Çalışma yaşamı
İşçi ücretsiz izinliyken rapor parası alabilir
5510 sayılı Kanun da yargı makamları da böyle diyor, ama önce SSK şimdilerde SGK olmaz diyor... Ücretsiz izin kullanan işçi bu sırada doğum yapsa veya hastalanıp istirahat raporu alsa SGK rapor parasını ödemiyor. Dahası, bir biçimde (hataen) ödemişse de geri istiyor... Belirtelim ki, yerel mahkemelerin yanı sıra Yargıtay’da SGK’nın tutumunu reddiyor ve ücretsiz izinde rapor parası ödenebileceğini kabul ediyor.
--------
SGK’nın yaklaşımı
SGK ücretsiz izin sırasında rapor parası ödemeyişini, işçinin bu sürede fiilen çalışmamasına bağlıyor. Fiili çalışma olmayan bir durumda geçici iş göremezlik halinden bahsedilemeyeceğini öne sürerek bu süreçte rapor parası da ödenemeyeceğini iddia ediyor... Sigortalılık niteliğinin ne zaman yitirileceğinden de şunu anlıyor:
“Kanunun 9. maddesinin 2. fıkrası gereğince, hastalık ve analık hükümlerinin uygulanmasında sigortalılık niteliğinin ödenen primin ilişkin olduğu günü takip eden 10. günden başlanarak yitirilmiş sayılacaktır.”
Oysa 5510 sayılı Kanunun 9. maddesinde böyle bir ibare yok! Ücretsiz izin kavramı ile “sigortalılık niteliğinin sona ermesi” kavramları hastalık ve analık halleri için “özel” olarak düzenlenmiştir. Dolayısıyla SGK’nın bu konudaki yaklaşımına katılmamız mümkün değil.
--------------
Analık ve hastalık parası şartı
Esasen işçi olarak çalışanlara hastalık ve analık parası ödenmesinde iki temel şart bulunmakta:
Birincisi; sigorta vakasının rastladığı tarihten geriye doğru bir yıl içinde 90 sigorta gününün bulunması,
İkincisi; sigortalılık niteliğinin sona ermemiş olmasıdır.
Hastalık ve analık halinde bu iki şart aynı anda var olduğunda, sigortalı işçi de “sigortalılık niteliğini” kaybetmemiş ise rapor parası almasına herhangi bir engel bulunmamaktadır.
---------
Sigortalılık niteliği ne zaman sona erer
İşçi olarak çalışanlar açısından sigortalılık genel bakımdan hizmet sözleşmesinin sona ermesi ile son bulur. Yani, diğer bütün sigorta kolları açısından işçinin işten çıktığı tarih sigortalılığının da sona erdiği tarihtir. Ama, 5510 sayılı Kanunun 9. maddesinde buna bir istisna getirilmiştir.
Buna göre; hastalık ve analık hükümlerinin uygulanmasında sigortalılık;
a) İlgili kanunlar gereği sigortalının ücretsiz izinli olması, greve iştirak etmesi veya işverenin lokavt yapması hallerinde, bu hallerin sona ermesini,
b) Diğer hallerde ise, birinci fıkrada belirtilen tarihleri (hizmet akdinin sona erdiği tarih),
takip eden 10. günden başlanarak yitirilmiş sayılır.
Görüldüğü gibi 10 günlük bir tampon süre sonunda sigortalılık niteliği sona eriyor...
------------
SGK ücretsiz izinden ne anlıyor
SGK, İş Kanununun 56. maddesindeki 4 günlük ücretsiz yol izni ile 74. maddesindeki 6 aylık ücretsiz izin dışındaki ücretsiz izinleri tanımıyor, dahası bu haller dışındaki ücretsiz izin durumlarını hizmet sözleşmesinin sona ermesi olarak değerlendiriyor...
Sorun da buradan çıkıyor!
SGK’nın böyle bir değerlendirme yapması mümkün mü? “İlgili kanunlardaki” ücretsiz izin hali bu mudur? Hani nerede kaldı İş Kanununun esneklik hükümleri?
Örneğin; 4857 sayılı İş Kanununun 46. maddesindeki işveren tarafından verilen “diğer izin” ile 55 .maddesindeki “diğer izinler”den ne anlamamız gerekiyor? Bunlar ücretsiz izin statüsünde değil mi? Kaldı ki, hizmet akdi ile çalışan sigortalıların hepsi mi İş Kanununa tabi, iş Kanununa tabi olmayıp da hizmet akdi ile çalışan sigortalıların ücretsiz izinlerinin hiç mi bir değeri yok?
------------
İş Mahkemesi’ne göre
Yapılan bir başvuruyu değerlendiren İzmir 9. İş Mahkemesi SGK’nın uygulamasını yersiz bulmuştur. İş Kanununda sadece iki durumda ücretsiz izinden söz edilemeyeceğini, 4857 sayılı İş Kanununun 46. ve 55. maddelerindeki “diğer izinlerinde” ücretsiz izin statüsünde olduğunu, dolayısıyla ücretsiz izinli işçinin hizmet akdinin sona erdiğinin kabul edilemeyeceğini, bu süreden sonraki 10 gün geçtikçe bunun mümkün olduğunu ve nihayet ücretsiz izinliyken yapılan doğumdan ötürü, diğer koşulların da varlığı halinde analık parasının ödenmesi gerektiğine hükmetmiştir.
------------
Yargıtay da aynı görüşte
Yargıtay 10. Hukuk Dairesi de bir kararında, ücretsiz izin süresi boyunca hizmet akdinin askıda kaldığını ve geçerliliğini koruduğunu, ifade ederek ücretsiz izin süresinde sağlık raporu alan sigortalıya ödenen istirahat parasının SGK’ya iade edilmesine yer olmadığına karar vermiştir. (Y.10.HD, 04.10.2011, E:2011/4114, K:2011/13072)
------------
SGK’dan beklenen
SGK’dan beklenen, yüksek yargı kararlarına uygun olarak görüşünü değiştirmesi ve ücretsiz izin sırasında rapor alan işçilere hastalık/analık paralarını ödemesidir. Bu yönlü başvuruları reddedip işçileri mahkemelere yönlendirmemeli ve mağdur etmemelidir. Kaldı ki, kaybedeceği baştan belli mahkemelerden ötürü ciddi masraflarla da karşılaşacaktır.
Hizmet tespit davalarını kazanan işçilere primlerini ödetmeden aylık bağlamayan SGK, kanuna aykırı bu kararını ancak 10 yıllar sonra değiştirmiştir. Birçok çalışanı ve kendisini de mağdur etmiştir. Bu sefer böyle yapmamalı, işini doğru yaparken “doğru işi” baştan yapmalıdır!
Memet ESER
http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/20545728.asp
