Büyükelçilikte çalışan ücretlilerin vergilendirilmesi nasıl olur?
Soru:
Büyükelçiliklerde çalışan gerek o ülkenin vatandaşı gerekse Türk vatandaşlarının aldığı ücretlerin vergilendirilmesi nasıl yapılır?
Cevap:
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun "Diplomat muaflığı" başlıklı 15 inci maddesinde; "Yabancı Devletlerin Türkiye'de bulunan elçi, maslahatgüzar ve konsolosları (Fahri konsoloslar hariç) ile elçilik ve konsolosluklara mensup olan ve o memleketin uyrukluğunda bulunan memurları, Türkiye'de resmi bir göreve memur edilenler bu sıfatlarından dolayı ve karşılıklı olmak şartıyla Gelir Vergisinden muaftır..." hükmü yer almıştır.
.
Aynı Kanunun "Ücret istisnası" başlıklı 16 ncı maddesinde ise "Yabancı elçilik ve konsolosluklarının 15'inci maddeye girmeyen memur ve hizmetlilerinin yalnız bu işlerinden dolayı aldıkları ücretler karşılıklı olmak şartıyla Gelir Vergisinden istisna edilir." hükmüne yer verilmiştir.
.
Diğer taraftan; 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesinde, "Ücret işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir..." hükmü yer almış olup, aynı Kanunun 94 üncü maddesinde ise tevkifat kapsamına giren ödemeler bentler halinde sayılarak bir numaralı bendinde ise; hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61'inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç) 103 ve 104 üncü maddelere göre vergi tevkifatı yapılacağı hükme bağlanmıştır.
Öte yandan; 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun "Tevkifata tabi olmayan ücretler" başlıklı 95'inci maddesinde; "Aşağıda yazılı hizmet erbabının ücretleri hakkında vergi tevkif usulü cari olmaz:
...
2- 16 ncı maddede yazılı istisnadan faydalanmayan yabancı elçilik ve konsolosluk memur ve hizmetlileri;
...
Bunlar gelirlerini, bu kısmın 2 nci bölümündeki hükümlere göre, yıllık beyanname ile bildirirler" hükmüne yer verilmiştir.
Çifte vergilemeyi önleme anlaşmalarının rolü
Yabancı devletlerin elçi, maslahatgüzar, konsolos gibi diplomatları ve bu elçilik ve konsolosluklarla benzeri yerlerdeki çalışanları, o ülke bakımından kamu görevlisi durumundadır. Vergi anlaşmalarının "Kamu görevleri" ayrımında yapılan düzenlemeye tabi olurlar. Buna göre de ücretlerindeki vergileme hakkı münhasıran ödemeyi yapan devlete aittir. Vergi anlaşması bulunan hallerde zaten karşılıklılık şartı da sağlanmış olmakta dolayısı ile düzenleme Gelir Vergisi Kanunu'nun 16'ncı madde hükmüne de uygun düşmektedir.
Bu nedenle çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması kapsamında ilgili maddeler açısından vergileme hakkı karşılıklılık esasıyla ödemeyi yapan ülkeye bırakılmamış ise bu durumda büyükelçilikte çalışanlara ödenen ücretlerin Gelir Vergisi Kanununun 15 ve 16 ncı maddelerinde yer alan muafiyet ve istisna hükmü kapsamına girmeyecek, vergi kesintisine tabi tutulmayan söz konusu ücretlerin Gelir Vergisi Kanununun 92 nci maddesinde belirtilen sürede yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekecektir.
Yıldırım ERCAN
http://www.huseyinust.com/