YASAL SÜRESİ DIŞINDA (GEÇ) VERİLEN AYLIK PRİM VE HİZMET BELGELERİNİN İŞLEME ALINIP ALINMAYACAĞI
I- GİRİŞ
İşverenler, bir ay içinde Kanun’un 4 ve 5. maddelerine tabi çalıştırdığı sigortalıların, sosyal güvenlik destek primine tabi sigortalıların, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 7. maddesine göre iş görme edimini yerine getirmek üzere başka işverene geçici olarak devrettiği sigortalıların ve 5434 sayılı Kanun’a göre iştirakçi olup Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten sonra Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar adına düzenleyecekleri aylık prim ve hizmet belgelerini Kurum’ca çıkarılacak Tebliğ’de(1) belirtilen süre içerisinde vermekle yükümlüdürler.
Makalemizin konusu işverenlerce çalıştırılan sigortalılar adına belirlenen yasal süre içerisinde verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgelerinin belirli sebeplerle yasal süresi dışında (geç) verilmesi sonucu yapılacak iş ve işlemler olacaktır.
II- AYLIK PRİM VE HİZMET BELGELERİNİN YASAL VERİLME SÜRESİ
Aylık prim ve hizmet belgelerinin verilme süresi gerek 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun(2) gerekse Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’ndeki(3) düzenlemeler ışığında Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumu’na Verilmesine ve Primlerin Ödenme Sürelerine Dair Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ(4)’de düzenlenmiştir.
.
Tebliğ’de, “5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanları çalıştıran;
- Özel nitelikteki işyeri işverenleri, cari aya ilişkin olarak düzenleyecekleri asıl, ek veya iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerini, en geç belgenin ilişkin olduğu ayı izleyen ayın 23’ünde,
- Resmi nitelikteki işyeri işverenleri ise, cari aya ilişkin olarak düzenleyecekleri asıl, ek veya iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerini, en geç belgenin ilişkin olduğu dönemi izleyen takvim ayının 7’sinde
saat 23.59’a kadar e-Sigorta kanalıyla Kurum’a göndermek zorundadırlar. Belgenin gönderilmesi gereken sürenin son gününün resmi tatile rastlaması halinde, aylık prim ve hizmet belgesi, son günü izleyen ilk iş günü saat 23:59’a kadar, Kurum’a, e-Sigorta kanalıyla gönderilebilecektir.
Diğer taraftan, bazı özel nitelikteki işyeri işverenleri ayın 15’i ila müteakip ayın 14’ü arasında; bazı resmi nitelikteki işyeri işverenleri ise ayın 1’i ila 30’u arasında ücret alan sigortalılar çalıştırdığından, bu nitelikteki işyeri işverenlerince;
.
- Ayın 1’i ila 30’u arasındaki çalışmaları karşılığı ücret alan sigortalılar için düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgeleri, en geç belgenin ilişkin olduğu ayı izleyen ayın 23’ünde,
- Ayın 15’i ila müteakip ayın 14’ü arasındaki çalışmaları karşılığı ücret alan sigortalılar için düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgeleri, en geç belgenin ilişkin olduğu dönemi izleyen takvim ayının 7’sinde,” Kurum’a gönderilecektir.
Aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süre içerisinde verilmesini iki örnekle açıklamaya çalışalım;
.
Örnek-1: Özel sektör işverenlerince 2011/Şubat ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinin en geç 23.03.2011 Çarşamba gününe, 2011/Mart ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinin ise en geç 23.04.2011 Cumartesi gününe rastlaması dolayısıyla 25.04.2011 Pazartesi gününe kadar Kurum’a gönderilmesi gerekmektedir.
.
Örnek-2: Resmi sektör işverenlerince 15.04.2011 - 14.05.2011 dönemine ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin 07.06.2011 Salı gününe kadar, 15.06.2011 - 14.07/2011 dönemine ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinin ise en geç 07.08.2011 Pazar gününe rastlaması dolayısıyla 08.08.2011 Pazartesi gününe kadar Kurum’a gönderilmesi gerekmektedir.
.
III- YASAL SÜRESİ DIŞINDA (GEÇ) VERİLEN AYLIK PRİM VE HİZMET BELGELERİ
Yasal süresi geçirildikten sonra düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgeleri Kurum’a elden verilir veya posta kanalıyla gönderilir.
A- GEÇ VERİLEN BELGELERİN DENETİM SONUCU İŞLEME A-LINMASI
Yasal süresi geçirildikten sonra Kurum’a verilen aylık prim ve hizmet belgeleri belli istisnalar dışında, doğruluğunun fiilen yapılan denetimlerden veya işyeri kayıtlarının incelenmesi sonucunda yapılan tespitlere istinaden işleme konulması gerekmektedir.
Diğer Kanunlara göre defter tutmakla yükümlü bulunan işveren, alt işveren ve sigortalıyı devir alanlar tarafından yasal süresi geçirildikten sonra Kurum’a verilen aylık prim ve hizmet belgelerinin doğruluğunun fiilen yapılan tespitler sonucunda işleme alınmasına karar verilmesi halinde, en fazla tespitin yapıldığı tarihten geriye doğru bir yıllık süreye ilişkin olan kısmı işleme alınmaktadır. Bir yılı aşan süreler ise işyeri kayıtlarından yapılan tespitler doğrultusunda işleme alınabilir.
Örnek-3: Yasal süresi geçtikten sonra Kurum’a verilen 2010/01 ila 2011/06. aylara ait asıl nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin işleme alınıp alınmayacağı hususundaki fiili tespitin 17.11.2011 tarihinde yapıldığı varsayıldığında, söz konusu fiili tespite istinaden yasal süresi dışında Kurum’a verilen aylık prim ve hizmet belgelerinin en fazla 2010/11 ila 2011/06. aylara ilişkin olan kısmı işleme alınabilecektir. 2010/01 ila 2010/10. aylara ait olan aylık prim ve hizmet belgeleri ise ancak işyeri kayıtlarından doğruluğunun tespit edilmesi halinde işleme alınabilecektir.
Yasal süresi geçirildikten sonra Kurum’a verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde şüpheli bir durumun bulunması halinde işyeri kayıtlarından inceleme yapılarak işlem yapılacaktır.
Örnek-4: 2011/Temmuz ayına ilişkin düzenlenen ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgesinin 24.10.2011 tarihinde Kurum’a verildiği ve bahse konu belgenin işleme konulması halinde belgede kayıtlı (C) sigortalısının yaşlılık aylığına hak kazanacak olduğu varsayıldığında, ortada şüpheli bir durumun bulunması nedeniyle, söz konusu prim belgesinin, işleme alınıp alınmayacağının tespiti amacıyla incelemeye sevk edilmesi gerekmektedir.
Kurum’a yasal süresi dışında verilen iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgeleri, doğruluğu, fiilen yapılan tespitlerden ya da işyeri kayıtlarından tespit edilmesi kaydıyla işleme alınmaktadır.
.
B- GEÇ VERİLEN BELGELERİN DENETİM YAPILMADAN İŞLEME ALINMASI
Yasal süresi geçirildikten sonra Kurum’a verilen aylık prim ve hizmet belgelerinin, doğruluğunun, fiilen yapılan denetimlerden veya işyeri kayıtlarının incelenmesi sonucunda yapılan tespitlere istinaden işleme konulması gerekmekle birlikte, yasal olarak verilmesi gereken son günü takip eden günden başlanarak takip eden üçüncü ayın sonuna kadar Kurum’a verilen asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgeleri, belgede kayıtlı sigortalıların;
● Çalıştırılmadığına ilişkin bir tespitin olmaması,
● Şüpheli bir durumunun bulunmaması,
● Sigortalı işe giriş bildirgelerinin yasal süresi içinde verilmiş olması veya yasal süresi
dışında verilmiş olmakla birlikte aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan önceki bir tarihte Kurum’a verilmiş olması halinde
herhangi bir incelemeye gidilmeksizin, işverenin defter tutmakla yükümlü olup olmadığı üzerinde durulmaksızın işleme konulmaktadır.
Dolayısıyla, yasal süresi geçirildikten sonra üç aylık süre içinde Kurum’a verilen asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin incelemeye gidilmeksizin işleme alınabilmesi için yukarıda belirtilen şartların tamamının birlikte gerçekleşmiş olması gerekmektedir.
Örnek-5: Özel nitelikteki işyeri işverenlerince düzenlenen 2011/Ocak ayına ilişkin asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin 30.04.2011 tarihine kadar Kurum’a verilmesi ve yukarıda belirtilen şartların birlikte gerçekleşmiş olması halinde, söz konusu prim belgeleri herhangi bir incelemeye gidilmeksizin, işverenin defter tutmakla yükümlü olup olmadığı üzerinde durulmaksızın işleme konulacaktır.
Örnek-6: 2011/Nisan ayına ilişkin düzenlenen asıl nitelikteki aylık prim ve hizmet belgesinin Kurum’a 31.07.2011 tarihine kadar Kurum’a verildiği ve belgede kayıtlı sigortalıların; çalıştırılmadığına ilişkin bir tespitin bulunmadığı, şüpheli bir durumunun bulunmadığı, sigortalı işe giriş bildirgelerinin yasal süresi içinde verilmiş olduğu varsayıldığında, söz konusu prim belgesi herhangi bir incelemeye gidilmeksizin işleme konulacaktır.
Yasal süresi geçirildikten sonra üç aylık süre içinde Kurum’a verilen asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin incelemeye gidilmeksizin işleme alınıp alınmayacağının tespiti sırasında, diğer şartların yanı sıra belgede kayıtlı sigortalıların, sigortalı işe giriş bildirgelerinin süresi içinde verilip verilmediğine veya süresi dışında verilmiş olmakla birlikte aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan önceki bir tarihte verilip verilmediğine de bakılacaktır.
Örnek-7: 2011/Ağustos ayına ilişkin düzenlenen ve bir sigortalının yer aldığı ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgesinin 19.10.2011 tarihinde Kurum’a verildiği, bahse konu prim belgesinde kayıtlı sigortalının 12.07.2011 tarihinde işe başlamasına rağmen sigortalı işe giriş bildirgesinin 25.07.2011 tarihinde Kurum’a verildiği ve bu sigortalının, çalıştırılmadığına ilişkin bir tespitin bulunmadığı, şüpheli bir durumunun bulunmadığı varsayıldığında, maddede aranılan diğer şartların gerçekleşmiş olmasının yanı sıra söz konusu sigortalıya ilişkin sigortalı işe giriş bildirgesinin yasal süresi dışında verilmiş olmakla birlikte aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan önceki bir tarihte (2011/Ağustos ayından önceki bir tarihte) Kurum’a verilmiş olması nedeniyle söz konusu prim belgesi herhangi bir incelemeye gidilmeksizin işleme konulacaktır.
.
Diğer Kanunlara göre defter tutmakla yükümlü olmayan işveren, alt işveren ile sigortalıyı devir alanlar tarafından, belgenin yasal olarak verilmesi gereken son günü takip eden günden başlanılarak takip eden üçüncü ayın sonuna kadar verilmeyen ancak bu süre dışında verilen belgeler işleme alınmayacaktır.
.
Örnek-8: Özel nitelikteki işyeri işverenlerince düzenlenen 2011/Şubat ayına ilişkin asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgesi 27.06.2011 tarihinde Kurum’a verilmiştir. Belgenin yasal olarak verilmesi gereken son günü takip eden günden başlanılarak takip eden üçüncü ayın sonu olan 31.05.2011 tarihine kadar verilmediği için belge işleme alınmayacaktır.
.
IV- SONUÇ
İşverenlerce çalıştırdıkları sigortalıları Kurum’a bildirdikleri aylık prim ve hizmet belgeleri iş yoğunluğu, gözden kaçırma veya bu ve buna benzer sebeplerle yasal süresi içerisinde verilmesi unutulabilmektedir. Bu durum işyerlerinde çalışan sigortalılar açısından çeşitli hak kayıpları, işverenler açısından da idari para cezaları ile karşı karşıya kalınabilecek durumlar yaratmaktadır. Makalemizde aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi dışında geç verildiğinde Kurum’ca ne şekilde işlem yapılacağı izah edilmeye çalışılmıştır.