BAZI İŞLETMELERDE BELGE DÜZENİNE İLİŞKİN YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
I- GİRİŞ
406 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği([1]) ile turizm organizasyonu faaliyetinde bulunan mükelleflerde, müşterilerin kendilerine servis esasına göre yemek hizmeti verilen işyerlerinde, şehirlerarasında karayolu ile yapılan yolcu taşımacılığında ve şans oyunlarında belge düzenine ilişkin değişiklikler yapılmıştır. Söz konusu değişikliklere aşağıda başlıklar halinde değinilecektir.
II- TURİZM ORGANİZASYONU FAALİYETİNDE BULUNAN MÜKELLEFLERİN DÜZENLEDİKLERİ TURLARA AİT VASITALARDA BULUNMASI GEREKEN BELGELER
Turizm organizasyonu faaliyetinde bulunan firmaların düzenledikleri turlara ait araçların seyri sırasında araçta bulunması ve istenildiğinde yetkililere ibraz edilmesi gereken belgeler 177 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği’nde belirtilmiştir. Yapılan düzenleme ile aşağıda belirtilen belgelerin bulunması halinde yolcu listesi ve yolcu taşıma bileti aranmaz.
.
A- FİRMANIN KENDİNE AİT ARAÇ İLE TUR DÜZENLEMESİ HALİNDE
1- Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca verilmiş bulunan “Seyahat Acente ve İşletme Belgesi”nin aslı veya noter tasdikli sureti veya bunun yerine 406 Sıra No.lu Tebliğ ile “Seyahat Acente ve İşletme Belgesi”nin Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği’nce tasdik edilmiş sureti de yeterli görülmüştür.
2- Aracın firmanın kendine ait olduğunu gösteren belge (araca ait ruhsat),
3- Tura iştirak edenlerin isim listesi ve gidecekleri yeri gösteren belge.
.
B- FİRMANIN KİRALADIĞI ARAÇ İLE TUR DÜZENLEMESİ HALİNDE
1- Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca verilmiş bulunan “Seyahat Acente ve İşletme Belgesi”nin aslı veya noter tasdikli sureti veya bunun yerine 406 Sıra No.lu Tebliğ ile “Seyahat Acente ve İşletme Belgesi”nin Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği’nce tasdik edilmiş sureti de yeterli görülmüştür.
2- Tura iştirak edenlerin isim listesi ve gidecekleri yeri gösteren belge,
3- Firma ile kiralanan aracın sahibi arasında yapılan kira sözleşmesi veya aracın sahibi tarafından tura çıkılmadan önce düzenlenmiş, seyahat yerlerini ve süresini de içeren fatura.
.
C- VERGİ MÜKELLEFİYETİ BULUNMAYAN KİŞİLERİN (ÖRN: BİR İŞYERİNDE ÇALIŞANLARIN VEYA OKULLARIN) TUR DÜZENLEMESİ HALİNDE
Otobüs firmasınca seyahat yerlerini ve süresini içerecek şekilde sefere çıkılmadan önce düzenlenmiş fatura veya varsa yazılı sözleşme.
Tüm bunların yanı sıra tur araçlarının üzerinde turistik tura ait olduğunu gösterir sabit bir yazı veya herkes tarafından görülebilecek bir yazı olması gerekmektedir.
.
III- MÜŞTERİLERİN KENDİLERİNE SERVİS ESASINA (SELF SERVİS) GÖRE YEMEK HİZMETİ VERİLEN İŞYERLERİNDE BELGE DÜZENİ
.
Bedeli tahsil edildikten sonra yiyecek ve içeceklerin müşterilerin kendilerince servis edilmesi (self servis) esasına göre yemek hizmeti veren işyerlerinde, müşterilerin talep ettikleri yiyecek ve içeceklerin takip edilmesi amacıyla, ödeme kaydedici cihazlardan bağımsız olarak sipariş bilgilerini gösteren ve mali geçerliliği olmayan fiş veya belgeler üreten cihazlar kullanılmaktadır.
.
01.07.2011 tarihinden itibaren bu tür işyerlerinde müşteriye, sipariş ettiği ürünleri takip etmesi ve alması için verilen belgeleri üreten cihazların ödeme kaydedici cihazlara bağlı olarak kullanılması zorunluluğu getirilmiştir.
Bu cihazların, yapılan satışa ilişkin olarak sadece ödeme kaydedici cihaz tarafından otomatik olarak iletilecek bilgilere göre (herhangi bir manuel giriş yapılmadan) fiş üretecek nitelikte olması gerekmektedir.
Bu cihazların, ödeme kaydedici cihazlara bağlanma işlemi, ödeme kaydedici cihazların yetkili servislerince yerine getirilecektir.
Mükelleflerin getirilen bu zorunluluğa uymamaları halinde, haklarında her bir tespit için VUK’un mükerrer 355. maddesine göre Özel Usulsüzlük Cezası kesilecektir.
.
IV- ŞEHİRLER ARASINDA KARAYOLUYLA YAPILAN YOLCU TAŞIMACILIĞINDA BELGE DÜZENİ
.
Yolcu taşıma bileti uygulamasında 173 ve 356 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile düzenleme yapılmıştır. Bu Tebliğler de belirtilen usul ve esaslara ilave olarak yolcu taşıma biletlerinin bir nüsha ve dip koçanlı olarak (iki parçalı) düzenlenmesine izin verilmiştir.
Bu şekilde düzenlenen biletlerin dip koçanında ve yolcuya verilen parçasında ayrı ayrı olmak üzere; mükellefin adı, soyadı (unvanı), vergi dairesi, T.C. kimlik numarası veya vergi kimlik numarası, biletin seri ve sıra numarasına ilişkin bilgiler ve özel işaret (amblem) yer alacaktır. Ayrıca her iki parçada da tarih ve bedel ilişkin yer ayrılmak zorundadır.
.
Vergi Mükellefleri Tarafından Kullanılacak Belgelerin Basım ve Dağıtımı Hakkında Yönetmeliğin 10/5-a maddesinde yolcu taşıma biletlerinin boyunun 8 cm, eninin 17 cm ebadında olması zorunluluğu getirilmiştir. Dip koçanlı yolcu taşıma biletinin yolcuda kalacak parçası bu ölçüden aşağı olmamak üzere 7x12 cm mükellefçe muhafaza edilecek parçası ise 7x6,5 cm ebadında olacak şekilde anlaşmalı matbaalara bastırılır.
Yolcu taşıma biletlerinin yukarıda belirtilen şekilde düzenlenmemesi halinde her bir tespit için VUK’un mükerrer 355. madde hükmüne göre Özel Usulsüzlük Cezası kesilir.
.
Ayrıca bu biletlerin dip koçanları ve yolcuya verilen parçasıyla ilgili olarak yine VUK’un “Kaçakçılık Suçları ve Cezaları”nın düzenlendiği 359. maddesinde yer alan fiillerin işlendiğinin tespiti halinde Kanun’un 367. maddesindeki esas ve usule göre Cumhuriyet Başsavcılığı’na bildirilir.
.
V- ŞANS OYUNLARINDA BELGE DÜZENİ
A- SPOR TOTO TEŞKİLATI BAŞKANLIĞI’NCA OYNATILAN SABİT İHTİMALLİ VE MÜŞTEREK BAHİS OYUNLARI
Spor Toto Teşkilatı Başkanlığı tarafından yürütülen futbol ve diğer müsabakalara dayalı sabit ihtimalli ve müşterek bahis oyunları çerçevesinde “iddia” ve “spor toto” oyunları oynatılmakta olup, söz konusu oyunlar Başkanlığın sözleşme ile bayilik ruhsatı verdiği sabit bayiler, sanal ortam bayileri ve gezici bayi aracılığı ile oynatılmaktadır.
.
Gezici bayilik faaliyetini yürütme yetkisi özel hukuk tüzel kişisi olan bir başbayiye verilmiş olup, başbayiler tarafından da “gezici alt bayiler” aracılığı ile sabit ihtimalli ve müşterek bahis oyunları oynatılmaktadır.
Spor Toto Başkanlığı’nın sabit ve sanal ortam bayileri ile başbayinin gezici alt bayileri söz konusu oyunların oynatılması karşılığında Spor Toto Başkanlığı’ndan veya başbayiden aracılık hizmetleri karşılığında komisyon ve ödeme primi almaktadırlar. Bayiler ise aldıkları komisyon ve ödeme primi için Başkanlığa veya başbayiye fatura düzenlemek zorundadırlar.
.
Yapılan düzenleme ile;
1- Spor Toto Teşkilat Başkanlığı tarafından, merkezi bahis sisteminden her bir bayi itibariyle hasılat, komisyon, ikramiye ödeme primi, vb. ihtiva eden “Bayi Hasılat Raporu” alınması, sabit bayilerce de bu rapora istinaden kendi terminalleri vasıtasıyla “Bakiye Hasılat Raporu”nun düzenlenmesi şartıyla; Başkanlık, Bayi Hasılat Raporu ile kayıtlarını yapacaklar, bayiler ise fatura düzenlemeden Bakiye Hasılat Raporu’na istinaden kayıtlarını yapacaklardır.
.
2- Başbayi tarafından, merkezi bahis sisteminden her bir gezici alt bayi itibariyle hasılat, komisyon, ikramiye ödeme primi, vb. ihtiva eden “Bayi Hasılat Raporu” alınması, gezici alt bayiler tarafından ise bayilik komisyonu ve ikramiye ödeme primi açısından “Merkezi Bahis Sistemi”nden bayi hasılat raporuna uygun olarak kendi terminalleri vasıtasıyla “Bakiye Raporu” alınması şartıyla; başbayiler kayıtlarını Bayi Hasılat Raporu’na göre yapacaklar, gezici alt bayiler ise kayıtlarını fatura düzenlemeden Bakiye Raporu’na göre yapacaklardır.
.
İşlemlerin bu şekilde yapılabilmesi için taraflar arasındaki işlemlere ilişkin bilgilerin elektronik ortamda takibine imkan veren, dışarıdan hiçbir müdahale yapılması mümkün olmayan ve oluşan tüm bilgileri değiştirilemeyecek ve silinemeyecek şekilde muhafaza edecek niteliklere sahip olan merkezi bahis sisteminin bulunması zorunludur.
.
B- TÜRKİYE JOKEY KULÜBÜ TARAFINDAN OYNATILAN MÜŞTEREK BAHİS OYUNLARI
Türkiye sınırları içerisinde at yarışları düzenleme, yurt içinde ve yurt dışında düzenlenen yarışlar üzerine yurt içinden ve yurt dışından müşterek bahis kabul etmeye 22.11.2013 tarihine kadar Türkiye Jokey Kulübü yetkili kılınmıştır.
.
Türkiye Jokey Kulübü, müşterek bahis faaliyetlerini sabit ve sanal bayileri aracılığıyla yürütmektedir.
Söz konusu oyunların bayiler aracılığıyla bilet karşılığı oynatılması sonucu, bayilerin Türkiye Jokey Kulübü’nden alacağı komisyon ve ödeme primleri için bayiler tarafından fatura düzenlenmesi gerekmektedir.
Yapılan düzenleme ile; Türkiye Jokey Kulübü tarafından Merkezi Bilgi İşlem Sistemi’nden her bir bayi itibariyle yapılan satış ve ödenen kazançlı bilet tutarları üzerinden alınan prim tutarları vb. bilgileri ihtiva eden “Müşterek Bahis Oyun Raporu” alınması; Kulübün sabit bayileri tarafından ise belirtilen rapora uygun olarak münferit “Bahis Oyunu Raporu” alınması şartıyla; Kulüp kayıtlarını Müşterek Bahis Oyun Raporu’na göre, bayiler ise kayıtlarını fatura düzenlemeksizin Bahis Oyun Raporu’na göre yapacaklardır.
.
İşlemlerin bu şekilde yapılabilmesi için taraflar arasındaki işlemlere ilişkin bilgilerin elektronik ortamda takibine imkan veren, dışarıdan hiçbir müdahale yapılması mümkün olmayan ve oluşan tüm bilgileri değiştirilemeyecek ve silinemeyecek şekilde muhafaza edecek niteliklere sahip olan merkezi bilgi işlem sisteminin bulunması zorunludur.
.
C- ŞANS OYUNLARINDA BELGE DÜZENİNDE ORTAK HÜKÜMLER
- Yukarıda sayılan raporların, fatura da bulunması zorunlu asgari bilgileri taşıması ve azami yedi günlük süre içinde düzenlenmesi gerekmektedir.
.
- Belirtilen raporların VUK’un muhafaza ve ibraz hükümlerine göre muhafaza edilmesi ve istenildiğinde ibrazı zorunludur.
.
- Bu raporların basımı için önceden izin alınması ve bunların anlaşmalı matbaalara bastırılması veya notere tasdik zorunluluğu bulunmamaktadır.
.
- Spor Toto Teşkilat Başkanlığı, Türkiye Jokey Kulübü, başbayi ve bayiler (gezici alt bayiler ve sanal bayiler dahil) tarafından oynatılan oyunlar karşılığında müşteriye Vergi Usul Kanunu uyarınca ayrıca bir belge düzenlenmeyecektir.
.
- Yukarı belirtilen belge düzeni Spor Toto Teşkilat Başkanlığı ile Türkiye Jokey Kulübünün sanal bayileri için geçerli olmayıp, sanal bayiler oynattıkları oyunlar karşılığında elde ettikleri hasılat, komisyon, ikramiye ödeme primleri, vb. gelirleri için Başkanlık veya Kulübe fatura düzenleyeceklerdir.
.
VI- SONUÇ
Yazımızın konusunu oluşturan belgelerden, bedeli tahsil edildikten sonra yiyecek ve içeceklerin müşterilerin kendilerince servis edilmesi (self servis) esasına göre yemek hizmeti veren işyerlerinde sipariş ettiği ürünleri takip etmesi ve alması için verilen belgeleri üreten cihazların ödeme kaydedici cihazlara bağlı olarak kullanılması 01.07.2011 tarihinden itibaren zorunlu hale getirilmiştir.
.
Diğerleri ise mükellefler için bir zorunluluk olmayıp, gelişen teknolojiye, yeni çıkan kanun ve yönetmeliklere uyum sağlama ve işyerlerince müşterilere daha kaliteli hizmet vermek amacıyla ve belirtilen şartlara da uygun olması koşuluyla düzenlenme zorunluluğu olan belgelerini yukarıda belirtilen şekilde de düzenleyebilirler.
