Kimler Dul ve Yetim Aylığını Birlikte Alabilir?

Kimler Dul ve Yetim Aylığını Birlikte Alabilir?

13.06.2011 10:35

Soru: Annem 1978 yılında vefat eden babamdan dolayı SSK’dan dul maaşı alıyordu. Ocak 2011’de Bağ-Kur emeklisi dedem de (Annemin babası) vefat etti. Anneannem 1995 yılında vefat etmişti. Dedemden dolayı anneme yetim maaşı bağlanır mı? Bağlanırsa aylık alacak tek kişi olarak aylık oranı kaç olur?

Cevap: 01.10.2008’den önce yürürlükteki mevzuata göre eşleri ve ana veya babaları 01.10.2008’den önce vefat eden bekâr veya dul kadınlara sigortalılık statülerine göre çifte aylık bağlayabiliyordu. Örneğin ölen eş veya anne-babadan biri SSK diğer Bağ-Kur, biri SSK diğeri E.S. veya biri Bağ-Kur diğer E.S. sigortalısı ise dul ve yetim aylıkları birlikte alınabiliyor, ikisi de Bağ-Kur yahut ikisi de SSK veyahut ikisi de E.S. sigortalısı ise birini bağlıyordu. Vefat eden eş yahut anne veya babasının birinden dolayı dul veya yetim aylığı almakta iken 01.10.2008’den sonra da eş veya anne-babasından birinden dolayı dul veya yetim aylığı hak kazananlara her iki aylığının verilmesi sigortalılık statülerinin aynı olmamasına bağlı bulunuyor. Yani SSK’lı eşinden dolayı 01.10.2008’den önce dul aylığına hak kazanan kadına 01.10.2008’den sonra ölen babası veya annesi 4/a sigortalısı iken vefat etmişse hem dul hem yetim aylığı bağlanmazken, anne baba 4/b sigortalısı iken vefat etmişse hem dul hem yetim aylığı bağlanmaya devam etmesi gerekiyor. Yani sigortalılık hallerinin farklı olması halinde biri 01.10.2008 öncesi diğeri 01.10.2008 sonrası hak kazanılan dul ve yetim aylıklarının aynı kişiye ödenmesi mümkün bulunuyor. E.S. yetimleri ise zaten ayrı tutulmaya devam edildiği için böyle bir sorunları bulunmuyor. Annenize 4/b yetim aylığı kendisinden başka dedenizden aylık alan olmadığı için yüzde 50 oranında bağlanır. 01.10.2008’den sonra hak edilen biri SSK diğer Bağ-Kur olsa bile hem dul hem yetim aylığı bağlanması yolu kapalı bulunuyor.
Eş, çocuk ve anne-babaya aylık bağlanması

YENİ Sosyal Güvenlik Yasası’na göre, ölen sigortalının hesaplanacak olan aylığı üzerinden, eş ve çocuklarına "ölüm aylığı" aşağıdaki gibi bağlanacak.

DUL EŞİNE: Aylığın "yüzde 50’si" bağlanacak. Aylık bağlanmış çocuğu bulunmayan dul eşine ise, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir ve aylık bağlanmamış olması durumunda, "yüzde 75’i oranında" aylık bağlanacak.

ÇOCUKLARA: Yukarıda belirtilen 5510 sayılı yasa kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmayan ya da kendi sigortalılığı nedeniyle gelir ve aylık bağlanmamış çocuklardan;
1) 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanların veya,

2) Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirip malul olduğu anlaşılanların veya,

3) Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kızların, her birine % 25 oranında aylık bağlanacak.
Yukarıda belirtilen çocuklardan sigortalının ölümü ile anasız ve babasız kalan veya sonradan bu duruma düşenlerle, ana ve babaları arasında evlilik bağı bulunmayan veya sigortalının ölümü tarihinde evlilik bağı bulunmakla beraber ana veya babaları sonradan evlenenler ile kendisinden başka aylık alan hak sahibi bulunmayanların her birine yüzde 50 oranında aylık bağlanacak.

ANA VE BABA
Hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde, her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirin asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere, gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde ana ve babaya toplam yüzde 25 oranında; ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın yukarıdaki şartlarla toplam yüzde 25 oranında aylık bağlanacak.

EVLATLIK VE EVLİLİK DIŞI ÇOCUK
Sigortalı tarafından evlat edinilmiş, tanınmış veya soy bağı düzeltilmiş veya babalığı hükme bağlanmış çocukları ile sigortalının ölümünden sonra doğan çocukları, bağlanacak aylıktan, yukarıda belirtilen esaslara göre yararlanır.

Hak sahiplerine bağlanacak aylıkların toplamı, sigortalıya ait aylığın tutarını geçemiyor. Bu sınırın aşılmaması için gerekirse, hak sahiplerinin aylıklarından orantılı olarak indirimler yapılacak.
Birden fazla aylık alanların durumu ne olacak
MEVCUT sosyal güvenlik sisteminde, birden fazla sosyal güvenlik kuruluşundan, emekli aylığı ve diğer adlar altında aylık alan, yüzbinlerce kişi var.Yeni sistemde, bu uygulamaya son veriliyor. Ancak, yasanın yürürlüğe gireceği 1 Ekim 2008 tarihinden önce bağlanan aylıklar kesilmeyecek.
Yeni sistemde bağlanacak aylık ve gelirlerin birleşmesi halinde malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından hangisinin bağlanacağı aşağıda açıklanmıştır.

1) Hem malullük, hem de yaşlılık aylığına hak kazanan sigortalıya: Bu aylıklardan yüksek olanı, aylıklar eşitse yalnız yaşlılık aylığı ödenecek.

2) Malullük, vazife malüllüğü veya yaşlılık aylığıyla birlikte, ölen eşinden dolayı da aylığa hak kazanan sigortalı: Her iki aylığını da alacak.

3) Ana ve babasından ayrı ayrı aylığa hak kazanan çocuklara: Yüksek olan aylığın tamamı, az olan aylığın yarısı verilecek.

4) Birden fazla çocuğundan aylığa hak kazanan ana ve babaya: En yüksek ilk iki aylıktan yüksek olanın tamamı, düşük olan aylığın yarısı ödenecek.

5) Kız çocukları, hem eşinden hem de ana ve babasından, ölüm aylığına hak kazandıysa: Tercih ettiği aylığından biri ödenecek.

6) Evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesi durumunda sonraki eşinden de aylığa hak kazananlara: Tercih ettiği aylık bağlanacak.

KADINLARIN DURUMU

BİRDEN FAZLA AYLIK ALAN KADINLARIN YENİ SİSTEME GÖRE DURUMLARI
1.10.2008’den önce kendisi SSK veya Bağ-Kur’dan emekli. Evli olmadığı için ayrıca babasından dolayı Emekli Sandığı’ndan yetim aylığı alıyor.

Her iki aylığı da almaya devam edecek.

Evlenirse, yetim aylığı kesilecek. Emekli aylığı devam edecek.
Sonradan boşanırsa, yetim aylığını izleyen yıllarda da alacak. Emekli aylığını da almaya devam edecek.

1.10.2008 sonrasında SSK’dan emekli aylığı alırken, Emekli Sandığı’ndan aylık alan babası (ya da annesi) öldü.Kendi emekli aylığı devam edecek. Anne ya da babasından yetim aylığı alamayacak.

Evlense de emekli aylığını almaya devam edecek.

Üç kurumun herhangi birinden kendisi emekli aylığı alıyor. Ayrıca, ölen eşinden dolayı aylık alıyor.
Aynen devam edecek.Evlenirse, eşinden aldığı aylık kesilecek. Boşanırsa ölen eşinden yine aylık bağlanacak. Üç kurumun herhangi birinden kendisi emekli aylığı alıyor. Ayrıca, ölen eşinden dolayı aylık alıyor.

Aynen devam edecek.Evlenirse, eşinden aldığı aylık kesilecek. Sonraki eşi de ölürse, tercih ettiği eşinden aylık alacak.Hiçbir geliri yok ve bekar. Annesi ve babasından ayrı ayrı yetim aylığı alıyor. (Annesi memur emeklisi, babası Bağ-Kur emeklisi).

Aynen devam edecek.

Evlenirse her iki aylık da kesilecek.

Dul kadın, 1.10.2008 öncesi hem kocasından (Bağ-Kur) hem de babasından (TC Emekli Sandığı) aylık alıyor.Yasa yürürlüğe girmeden bağlanan aylıklar kesilmeyecek (1.10.2008 sonrası aylık bağlanma durumu olsaydı, iki aylıktan biri ödenecekti)Evlenirse, aldığı iki aylık da kesilecek.
Dostça ve Sosyal Güvenlikle Kalın.fuattutuncuoglu@sosyalguvenlikmusaviri.net aydin24.com Fuat Tutuncuoglu


twitter.com/vergivekanunlar
http://vergivekanunlar.blogspot.com/