YENİ TÜRK TİCARET KANUNUNA GÖRE MALİ MÜŞAVİRLİK RUHSATINA SAHİP OLMAYANLAR DENETÇİ YADA İÇ DENETÇİ OLAMAZLAR.
I.GİRİŞ
Bilindiği üzere Mali Müşavirlik mesleğinin çerçevesi, 3568 sayılı kanunla çizilmiş ve bu kanuna göre yapan meslek mensupları, kamusal faydaya dayalı görev yapmanın verdiği incelikle mesleklerini icra etmektedirler.
Türk Vergi Kanunlarını en iyi bilen ve uygulayan meslek mensupları da yine Mali Müşavirlerdir.
Bu açıdan bakıldığında Türk Vergi Gelirlerinin toplanmasında, Mali Müşavirlerin önemini göz ardı etmek mümkün mü?
Buna mukabil olarak, Mali Müşavirlerin yetkisi ve sorumluluklarının da giderek artacağı artık kuşku götürmez bir gerçektir.
II. DENETÇİLERİN MEVCUT KANUNA GÖRE NİTELİKLERİ
Mevcut Kanun’da Anonim Şirketlerde, Denetçiliğe seçilmenin genel şartları olarak, Reşit ve mümeyyiz olmak, Yönetim kurulu üyelerinin usul ve füruun’dan (altsoy ve üstsoy) biri ile eşi ve üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan ve sıhri (kayın) hısım olmamak, İflas etmemiş olmak, Hacir altında olmamak, Ağır hapis cezası ile veya sahtekârlık, emniyeti suistimal, hırsızlık, dolandırıcılık suçlarından dolayı hükümlü olmamak, Aynı zamanda yönetim kurulu üyesi veya şirket çalışanı olmamak, Denetçi bir ise onun, birden çok ise yarısından fazlasının Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak, Devlet Memuru olmamak, 657 Sayılı Devlet Memurları Yasasının 28'inci maddesi hükmü saklıdır. Özel mevzuat ve/veya şirket ana sözleşmesi ile getirilen özel şartları taşımak olarak sayılmıştır.
Bununla birlikte, ana sözleşmeye denetçiliğe yönelik olarak "Denetçi seçilmek için Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ruhsatına haiz olmak hükmü konulabilir.
III. YENİ TÜRK TİCARET KANUNU TASARISINDA DENETÇİLİK
Mevcut Kanunun aksine, yeni Türk Ticaret Kanunun’da konuya ilişkin iyileştirmeler söz konusudur.
Yeni Türk Ticaret Kanunu tasarısında, Denetçi olabileceklere ilişkin özellikler madde 400. de sayılmaktadır.
Buna göre,
Denetçi, ancak üyeleri, yeminli malî müşavir veya serbest muhasebeci malî müşavir sıfatını taşıyan bir bağımsız denetleme kuruluşu olabilir. Küçük anonim şirketler, en az iki yeminli malî müşaviri veya serbest muhasebeci malî müşaviri denetçi seçebilirler. Ayrıca, yeni Türk Ticaret Kanununu Tasarısında Denetçilerde,
-Özel ehliyet
- Bağımsızlık
- Uzmanlık
-Tarafsızlık (=şirketten bağımsızlık =>anonim şirkette pay sahibi olmama!)
- Bağımsız denetim kuruluşlarının pay sahipleri/ortaklarının yeminli malî müşavir veya serbest muhasebeci malî müşavir sıfatı taşımaları gerekir (md. 400.1).
Yine Kanun Tasarısında,
- Denetçi olamayacaklar:
1.A.Ş’de pay sahibi olanlar (md. 400.1,a)
2.A.Ş’nin yöneticisi, çalışanı, denetçi olarak atanmasından önceki üç yıl içinde bu sıfatı taşıyanlar (md. 400.1,b)
3.A.Ş ile bağlantısı bulunan bir kurumun temsilcisi, YK üyesi ya da sahibi veya %20’den fazla paya sahip olanlar (md. 400.1,c)
4.A.Ş ile bağlantısı olan bir şirkette çalışan veya böyle bir şirkette %20’den fazla paya sahip olan bir işletmede çalışanlar ya da A.Ş’de %20’den fazla paya sahip olan bir gerçek kişinin yanında çalışanlar (md. 400.1,d)
5. A.Ş’nin defterlerinin tutulmasında veya finansal tablolarının düzenlenmesinde sırasında katkıda bulunanlar (md. 400.1,e)
6. Yukarıdaki bent kapsamındaki kişilerin veya bunların ortaklarının temsilcisi, çalışanı, YK üyesi, ortağı, sahibi veya gerçek kişi olarak bizzat kendisi olanlar (md. 400.1,f)
7. 1-6. bentte sayılanların nezdinde çalışanlar (md. 400.1,g)
8. Son beş yıl içinde meslekî faaliyetinden kaynaklanan gelirinin %30’undan fazlasını A.Ş’ye veya ona %20’den fazla payla iştirak etmiş olan şirketlere verilen denetleme ve danışmanlık faaliyetinden elde eden ve bunu carî yılda da elde etmesi beklenenler (md. 400.1,g) *
(*) Ar. Gör. Başak Şit ve Ar. Gör. Harun Keskin tarafından hazırlanmıştır. Anonim Şirketlerin İç Denetiminin Türk Ticaret Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu Tasarısı Bakımından Karşılaştırılması.
IV.SONUÇ
Bilindiği üzere Denetim, Kamu yada Özel kesim olmak üzere İşletme Yönetimi açısından bakıldığında oldukça önemli bir yere ve konuma sahiptir. Bu nedenle bu görevi yerine getirecek olanların, Mali Müşavir Ruhsatına sahip olması gerekliliği son derece isabetli olmuştur.
KADİR DODİ
S.M.M.M
İşletme Yönetimi Bilim Uzmanı/Doktora Öğrencisi
ASMMMO Denetim Standartları Komisyon Üyesi
kadirdodi@gmail.com
www.muhasebenet.net