Anılan maddelerden 225’nci madde de, tasdike tabi defterlerin ne şekilde tasdik olunması gerektiği hususları açıklanarak hüküm altına alınmıştır.
Buna göre, müteharrik yapraklı defter kullanacak mükelleflerin bir yıl içinde kullanacaklarını tahmin ettikleri sayıda ve sıra numarasıyla teselsül edecek yaprakların her sayfasını teker teker tasdik makamının resmi mührü ile mühürletmeleri; tasdikli yaprakların bitmesi halinde ise sıra numarasıyla teselsül edecek yeni yaprakları da kullanılmadan önce tasdik ettirmeleri gerekmektedir.
Uygulamada bilgisayarlı muhasebe tutulması dolayısıyla zaman zaman dönem başında tasdik ettirilen sayfa sayısı yeterli olmamaktadır. Bu tür durumlarda bazı mükelleflerin, tasdikli müteharrik yapraklı yevmiye defterlerinin bitmesinden sonra bu defterlerinin tasdiksiz olan arka sayfalarına kayıtları yapmaya devam ettikleri gözlemlenmektedir. Bu konu zaman zaman vergi inceleme elemanları ile mükellefler arasında itilafların doğmasına yol açmakta; kimi zamanda, özellikle KDV indirimlerinin reddedilmesi sonucunu doğuran, cezalı tarhiyatların yapılmasına yol açmaktadır. Bu konulara ilişkin olarak mükelleflerin zaman içinde Maliye Bakanlığı Gelir İdaresinden görüş talep ettiği bilinmektedir. Gelen talepler çerçevesinde Gelir İdaresinin vermiş olduğu görüşler arasında farklılıklar olduğu görülmektedir. Konuya ilişkin olarak gelir İdaresi tarafından verilen bazı görüşlere özet olarak aşağıda değinilmiştir.
-“….müteharrik yaprakların her sayfasının teker teker tasdik makamının resmi mühürü ile mühürlü olması, sayfaların sıra numarası ile teselsül etmesi ve bu yaprakların sırasının bozulmaması suretiyle defterlerin kullanılması gerekmektedir.Söz konusu olayınızda bahsi geçen mükelleflerin müteharrik yaprakları sıra numarası izliyor ve kayıtları usulüne uygun yapılmış ise noter tasdiklerinin kayıtların yapıldığı sayfanın arka yüzünde bulunmasında herhangi bir sakınca yoktur.”( Gelirler Genel Müdürlüğünün Sosyal Sigortalar Kurumuna Gönderdiği 12.05.1998 tarih ve 17573 sayılı yazıda vermiş olduğu yazı)
-“ Söz konusu yazınızda bahsedilen …………..Limited Şirketinin yevmiye defterinin müteharrik yaprakları sıra numarası izlemiş ve kayıtları usulüne uygun yapılmış ise noter tasdiklerinin kayıtlarının yapıldığı sayfanın arka yüzünde yer almasında herhangi bir sakınca bulunmamaktadır.(Gelir İdaresinin vermiş olduğu,B.07.4.DEF.0.34.18/VUK-225 Sayılı Özelgesi)
-“Bilgisayarla tutulan yevmiye defterlerinin tasdikli yapraklarının ön yüzleri bittikten sonra aynı defterde geriye dönülmek suretiyle yapraklarının arka yüzlerine yaptığı kayıtlarının, kanuni defterlere yapılmış olduğunu kabul etmek mümkün bulunmamaktadır. Bu itibarla, sözü edilen mükellef adına usulsüzlük cezası kesilmesi ve olayın Vergi Usul Kanunu’nun 30/3. Maddesi gereğince bu kayıtların re’sen takdiri de gerektirmesi nedeniyle dosyaların takdir komisyonuna sevk edilmek veya vergi inceleme elemanlarına incelenmek üzere gönderilmek suretiyle işlem yapılması gerekmektedir”
Tasdikli yevmiye defterlerinin tasdiksiz arka sayfalarına yapılan kayıtlar nedeniyle çıkan ihtilaflar ile ilgili olarak Danıştay’ın vermiş olduğu bazı kararlar da aşağıda yer almaktadır.
-“Vergi Usul Kanunu’nun 220’nci maddesinde yevmiye defteri tasdiki zorunlu defterler arasında sayılmış, 225’nci maddesinin (b) fıkrasında da müteharrik yapraklı yevmiye defteri kullanmalarına Maliye Bakanlığınca müsaade edilen müesseselerin bu yıl içinde kullanacaklarını tahmin ettikleri sayıda yaprağı tasdik ettirecekleri, tasdikli yapraklar bittiği takdirde, yeni yaprakların kullanılmalarından önce tasdike arz olunacağı, 3065 sayılı katma Değer vergisi Kanununun 29. Maddesinin 1. Fıkrasının (a) bendinde ise, mükelleflerin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden, bu kanunda aksine hüküm olmadıkça faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisini indirebilecekleri, aynı kanunun 34. Maddesinin 1. Fıkrasında da, yurt içinden sağlanan veya ithal olunan mal ve hizmetlere ait katma değer vergisinin, alış faturası veya benzeri vesikalar kanuni defterlere kaydedilmek şartıyla indirilebileceği hükme bağlanmıştır. Anılan yasa hükümlerine göre, ödenen katma değer vergisi indiriminden yararlanabilmesi için, alışlarda ödenen katma değer vergisinin fatura ve benzeri belgelerde gösterilmesi ve bu belgelerin kanuni defterlere kaydedilmesi gerekmekte olup, müteharrik yapraklı yevmiye defterinin tasdiksiz arka kısımlarına yapılan kayıtların kanuni defterlere yapılmış bulunmadığından, vergi mahkemesi kararının buna ilişkin hüküm fıkrasında isabet görülmemiştir.” (Danıştay 7. Daire E.2001/4619 K.2002/167)
Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu aynı konuya ilişkin vermiş olduğu kararında “müteharrik yapraklı yevmiye defterinin tasdiksiz arka sayfalarına yapılan kayıtlarda gösterilen KDV indiriminin, tasdikli olan diğer defterlerle karşılaştırma yapılmaksızın kabul edilmemesinde hukuka uygunluk bulunmadığı” sonucuna varmıştır.(Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu E.2005/110 K.2005/177 sayı ve 17.06 .2005 tarihli kararı)
Konuya ilişkin olarak yukarıda anılan Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi görüşleri ile Danıştay kararları birlikte ele alındığında hem mükellefler hem inceleme elemanları hem de vergi daireleri açısından bir kafa karışıklığının oluştuğu ortaya çıkmaktadır.
Konu ile ilgili olarak yapılacak incelemelerde izlenecek yolu Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu vermiş olduğu 2005 tarihli kararı ile netleştirmiştir. Ancak bu tür ihtilaflar ile karşılaşılmaması için, mükelleflerin bu gibi durumlarda ihtiyaç duyacakları ilave defter sayfalarını, Vergi Usul Kanunu’nun 221. Maddesinde belirtildiği üzere kullanmadan önce tasdik ettirmelerini ve kayıtlarını tasdik ettirilmiş bu ilave sayfalarına kaydetmelerini öneririz. S.Sabit Durlanık/E. Baş Hesap Uzmanı / YMM/Muhasebe Vergi
