Yeni Türk Ticaret Kanunu’na Göre Anonim Şirketin Temsili
I- GİRİŞ
6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu(ETTK)’nun 317. maddesinde “Anonim şirket idare meclisi tarafından idare ve temsil olunur.” hükmü yer almakta idi. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu(1) (YTTK)(2)’nın 365. maddesinde de “Anonim şirket, yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil olunur.” denilmiştir. Bu manada, ETTK hükmü aynen muhafaza edilmiştir. ancak yeni eklenen ikinci cümle ile istisnalar saklı tutulmuştur. Buna karşılık, YTTK yönetim hakkı ile temsili yetkisini birbirinden ayırmıştır(3).
Anonim şirketin temsili noktasında ise, tek kişilik anonim şirkete ve yönetim kuruluna izin verilmesi gibi yenilikler de dikkate alınarak, birtakım değişiklikler yapılmıştır. İşte bu çalışmamızda, Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun anonim şirketin temsiline ilişkin düzenlemeleri genel hatlarıyla ele alınacaktır.
II- ANONİM ŞİRKETİN TEMSİLİ
A- TEK İMZA-ÇİFT İMZA SİSTEMİ
ETTK’nın 321. maddesinin üçüncü fıkrasında “Anonim şirket adına tanzim edilecek evrakın muteber olması için, aksine esas mukavelede hüküm olmadıkça temsile selahiyetli olanlardan ikisinin imzası kafidir.” hükmüne yer verilerek, şirket esas sözleşmesinde aksine bir düzenleme yok ise, temsilde çift imza kuralı aranmakta idi.
YTTK’nın 370. maddesinin birinci fıkrasında ise “Esas sözleşmede aksi öngörülmemiş veya yönetim kurulu tek kişiden oluşmuyorsa temsil yetkisi çift imza ile kullanılmak üzere yönetim kuruluna aittir.” denilmiştir. Yani, tek kişilik yönetim kuruluna sahip anonim şirketlerde, temsil yetkisi tek imza ile kullanılacaktır. Birden fazla üyeye sahip yönetim kurullarında ise, şirket esas sözleşmesinde aksine hüküm yok ise, temsil yetkisi çift imza ile kullanılacaktır. Ancak, YTTK’nın 370. maddesinde, çift imzanın kime ait olacağı konusunda bir açıklık yahut sınırlamaya yer verilmemiştir. Dolayısıyla, temsil yetkisi yönetim kurulu başkanı ve başkanvekilinin imzası ile kullanılabileceği gibi, bunlardan birisi ile birlikte diğer bir yönetim kurulu üyesinin ya da başkan ve başkanvekili şartı aranmaksızın herhangi iki yönetim kurulunun imzası ile de kullanılabilecektir.
Bununla birlikte, Kanun, temsil yetkisinin esas sözleşme ile düzenlenebileceğini veya esas sözleşmede YTTK md. 370/f.1 hükmü dışında bir düzenlemeye de yer verilebileceğini öngörmüştür (YTTK md. 370/f.1). Örneğin, yönetim kurulu birden fazla üyeden oluşsa dahi, şirket esas sözleşmesine konulacak bir hüküm ile temsil yetkisinin tek imza ile kullanılacağı hüküm altına alınabilir (tek imza sistemi). Bu durumda, temsilde çift imza şartı aranmaz ve esas sözleşmede yazılı hükme göre şirket tek imza ile temsil edilir.
B- İMZANIN ŞEKLİ
YTTK’ya göre, şirket tarafından düzenlenecek belgelerde “şirketin merkezinin”, “sicile kayıtlı olduğu yerin” ve “ticaret sicili numarası”nın gösterilmesi zorunludur (YTTK md. 372/f.2). Şirket adına imza atmaya yetkili olanlar, şirketin unvanı altında imza atarlar (YTTK md. 372/f.1).
ETTK’nın 322. maddesinde “Şirket namına imza salahiyeti olanlar, şirketin unvanını ilave etmeye mecburdurlar. Bu imzalar hakkında 42. maddenin 2. fıkrası hükmü tatbik olunur.” denilmekte idi. Görüldüğü üzere, YTTK’nın 372. maddesinin ikinci fıkrası, ETTK’nın 322. maddesinin tekrarından ibarettir. Bununla birlikte, YTTK md. 372/f.1’de “40. maddenin ikinci fıkrası hükmünün saklı” olduğu belirtilmiştir.
YTTK’nın 40. maddesine göre de;
· Anonim şirketlerce, ticarî işletmenin açıldığı günden itibaren onbeş gün içinde, ticarî işletmenin ve seçilen ticaret unvanının, işletme merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve ilân ettirilmesi (YTTK md. 40/f.1),
· Ticaret unvanı ile birlikte şirket adına imzaya yetkili kimselerin imzalarının notere onaylattırılarak ticaret sicili müdürlüğüne verilmesi (YTTK md. 40/f.2),
· Merkezi Türkiye’de bulunan anonim şirketlerin şubelerinin bulundukları yerin ticaret siciline tescil ve ilân olunması, ticaret unvanı ile birlikte şube adına imzaya yetkili kimselerin imzalarının notere onaylattırılarak ticaret sicili müdürlüğüne verilmesi (YTTK md. 40/f.3),
· Merkezleri Türkiye dışında bulunan anonim şirketlerin Türkiye’deki şubelerinin, kendi ülkelerinin kanunlarının ticaret unvanına ilişkin hükümleri saklı kalmak şartıyla, yerli ticarî işletmeler gibi tescil olunması, bu şubeler için yerleşim yeri Türkiye’de bulunan tam yetkili bir ticarî mümessil atanması, ticarî işletmenin birden çok şubesi varsa, ilk şubenin tescilinden sonra açılacak şubeler yerli ticarî işletmelerin şubeleri gibi tescil olunması (YTTK md. 40/f.4) gerekmektedir. www.ozdogrular.com
C- TEMSİLDE ELEKTRONİK İMZA KULLANIMI
YTTK’ya göre, Kanun’un zorunlu tuttuğu bütün işlemler, ıslak imza yanında, elektronik ortamda güvenli elektronik imza ile de yapılabilecektir. Bu işlemlerin dayanağı olan belgeler de aynı usulle elektronik ortamda düzenlenebilecektir. Zaman unsurunun belirlenmesi gereken hallerde güvenli elektronik imzaya eklenen zaman damgasının tarihi, diğer hâllerde merkezî veri tabanı sistemindeki tarih esas alınacaktır(4) (YTTK md. 1526/f.3). Anonim şirket adına imza yetkisini haiz kişiler şirket namına kendi adlarına üretilen güvenli elektronik imzayla imza atabilirler. Bu durumda, kullanılacak nitelikli elektronik sertifikalarda sertifika sahibi alanı içerisine, sertifika sahibinin ismiyle birlikte temsil ettiği tüzel kişinin de ismi yazılır. Bu husus ayrıca tescil ve ilan edilir (YTTK md. 1526/f.4)(5).
D- TEMSİL YETKİSİNİN MURAHHASLARA DEVRİ
Anonim şirket yönetim kurulu, temsil yetkisini bir veya daha fazla murahhas üyeye veya müdür olarak üçüncü kişilere de devredebilir (YTTK md. 370/f.2). Ancak, YTTK, bu durumda “en az bir yönetim kurulu üyesinin temsil yetkisini haiz olması”nı şart koşmuştur (YTTK md. 370/f.2). YTTK’nın bu düzenlemesi, esasında, ETTK’nın 319. maddesinin ikinci fıkrası hükmünün tekrarıdır(6). Anılan düzenleme, ayrıca YTTK’nın 367. maddesi gereği devredilebilen yönetim hakkını temsil yetkisi ile tamamlamak amacıyla öngörülmüştür. www.ozdogrular.com
Dolayısıyla, yönetim kurulu, şirketi temsil etme noktasında, varsa bir ya da birden fazla murahhas azayı ya da şirket müdürünü görevlendirebilir. Ancak, yönetim kurulu üyesi olması şart olmayan şirket müdürünün (ya da genel müdür) temsil ile görevlendirilmesi durumunda, yönetim kurulu üyelerinden en az birisinin de müdür ile birlikte ilgili temsil yetkisi ile donatılmış olması gerekecektir.
E- TEMSİLCİLERİN TESCİL VE İLAN EDİLMESİ
YTTK’nın 373. maddesinin birinci fıkrasında “Yönetim kurulu, temsile yetkili kişileri ve bunların temsil şekillerini gösterir kararının noterce onaylanmış suretini, tescil ve ilân edilmek üzere ticaret siciline verir.” denilmektedir. Bu itibarla, yönetim kurulu, şirketi temsile yetkili kişileri ve bunların temsil şekillerini gösterir bir karar almak ve bu kararın noterce onaylanmış suretini, tescil ve ilân edilmek üzere ticaret siciline vermek zorundadır (YTTK md. 373/f.1). Anılan fıkra, ETTK’nın 323(7). maddesinden alınmış, ancak şirketin kabul ettiği imza düzenini belirtmek amacıyla “ve bunların temsil şekillerini gösterir kararının noterce onanmış suretini” ibaresi eklenmiştir. Çünkü ETTK’nın 323. maddesinin birinci cümlesi, yönetim kurulunun şirketi temsile yetkili kişilerinin bu hususu sicile bildireceğini belirtmekle birlikte, anılan maddenin ikinci cümlesi birinci cümleden bağımsız, pek de anlam taşımayan bir hüküm konumunda kalmakta ve burada yazılı metinden neyin tescil edileceği anlaşılmamakta idi(8).
Diğer yandan, YTTK’nın 373. maddesinin ikinci fıkrasında “Temsil yetkisinin ticaret sicilinde tescilinden sonra, ilgili kişilerin seçimine veya atanmalarına ilişkin herhangi bir hukukî sakatlık, şirket tarafından üçüncü kişilere, ancak sakatlığın bunlar tarafından bilindiğinin ispat edilmesi şartıyla ileri sürülebilir.” denilmiştir. Anılan hüküm yeni olup, temsile yetkili kişilerin seçimlerine ve atanmalarına ilişkin hukukî sakatlıkların üçüncü kişilere karşı ileri sürülemeyeceği, sürülebilmesi için hukukî sakatlığın onlar tarafından bilindiğinin ispatlanması gerektiği kuralını getirmektedir. Hukukî sakatlık ne kadar ağır olursa olsun bunun üçüncü kişiye karşı ileri sürülememesi, üçüncü kişiye izleyemeyeceği, belirleyemeyeceği ve yargılayamayacağı bir yükümlülük yüklenmesini engellemek ve işlem güvenliği ile adaleti sağlamak amaçlarına yöneliktir(9).
III- ÖZET VE SONUÇ
6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu’na göre, eğer anonim şirket esas sözleşmesin de aksi öngörülmemiş ya da yönetim kurulu tek kişiden oluşmuyor ise, yönetim kurulu temsil yetkisini çift imza ile kullanacaktır. Şirket adına imza atmaya yetkili olanlar, şirketin unvanı altında imza atacaklardır. Yönetim kurulu, temsile yetkili kişileri ve bunların temsil şekillerini gösterir kararının noterce onaylanmış suretini, tescil ve ilân edilmek üzere ticaret siciline verecektir. Anonim şirketi temsile yetkili olanlar, şirketin amacına ve işletme konusuna giren her tür işleri ve hukukî işlemleri, şirket adına yapabilecek ve bunun için şirket unvanını kullanabileceklerdir. Anonim şirket yönetim kurulu, temsil yetkisini bir veya daha fazla murahhas üyeye veya müdür olarak üçüncü kişilere de devredebilecektir. Ancak YTTK, bu durumda en az bir yönetim kurulu üyesinin temsil yetkisini haiz olmasını şart koşmaktadır.
Kanun’un zorunlu tuttuğu bütün işlemler, ıslak imza yanında, elektronik ortamda güvenli elektronik imza ile yapılabileceği gibi bu işlemlerin dayanağı olan belgeler de aynı usulle elektronik ortamda düzenlenebilecektir. Anonim şirket adına imza yetkisini haiz kişiler şirket namına kendi adlarına üretilen güvenli elektronik imzayla imza atabileceklerdir. Ancak, bu durumda, kullanılacak nitelikli elektronik sertifikalarda sertifika sahibi alanı içerisine, sertifika sahibinin ismiyle birlikte temsil ettiği tüzel kişinin de ismi yazılacak ve bu husus ayrıca tescil ve ilan edilecektir.
Soner ALTAŞ*
Yaklaşım
www.ozdogrular.com
