İşletmelerin Binek Araç Alımında Ödediği KDV’nin İndirim Konusu Yapılıp Yapılamayacağı
İşletmelerin aktifine dahil edilmek üzere binek otomobillerin alımı sırasında ödenen KDV` nin indirim konusu mu yapılacağı, taşıtlar hesabının maliyetine mi ekleneceği, yoksa doğrudan gider mi yazılacağı konusu vergi mevzuatımızdaki bir çok tartışmalı hususun arasında yer almıştır. Bu yazımda, bu konuyu yürürlükteki mevzuat çerçevesinde ve örnek muhasebesel kayıtlarla açıklanmaya çalışacağım;
Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu` nun 2. maddesinde taşıtlar aşağıdaki şekilde tarif edilmiştir.
1- MOTORLU TAŞIT:
Karada, havada, deniz, göl ve nehirde insan, hayvan ve eşya taşımaya yarayan ve makine kuvvetiyle hareket eden araçlardır.
2- TAKSİ:
Taksimetre, tarife, pazarlık veya sair şekillerde tespit olunan ücretle yolcu taşıyan otomobil, kaptıkaçtı, panel ve arazi taşıtlardır.
3- OTOMOBİL:
Yapılış itibariyle şoföründen başka, oturmaları şartıyla, en çok 7 yolcu alabilen, insan taşımak için imal edilmiş olan ve bu maksatla kullanılan, yerle temas halinde 3 veya 4 tekerleği bulunan motorlu taşıtlardır. (StatiOn- Wagon, Ranch-Wagon ve benzerleri bu sınıfa dahildir)
4- PANEL:
İnsan veya yük taşımak maksadıyla imal edilmiş ve sonradan yapılacak herhangi bir tadille otomobil veya benzeri taşıt haline getirilmesi mümkün, arka kısmı kapalı motorlu taşıtlardır.
5- ARAZİ TAŞIT:
Karayollarında yolcu veya yük taşıyabilecek evsafta olmakla beraber, bütün tekerleri muharrik olan veya olabilen motorlu taşıtlardır.
6- KAPTIKAÇTI:
Şoföründen başka, oturmaları şartıyla, en çok 7 yolcu alabilen, insan taşımak için imal edilmiş olun ve bu maksatla kullanılan, yerle temas halinde 4 tekerleği bulunan, şekil ve yapılışı itibariyle otomobilden farklı olan motorlu taşıtlardır. (Garry-all, Travel-all, Jeep-station ve benzerleri bu sınıfa dahildir.)
Yukarıdaki tanımlamalarda, binek otomobil açıkça tarif edilmemiştir. Ancak, Maliye Bakanlığı` nın görüşüne göre; jeepler ve arazi taşıtları da otomobil kapsamına girmektedir. Arazi Taşıtı ve kaptıkaçtılar ise otomobil tanımına girmemektedir. Ben, bu tanımlamanın doğru olup olmadığı tartışmasına girmeden, tanımlamanın doğru olduğunu kabul edip otomobillerin alımı sırasında ödenen KDV’ nin nasıl muhasebe kayıtlarına alınacağı üzerinde duracağım.
3065 Sayılı KDV Kanunu` nun 30/b maddesine göre; Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisi indirim konusu yapılamaz.
Bu düzenlemeye göre; prensip olarak işletmelere ait binek otomobillerinin alımı sırasında ödenen KDV indirim konusu yapılamaz. Ancak, bunun bazı istisnaları vardır. Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralaması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan kuruluşlarda bu amaçla aldıkları otomobillerin KDV` lerini indirim konusu yapabilirler. Araç sahibinin KDV Kanunun 30/b maddesine göre binek otomobillerinin alımında yüklendiği KDV’yi indirim hakkı bulunması halinde (araç kiralama, sürücü kursu, taksi işletmesi gibi) bu aracın satışında KDV oranı yüzde 18 olarak uygulanacak. Ancak, binek otomobillerinin alımında yüklendiği KDV’yi indirim hakkı bulunan mükelleflerin 31.12.2007 tarihi itibariyle aktiflerinde veya envanterlerinde bulunan binek otomobillerinin iktisap tarihinden itibaren 2 yıl geçtikten sonra teslimi yüzde 1 oranında KDV’ye tabi tutulacaktır.
.
Bunun dışında, işletmenin kendi ihtiyacında kullanmak üzere aldığı binek otomobillerinin KDV` si indirim konusu yapılamaz. Bu arada, rent a car şirketinin kiralama amacı dışında şirketin kendi ihtiyacı için ( Örneğin Muhasebe Müdürüne tahsis edilen otomobil) aldığı otomobilin KDV` si de indirilemez. İşletmeye ait otomobillerin KDV` sinin indirimine niçin müsaade edilemediği de ayrı bir konudur. Örneğin, bir pazarlama şirketinin satış elemanlarına tahsis ettiği otomobillerin KDV` sini indirmemenin gerekçesini anlamak mümkün değildir. Şayet bunun amacı özel amaçlı kullanımları caydırmak ise buna engel olmaya imkan yoktur. Kaldı ki, bu otomobiller satıldığı zaman hesaplanan KDV yaratılmakta ve ödenmektedir.
23 Seri No.lu KDV Genel Tebliği` nin I. bölümünde;
İndirim konusu yapılmayan bu verginin, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunu çerçevesinde işin mahiyetine göre gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınabilecektir.(Maliye Bakanlığı’nın 20.06.2000 tarih,29609 Sayılı Özelgesi)
``Bu nedenle, binek otomobillerine ait indirilemeyen katma değer vergisinin doğrudan gider veya maliyet unsuru olarak değerlendirilmesinde kanunen bir sakınca bulunmamaktadır.``
Buraya kadar yapılan açıklamalardan ve Maliye Bakanlığı özelgesinden de anlaşılacağı üzere; binek otomobillerinin alımı sırasında ödenen ve indirim konusu yapılamayan KDV;
- Otomobilin maliyetine ilave edilerek amortisman yolu ile itfa edilebilir veya doğrudan gider yazılabilir. Bu konuda mükelleflerin seçim yapma hakkı bulunmaktadır.
Taşıt alımı konusunu muhasebesel kayıtlarıyla örneklemenin daha faydalı olacağını düşünüyorum.
Örnek 1 : X tekstil ltd şti. pazarlama müdürüne işlerle ilgili kullanılmak üzere 50.000 TL’ye bir binek otomobil aldığını varsayalım. (10.000 TL ÖTV, 10.000 TL KDV olduğunu varsayalım.) Muhasebesel kaydı aşağıdaki gibi olacaktır;
Ya; ---------------------------- / ----------------------------
254.01 TAŞITLAR HES. 50.000
320/329 y otomotiv ltd. şti. 50.000
--------------------------- / ---------------------------
Ya da;------------------------------ / -------------------------------
254.01 TAŞITLAR HES. 30.000
770.5.01 TAŞIT ALIMINDA ÖDENEN ÖTV 10.000
770.5.01 TAŞIT ALIMINDA ÖDENEN KDV 10.000
320/329 Y OTOMOTİV LTD.ŞTİ. 50.000
----------------------------- / --------------------------------------
Uygulama da karşılaştığımız diğer bir sıkıntılı durum ise şirket aktifine kayıtlı olan binek taşıtın satışındaki % 1 olarak hesaplanan KDV rakamının alıcı işletme tarafından indirim konusu yapılıp yapılamayacağı konusudur. Bu konuyu da bir örnekle açıklamaya çalışacağım;
Sinan AYDINDAĞ
SMMM
sinan.aydindaq@hotmail.com
kaynak :http://muhasebenet.net/haber.php?haber_id=830