Bulgaristan’dan gelen erkek soydaşlar askerliklerini Bulgaristan’da yaptılarsa askerlik süresi kadar askerlik borçlanması yapma hakkı kendilerine verilmişti.
Bu konuda eski SSK Genel Müdürlüğü’nün 12-10 ve 12-18 Ek Sayılı iki genelgesi ile SGK Başkanlığı’nın 2008/111 sayılı genelgesi ile Bulgaristan’dan gelen soydaşların söz konusu SSK genelgelerine göre;
“Bulgaristan’dan gelenlerden askerlik borçlanması yapmak isteyenler belge getirmek zorunda değildir ve bu durumda 2 yıllık bir sürenin askerlik borçlanmasını yapabilirler. Belge getirirlerse bu kere belgede daha fazla süre kayıtlı ise o süre kadar borçlanabilirler.”
SGK’nın son 2008/111 sayılı genelgesi bu durumu biraz daha değiştirdi, genelgeye göre elinde askerlik sürelerini gösterir belgesi olanlar belgede ne kadar süre yazıyorsa hepsini borçlanmak hakkına sahiptir.
Elinde askerlik belgesi olmayanlar ise;
“Türk vatandaşlığına alınanlardan vatandaşlığa alındıkları tarihte 22 yaşını doldurmuş olanlardan geldikleri ülkelerde yaptıkları askerlik sürelerini belgeleyenler belgede kayıtlı süreyi, belgede kayıtlı sürenin olmaması veya Türkiye’deki emsallerinin yaptığı askerlik süresinden fazla olması hallerinde emsalleri kadar borçlandırılacaklardır” denildiğinden, belgesi olan belgedeki süre kadar belgesi olmayanlar da 2 yıl değil de doğum tarihlerine göre Türk’ler Türkiye’de 18 ay veya 20 ay askerlik yapma dönemlerine göre emsal doğum tarihli Türkler ne kadar askerlik yapıyorlarsa o kadar süre borçlanabileceklerdir.
Yani 1960 doğumlu bir kişi için örnek verirsek Bulgaristan’da 27 ay askerlik yapmış olsun, Türkiye’de aynı doğum tarihli vatandaş 18 ay askerlik yapmışsa, Bulgaristan’dan gelen ve askerlik borçlanması yapmak isteyen vatandaş en fazla 18 ay borçlanma yapabiliyor.
Bulgaristan’dan gelen vatandaşın Bulgaristan’da yapmış olduğu askerlik süresinin tamamını borçlanması için dava açması gerekir. Dava yoluyla kendisi 27 ayın tamamını borçlanabilir.
*******************
Kimler kıdem tazminatı alabilir?
Konunun çok fazla hukuki ayrıntısına girmeden kısaca kimlerin kıdem tazminatı alabileceğini sıralamak gerekirse;
*Öncelikle iş sözleşmesi feshedilen bir kişinin kıdem tazminatı alabilmesi için iş sözleşmesinin en az 1 yıl devam etmiş olması gerekiyor. Yani daha az kıdemi olanların kıdem tazminatı alabilmeleri mümkün değildir.
*İkinci önemli şart ise, iş sözleşmesinin çalışan işçi tarafından feshedilmemiş olması gerekir. Yani kendi iradesi ile işsiz kalan kişiler işsizlik sigortasından yararlanamadığı gibi kıdem tazminatından da yararlanamaz.
*Bu iki esaslı şartları açıkladıktan sonra kıdem tazminatına hak kazanabilmek için;
- İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmiş olması (İK 24. md)
- İşverenin iş sözleşmesinin haklı nedenle feshetmiş olması gerekir (İK 25 md -II. Fıkra hariç)
- Herhangi bir kurumdan emekli olmak,
- Vatani görevini yapmak (askerlik) için işten çıkanlar,
- Evlilik. Kadınların evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde iş sözleşmesini feshetmesi,
- Ölüm, ölen sigortalının hak sahiplerine kıdem tazminatı ödenir.
- Son olarak da emekli olmak için yaş haddini bekleyenler.
*******************
SORU VE CEVAP
Soru: Özgür Bey, 01.12.1954 doğumluyum. 23.10.2009 yılında sigortalı oldum. Bulgaristan’dan zorunlu göçe tabi olarak geldim. 15 yıl Bulgaristan’da çalışmışlığım var. Ne kadar para ödeyerek, ne zaman emekli olabilirim? Zeynep ÇETİN
Cevap: Zeynep Hanım, 01.12.2012 yılında 58 yaşında olacaksınız. İşe giriş tarihinizi 08.09.2009 yılından önceye götürecek kadar borçlanma yaparsanız ve emekli olacağınız tarihte 15 yıllık süreyi de doldurursanız 3600 gün ve 58 yaşında emekliliği hak edersiniz. 01.12.2012 yılında emekli olabilirsiniz. Yani işe başlama tarihinizi 01.12.1997 yılına kadar götürmeniz gerekir. İlk işe başladığınız tarih 2009 yılı buna göre ortalama 4300 gün borçlanma ve 40 bin TL ödeme yapmalısınız. Bu sene doğum gününüzde emekli olacaksınız.
Özgür Erdursun
http://www.kentgazetesi.com/?p=12817