Haklarınızdan haberdar olun! Günlük yaşantımızda genellikle her sabah karşılaştığımız ilk kişi olan kapıcılarla ilgili konular, sorunlar ve yasalar sık sık gündeme geliyor. Apartman yöneticileri ve sakinlerinin bunları bilerek hareket etmeleri gerekiyor.
Çalışma hayatı içerisinde yer alan bazı işler ve bu işleri yapanlar, işin özelliğinden dolayı ayrı bir statüye tabi tutuluyor. Bunlardan biri de kapıcılık hizmetini yerine getiren konut kapıcıları.
.
Kapıcılar günlük hayatımıza o kadar çok girmişlerdir ki nerede ise bütün apartmanlarda kapıcılara rastlamak mümkündür. Hatta apartman yönetimi ile kapıcılar televizyon dizilerine bile konu oluyorlar.
.
Kapıcıların çalışma şekli gerçekten diğer işlerdeki çalışma koşullarına göre çok farklılık gösteriyor. Kapıcıların ikamet ettikleri apartman veya site genellikle çalıştıkları işyerleri oluyor. Durum böyle olunca kapıcıların hizmet vermeleri hem kolaylaşmakta hem de zorlaşmaktadır. Kolaylaşmakta çünkü diğer işyerlerinde çalışanların, işe gidiş ve gelişlerde ulaşım vb sorunlarla karşılaşmaları kapıcılar için söz konusu değildir. Zorlaşmakta, çünkü apartman sakinlerine hizmet verebilmek için kendilerini günün hemen hemen bütün saatlerinde her an iş yapabilecek konumda hissetmektedirler. Apartman işyeri olarak düşünüldüğünde kat malikleri ve kapıcılar, bu işyerinin işvereni ve çalışanları olarak bir bütünlük göstermektedir.
.
Bu yazı dizimizde bize yardımcı olan ve hayatımızın kolaylaşmasını sağlayan konut kapıcılarının çalışma koşullarından barınmaya kadar birçok konudaki haklarını açıklamaya çalışacağız.
Kapıcı olan kocaya yardım eden karısının da sigortası olur mu?
Apartmanlarda kapıcı ile kat malikleri arasında iş sözleşmesi devam ederken veya sona erdikten itibaren idari veya adli mercilere intikal eden hukuki uyuşmazlıkların başında, konut kapıcısının apartman hizmetlerini ailesinin bütün fertleri ile birlikte yaptığını ve aile fertlerinin sigortasız çalıştırıldığını iddia etmesidir.
.
Ülkemizde kapıcıların çoğunlukla erkek olduğu bilinen bir gerçektir. Hal böyle olunca kat malikleri kurulu veya apartman yöneticisi ile konut kapıcısı arasında iş sözleşmesi yapılmaktadır. Resmi kayıtlarda da kapıcı olarak koca gözükmektedir. Uygulamada bazı hizmetleri bazı zamanlar konut kapıcısının eşi yapmaktadır.
.
Örneğin apartman merdivenlerinin temizlenmesi gibi. Bu tür hizmetlerin yapılması kocaya yardım niteliğinde görülmektedir. Yargının kararları da bu yönde.
Konut verilmesi zorunlu mu?
Apartmanda kapıcı dairesi var ise kapıcı dairesinin öncelikle kapıcılık hizmetlerini yapan kapıcıya konut olarak kullanması için tahsis edilmesi gerekir. İmar Kanunu'nun 36. maddesine göre kapıcı daireleri ana bina içinde olabiliyor. Ayrıca brüt 40 metrekareyi geçmemek koşulu ile bahçenin herhangi bir yerinde de yapılabilir.
Kapıcı esnek süreli nasıl çalıştırılır?
KAPICILARIN mutlaka tam zamanlı çalıştırılması gerekmez. Apartman yönetimi isterse kapıcıyı kısmi süreli olarak da çalıştırılabilir.
İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlendiği sözleşmeye kısm” süreli iş sözleşmesi denir.
.
Örneğin bir işyerinde, tam süreli iş sözleşmesi için haftalık 45 saat çalışma süresi ön görülmüşse, kısmi süreli(partime) çalışma bu çalışmanın 3, 4 saat gibi daha az çalışılması şeklinde değil, tam süreli çalışmanın üçte ikisinden daha az olan bir miktar kadar çalışanlar kısmi süreli olarak istihdam edilen kapıcılar olarak algılanmalı.
.
Kısmi süreli iş sözleşmesinde kapıcının hangi saatler arasında ve hangi günler çalışacağının açıkça belirtilmesi gerekiyor.
Part-time çalışan görevlinin sigorta primi nasıl hesaplanır?
KAPICI kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışıyorsa, her 7.5 saat bir gün kabul edilerek sigorta primi Sosyal Güvenlik Kurumuna yatırılır.
Örnek: Kapıcı haftanın 3 günü günde 5 saat çalışıyorsa kapıcının bir haftalık süre içerisindeki çalışması 15 saat eder. 15 saati günlük çalışma süresi olan 7.5 saate bölersek kapıcının iki gün çalıştığını bulmuş oluruz. SGK primi de bu şekildeki çalışmaya göre her hafta iki gün çalışmış kabul edilerek yatırılır.
Başka yerde çalışanın kapıcı gözükmesi
KAPICILIK sözleşmesinin koca ile yapılmasına karşın kocanın başka işlerde çalışması nedeniyle kapıcılık görevine giren işleri fiilen eşin yapması da söz konusu olabiliyor.
.
Sözleşmesi koca ile yapılmakla beraber koca bir başka işte çalışır ve kapıcılık işi fiilen karısı tarafından yürütülebilir. Örneğin koca kadrolu işçi veya Emekli Sandığı Kanunu'na tabi bir işte çalışıyorsa, bu durumda fiilen kapıcılık hizmetini yapan eşin sigortalı sayılması gerekiyor.
Kapıcının sorumlulukları ve sözleşmenin sonlandırılması
Kapıcı ile yapılan iş sözleşmesinde; iş sözleşmesinin türü ve çalışma biçimi ile işveren ve işyeri adı ve adresi, kapıcının kimliği, işe başlama tarihi, yapacağı işler, temel ücreti ve varsa ücret ekleri, ücret ödeme şekli ve zamanı, çalışma süresi ve ara dinlenmesi, varsa özel hükümler, düzenleme tarihi ve tarafların imzası hususlarının bulunması gerekir. Kapıcı ile yapılan iş sözleşmesinin bir kısmı konut kapıcıları yönetmeliğine veya başka mevzuata aykırı ise sözleşme tümden geçersizliğini kaybetmez. Bu durumda sözleşmedeki aykırı hükümler geçersiz olur. Geçersiz olan hükümlerin yerini mevzuatta ki hüküm alır.
SORUMLULUKLARI
- Yöneticinin talimatı doğrultusunda konutun kaloriferini zamanında yakmak ısıyı ayarlamak ve söndürmek,
- Hidrofor ve benzeri araçları çalıştırmak,
- Anataşınmazın ortak yerlerini ve tesislerini temiz bulundurmak, demirbaşlarını, araç ve gereçlerini, düzenli, bakımlı ve işler şekilde tutmak,
- Kendisine ayrılan konutu başka amaçlarla kullanmamak, konutu korumak, kendisi veya ailesinden birisinin konuta vereceği zarar ve hasarları karşılamak,
- Yöneticinin talimatı çerçevesinde konutun güvenliğini sağlayıcı önlemleri almak,
- Belirlenen saatlerde servis hizmetlerini görmek, çöpleri toplamak, bahçe düzenlemesi ve bakımını yapmak,
- Verilen eğitimlere uygun davranmak ve koruyucu malzemeyi kullanmak,
- İş veya toplu iş sözleşmesinde belirlenen diğer görevleri yerine getirmek.
FESİH NEDENLERİ
Kapıcı iş sözleşmesini birçok sebeple sonlandırabilir. Bu sebeplerden bazıları
- Apartman yönetiminin gerçeğe aykırı bilgiler vererek kapıcıyı yanıltarak işe alması
- Kat malikleri ya da yöneticinin cinsel tacizde bulunması
- Apartman yönetimi tarafından kapıcının ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,
- İş sözleşmesi ile belirtilen çalışma koşulları uygulanmazsa
Kapıcı belirtilen sebeplerle iş sözleşmesini sonlandırırsa kıdem tazminatı alır. Kapıcı iş sözleşmesini haklı sebeple 6 işgünü içerisinde sonlandırabilir.
KAPICILARA PRİM İADESİ!
KAPICININ birden fazla işte kapıcının çalışması halinde her konut ayrı ayrı sigorta primi öder. Ödenen primler toplamı, 5440,50 TL'yi aşarsa, aşan kısmın tamamı, iade edilir. Bunun için kapıcının talepte bulunması gerekiyor. Primlerin talep tarihini takip eden ay içinde hissesi oranında sigortalıya defaten geri ödenmesi gerekiyor. Primler için kapıcıya ayrıca, gecikme cezası ve gecikme zammı ile faiz ödenmez.
Görevlinin süresi kaç gündür?
Kat malikleri, yeni işe alınan kapıcıyı belirli bir süre çalıştırıp tanıdıktan sonra apartmanda esas kapıcı olarak çalıştırmaya devam etmek isteyebilirler. Böyle bir durumda kapıcı ile deneme süreli iş sözleşmesi yapabilirler. Bu sözleşmenin süresi en çok iki ay olabilir. Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız sonlandırabilir.
Konutlarının özelliği ne olmalı?
KAPICIYA görevi nedeniyle konut verilmişse, konutun 3194 sayılı İmar Kanunu ve Belediye İmar Yönetmelikleri ile öngörülen asgari koşullara uygun olması gerekir. Kapıcı konutlarının alan olarak küçüklüğü ve bazı apartmanlarda da bu konutların nemli, havasız ve karanlık olmalarından dolayı sağlıksız olduğu toplumun değişik kesimleri tarafından zaman zaman dile getiriliyor. Özellikle yeni yapılan binalarda kapıcı konutları için asgari koşulların yerine getirilip getirilmediği kontrol edilerek gerekirse yapı kullanma izni verilmeyebilir.
ARİF TEMİR / GÜNEŞ
05.10.2011
