15 yıl 3600 günle kıdem tazminatı alarak işten ayrılanlar daha sonra çalışabilir mi?Soru: “Çalışanlarımızdan bir tanesi, 3600 gününü dolduracak ve yasada belirten şartlarda işten çıkışını talep edecektir. Söz konusu arkadaş bizden ayrıldıktan sonra tekrar bizde çalışma imkânı nedir? Kişi ayrıldığı yerde tekrar çalışabilir mi?” Burak A.
KIDEM TAZMİNATI NEDİR
En geniş anlamıyla kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin işçiye yüklediği borçlardan birisi olan işverene sadakatinin karşılığında ödenmesi gereken tutardır. 10 Haziran 2003 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak aynı gün yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanunu ile 1475 sayılı İş Kanunu’nun kıdem tazminatına ilişkin 14. maddesi dışındaki tüm maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır. Kıdem tazminatını düzenleyen 14. madde yürürlükten kaldırılmadığı için yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar 1475 Kanun hükümleri doğrultusunda işveren tarafından işçiye kıdem tazminatı ödenmesi yasal bir yükümlülüktür.
.
KIDEM TAZMİNATINDAN KİMLER YARARLANABİLİR
Kıdem tazminatı, fesih hallerinde (işçinin işine son verilmesi ya da işçinin bazı hallerde işten ayrılması durumunda) en az bir yıllık çalışması olan işçiye veya işçinin vefat etmesi halinde işçinin hak sahiplerine işveren tarafından ödenir. İşçilerin işten ayrılmaları durumunda hangi hallerde kıdem tazminatı alabilecekleri 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde belirlenmiştir.
Buna göre;
-İşveren tarafından 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesinin II numaralı bendinde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri nedenler dışında iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
-İşçi tarafından 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinde sayılan nedenlerden dolayı iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
-Muvazzaf askerlik dolayısıyla iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
-İşçinin bağlı bulunduğu kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme alması amacıyla iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
-Kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi rızası ile iş sözleşmesini sona erdirmesi durumunda,
-İşçinin ölümü sebebiyle iş sözleşmesinin son bulması halinde,
-Emekli olmak için yasanın öngördüğü yaş dışında kalan diğer şartları (15 yıl 3600 gün prim ödeme şartı) veya yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak (yaşı bekleyenler) kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle işçilere kıdem tazminatı ödenmesi gerekmektedir.
Dolayısıyla SGK’ya başvursun yada başvurmasın yaşlılık aylığı almaya hak kazanan veya yaşlılık aylığına yaş açısından hak kazanamamakla birlikte yaşlılık aylığı için yeterli sigortalılık süresi (15 yıl) ile prim ödeme gün sayısını (3600 gün) tamamlayan işçiler, en az bir yıl kıdemi olmak şartıyla iş sözleşmelerini feshederek kıdem tazminatı almaya hak kazanırlar.
Bu haktan yararlanmak için işçinin Sosyal Güvenlik il Müdürlüğü/ Merkez Müdürlüklerinden;
- Emekli olmaya hak kazandığına veya;
- 1475 sayılı İş Kanununun 14’üncü maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendi gereği 15 yıl sigortalılık süresi ile en az 3600 gün prim ödeme gün sayısını tamamladığına ilişkin bir yazı almaları, iş sözleşmesini feshettiğine ilişkin dilekçe ekine, SGK’dan alınacak bu yazıyı eklemeleri ve fesih gerekçesinin 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. madde olduğunu belirtmeleri gerekir.
SON 2520 GÜN PRİMLERİNİN EN AZ 1260 GÜNÜ SSK PRİMİ OLMALIDIR
Unutulmamalıdır ki; SGK, 15 yıl sigortalılık süresi ve en az 3600 gün prim ödeme gün sayısı kontrolünde son yedi yıl prim ödeme süreleri içinde en çok primi ödenen sürenin 4/I-a sigortalılık süresi olması şartını da (SSK emeklilik şartı) aramaktadır.
Uygulamada, 15 yıl sigortalılık süresi ve en az 3600 gün prim ödeme şartını tamamlama nedeniyle kıdem tazminatı alan işçilerin, işten ayrıldıktan?sonra?başka?bir?iş yerinde çalışıp çalışamayacağı sıklıkla tartışılmaktadır. Ancak, 15 yıl sigortalılık süresi ve en az 3600 gün prim ödeme şartını tamamlama nedeniyle kıdem tazminatı alan işçilerin işten ayrıldıktan sonra aynı işveren veya başka bir işveren yanında çalışması onun kötü niyetli olduğunu göstermediği gibi, bu gerekçeyle kıdem tazminatı almak onun en temel hakkı olan çalışma özgürlüğünü elinden almaz. Kaldı ki; bu işçiye yasaların verdiği en temel çalışma haklarından birisi olup sonuçları özellikle öngörülerek düzenlenmiştir.
***
HATADAN DÖNMEK ERDEMDİR
Burada bir konuya da değinmek istiyorum. Geçen hafta bir okurumuz ölen memur eşinden dolayı dul aylığını aldığını ölen babasından dolayı Bağ-Kur yetim aylığını alıp alamayacağını sormuş ve kendisine iki aylığı da alacağını belirterek talebini reddeden Afyon SGK’ya itiraz etmesini önermiştik. Ancak okurumuz itiraz dilekçesinin işleme alınmadığını ve kendisine sözlü olarak maaş bağlanmayacağını belirterek bizlerden yardım istediğine ilişkin bir e-posta göndermiş. Belirtelim ki; okurumuz her iki maaşı da hak etmektedir. Bu maaş ona yasaların verdiği temel bir haktır. Sorunu Afyon SGK çözmediği için bu köşeden SGK’nın emeklilikten sorumlu Genel Müdürü Cevdet CEYLAN’a seslenmek istiyorum. Dul ve yetim durumdaki bu mağdur vatandaşımızın hakkı olan ikinci maaşının bağlanmasına bir el atarak Afyon SGK’nın bu hatalı uygulamasına lütfen bir son verin.
Şerif Akcan
http://www.turkiyegazetesi.com/makaledetay.aspx?id=545137#.UCdiep3N-dU
