Vergi Levhası İle İlgili Son Değişikliklerin Değerlendirilmesi
Vergi levhası, mükellefin kimliğini ve bir önceki gelir veya kurumlar vergisi dönemindeki beyanının yer aldığı özet bir mükellefiyet tanıtım tablosudur.
I- GİRİŞ
Vergi levhasında, mükellefe ve bağlı olduğu vergi dairesine ilişkin bilgilerin yanında, gelir ve kurumlar vergisi matrahları ile hesaplanan vergiler yer almaktadır. Vergi mevzuatı uyarınca bu levhanın işyerinde herkesin rahatlıkla görebileceği bir yere asılması gerekmekteydi. 6111 sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”[1] ile vergi levhasının işyerine asılma zorunluluğu kaldırılmıştır.
6111 sayılı Kanun’un 82. maddesi ile Vergi Usul Kanunu’nun 5. maddesinde yer alan “levhayı merkezlerine, şubelerine, satış mağazalarına iş sahipleri ile mükellefler tarafından kolayca okunup görünecek şekilde asmak zorundadırlar.” ibaresi “levhayı almak zorundadırlar.” şeklinde değiştirilmiş ve bu değişiklikle vergi levhasının asılma zorunluluğu kaldırılmış bulunmaktadır. Vergi levhası ile ilgili yeni düzenlemeler 408 no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği[2] ile yapılmıştır. Makalemizde yapılan bu değişiklikler üzerinde durulacak ve son durum ile ilgili değerlendirmeler yapılacaktır.
II- VERGİ LEVHASININ KANUNİ DAYANAĞI
Gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannamesi verildikten sonra işletmelerin vergi levhalarının asılması gündeme gelmektedir. VUK md. 5’te, “Vergi Mahremiyeti” başlığı altında yer alan, vergileme ile ilgili işlemler konusundaki gizlilik kuralının istisnalarından biri “vergi levhası asılması” uygulamasıdır. VUK md. 5’te “Gelir vergisi mükellefleri (Kazancı basit usulde tespit edilenler dâhil) ile sermaye şirketleri her yıl Mayıs ayının son gününe kadar vergi tarhına esas olan kazanç tutarları ile bunlara isabet eden vergi miktarlarını gösteren levhayı almak zorundadırlar. İlan ve levhalara ilişkin diğer hususlar Maliye Bakanlığı’nca belli edilir.” hükmü yer almaktadır.
Anılan maddede, mükelleflerin beyan ettikleri gelirler ile bunlar üzerinden ödedikleri vergilerin kamuoyu denetimine açılması amacıyla, basit usulde vergilendirilenler dahil olmak üzere, gelir vergisi mükellefleri ile sermaye şirketlerinin, her yıl Mayıs ayı sonuna kadar, vergi tarhına esas olan kazanç tutarları ile bunlara isabet eden vergi miktarlarını gösteren levhayı, merkezlerine, şubelerine ve satış mağazalarına, iş sahipleri ile mükellefler tarafından kolayca okunup görünecek şekilde asmaları hükme bağlanmıştır.
III- Vergi Levhası Almak Mecburiyetinde Olanlar
A- GELİR VERGİSİNDE
l. Ticari kazanç sahipleri,
2. Zirai kazanç sahipleri (Gelir Vergisi Kanunu’nun 52. maddesinin altıncı fıkrasında sözü edilen yazıhaneyi açmış olanlar)
3. Serbest meslek erbabı,
Adi ortaklık, kolektif ve adi komandit şirket şeklindeki işletmelerde her bir ortak için ayrı ayrı vergi levhası alınacak ve 408 Seri No.lu VUK Genel Tebliği’nin 2.5. bölümünde sayılan yerlerde her bir ortak için ayrı ayrı bulundurulacaktır.
B- KURUMLAR VERGİSİNDE
l. Anonim şirketler,
2. Limited şirketler,
3. Eshamlı komandit şirketler,
IV- Vergi Levhalarında Bulunacak Bilgiler
Mükellefin;
a) Adı ve soyadı,
b) Ticaret unvanı,
c) İş yeri adresi,
ç) Vergi kimlik numarası,
d) Bağlı bulunduğu vergi dairesi,
e) Vergi türü,
f) İşe başlama tarihi,
g) Ana faaliyet kodu ve faaliyet türü,
h) Faaliyet durumu (faal, terk, tasfiye halinde),
ı) Beyan edilen son üç yıla ait matrahlar ve bu matrahların ait olduğu takvim yılı için tahakkuk eden vergiler,
i) Gelir İdaresi Başkanlığı bilgi işlem sistemi tarafından üretilecek onay kodu.
V- Vergi Levhasının Alınması ve Bulundurulması
Gelir/kurumlar vergisi mükellefleri tarafından gelir/kurumlar vergisi beyannamelerinin verilmesinden sonra vergi levhası, Gelir İdaresi Başkanlığı bilgi işlem sistemi tarafından söz konusu beyannamelerde yer alan bilgilere göre oluşturulacak ve mükellefin internet vergi dairesi hesabına aktarılacaktır.
Vergi levhaları sistem tarafından internet vergi dairesi hesaplarına aktarıldıktan sonra, mükellefler, internet vergi dairesinden bizzat kendileri veya 3568 sayılı Kanun uyarınca yetki almış olup bağımsız çalışan serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavirler (meslek mensupları) aracılığıyla, gelir vergisi mükellefleri için (Kazancı basit usulde tespit edilenler dâhil) 1 Nisan’dan itibaren, kurumlar vergisi mükellefleri için 1 Mayıs’tan itibaren, vergi levhalarını 31 Mayıs günü sonuna kadar yazdıracaklardır. Yazdırılan vergi levhalarının 408 No.lu VUK Genel Tebliği’nin 2.5. bölümünde sayılan yerlerde bulundurulması mecburidir.
Bu şekilde alınan vergi levhaları ayrıca vergi dairesine veya meslek mensuplarına imzalattırılmayacak veya tasdik ettirilmeyecektir. İnternet vergi dairesinden erişilebilen vergi levhası üzerinde yer alan, sistem tarafından verilmiş olan onay kodu vergi levhasının tasdiki hükmündedir. Yukarıda sayılan meslek mensuplarının da vergi levhalarının tasdikine dair herhangi bir bildirimde bulunmayacakları tabiidir.
Gelir/kurumlar vergisi mükellefi olup yıl içinde işe yeni başlayan mükelleflerin vergi levhalarında 408 No.lu VUK Genel Tebliği’nin 2.2. bölümünde sayılan bilgilere yer verilecek, ancak matrah kısmında “Yeni İşe Başlama” ifadesi yer alacaktır. Söz konusu mükelleflerin vergi levhaları, mükellefiyet tesisini müteakip, sistem tarafından internet vergi dairesi hesaplarına aktarılacaktır. Bu mükellefler vergi levhalarını mükellefiyet tesisinden itibaren 1 ay içinde internet vergi dairesinden yazdırmak suretiyle veya bağlı oldukları vergi dairesi aracılığıyla alacaklardır.
Beyannamelerini kanuni süresinden sonra vermiş olan mükellefler, beyanname verilmesini müteakip internet vergi dairesinde bu işlem için hazırlanan menüyü kullanmak suretiyle vergi levhalarını kendileri oluşturarak yazdıracaklar ve 408 No.lu VUK Genel Tebliği’nin 2.5. bölümünde sayılan yerlerde bulunduracaklardır. Beyanname verilme tarihinin kanuni süresinden sonra ancak 31 Mayıs’tan evvel olması halinde ise mükelleflerin internet vergi dairesinde bu işlem için hazırlanan menüyü kullanmak suretiyle vergi levhalarını bu tarihe kadar yazdırabilecekleri tabiidir.
Kazancı basit usulde tespit edilen mükellefler, vergi levhalarına yukarıda belirtildiği şekilde erişebilecekleri gibi bağlı bulundukları meslek odaları aracılığıyla da internet vergi dairesi üzerinden erişebilirler.
Özel hesap dönemine tâbi mükellefler vergi levhalarını beyanname verme sürelerinin son gününden itibaren 1 ay içinde internet vergi dairesinde bu işlem için hazırlanan menüyü kullanmak suretiyle kendileri oluşturarak yazdıracaklar, 408 No.lu VUK Genel Tebliği’nin 2.5. bölümünde sayılan yerlerde bulunduracaklardır.
Gelir/kurumlar vergisi mükellefi olup gelir/kurumlar vergisi beyannamelerini elektronik ortamda vermeyen mükellefler vergi levhalarını beyannamelerini vermelerini müteakip bağlı oldukları vergi dairesinden temin edeceklerdir.
Ayrıca, mükellefler vergi levhalarında yer alan bilgilerde hata olduğunu tespit etmeleri halinde derhal bağlı oldukları vergi dairesi müdürlüğüne bir dilekçeyle başvurmak suretiyle söz konusu hatanın düzeltilmesini talep edecekler, düzeltmeyi müteakip yeni vergi levhasını internet vergi dairesinden oluşturup bu Tebliğ’de sayılan yerlerde bulunduracaklardır. Diğer taraftan, mükelleflerin işlerini terk etmeleri durumunda vergi levhalarının vergi dairesine iade edilmesi gerekmemektedir.
VI- Vergi Levhalarının Bulundurulacağı Yerler
Vergi levhası almak mecburiyetinde olan mükellefler 408 No.lu VUK Genel Tebliği’nin 2.2. bölümünde sayılan bilgileri ihtiva eden levhaları işyerlerinin;
a) Merkezlerinde,
b) Şubelerinde,
c) Satış mağazalarında,
ç) Çiftçilerin doğrudan doğruya zirai faaliyetleri ile ilgili alım satım işlerinin tedviri için açtıkları yazıhanelerinde,
d) Taşıt işletmeleri ayrıca taşıtlarında (taşıt işletmesi ifadesi, ücret karşılığında yolcu veya eşya taşımacılığını ifade ettiğinden, diğer iş kollarında faaliyet gösteren mükelleflerin taşıtlarında vergi levhası bulundurma mecburiyetleri bulunmamaktadır.) yetkililerce istenildiğinde ibraz etmek üzere bulunduracaklardır. İş yerinde birden fazla kat veya reyon olması halinde her kat veya reyon için ayrı birer levha alma ve bulundurma zorunluluğu bulunmamaktadır.
408 No.lu VUK Genel Tebliği’ne göre birden fazla yerde vergi levhası bulundurmak mecburiyetinde olan mükellefler ile levhalarını başka kurumlara ibraz edecek mükellefler vergi levhalarını internet vergi dairesinden ihtiyaç duydukları adet kadar çıktı alabileceklerdir.
VII- Vergi Levhası Bulundurma Mecburiyetini Yerine Getirmeyenler Hakkında Uygulanacak Ceza ve Geçiş Hükümleri
Bu Tebliğ’e göre vergi levhası almak ve bulundurmak mecburiyetinde olan mükelleflerin vergi levhasını bulundurmak mecburiyetinde oldukları yerlerde yapılan denetimlerde bulundurma mecburiyetine uyulmadığının tespit edilmesi halinde her bir tespit için VUK md. 353’ün (4) numaralı bendine istinaden özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
2010 yılına ilişkin olarak 3568 sayılı Kanun’a göre yetki almış meslek mensupları veya vergi dairelerince vergi levhası tasdik edilmeyecek; yürürlükten kaldırılmış olan tebliğlerdeki esaslara göre alınmış vergi levhaları yeni vergi levhalarının alınmasından itibaren kullanılmayacaktır.
2010 yılına münhasır olarak, gelir (kazancı basit usulde vergilendirilenler dâhil) ve kurumlar vergisi mükellefleri, yukarıdaki esaslara göre oluşturulmuş vergi levhalarını 1 Haziran ile 30 Haziran 2011 tarihleri arasında internet vergi dairesinden çıktı alacaklar ve bu Tebliğ’de sayılan yerlerde bulunduracaklardır.
22 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği’nin[3] “Levha Asma Mecburiyeti” başlıklı I-B bölümünde “Bu suretle fiyatlarını vergi dâhil tek tutar olarak belirleyen mükellefler, ‘FİYATLARIMIZA KATMA DEĞER VERGİSİ DÂHİLDİR’ ibaresini taşıyan en az (20 cm x 30 cm) ebadında bir levhayı işyerlerinde müşterilerin görebileceği bir yere asmak ve vitrinlerinin bulunması halinde; aynı ebatta, aynı ibareyi taşıyan ikinci bir levhayı da müşterilerin rahatlıkla görebilecekleri şekilde vitrinlerine koymak mecburiyetindedirler.” ifadesi yer almaktadır. Mezkûr Tebliğ’in bahsedilen bölümü, 408 No.lu VUK Genel Tebliği’nin yayımından itibaren yürürlükten kaldırılmıştır. Buna göre mükelleflerin söz konusu levhayı asmak veya vitrinlerine koymak mecburiyeti bu Tebliğ’in yayımından itibaren bulunmayacaktır.
VIII- DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
1981 yılında getirilen vergi levhası asma zorunluluğu, 6111 sayılı Kanun ile kaldırıldı. Vergi levhası asma zorunluluğun getirilmesindeki temel amaç, mükellef üzerinde psikolojik baskı yaratarak yüksek vergi ödemesini sağlamaktı. Vergi levhası işletmenin görünür yerine asılacak, işletmeye girenler de vergi levhasını rahatlıkla görebilecekler ve böylece, az vergi ödeyen ya da hiç vergi ödemeyenler üzerinde baskı oluşacak ve daha yüksek matrah beyan etmeye yönelecekler düşüncesi bulunmaktaydı[4]. Daha sonraki yıllarda ise özellikle sahte fatura düzenlemelerinin önüne geçilebilmesi bakımından hiç olmazsa düzenlenen fiş veya faturadaki unvan ile levhada yazılı olanın farklı olup olmadığının kolayca anlaşılabilmesine imkân sağlanması bu düzenlemenin temel amaçları arasında yer almıştır[5].
6111 sayılı Kanun öncesinde, ticaret erbabı ve serbest meslek faaliyeti yapanlar ile kurumlar vergisi mükellefleri tarafından her yılın Mayıs ayında vergi levhasının onaylatılarak, işyerinde herkesin rahatlıkla görebileceği bir yere asılması gerekmekteydi. Belgenin onaylanması ise vergi dairesi tarafından yerine getiriliyordu. Bunun yanında beyannamelerini imzalayan veya defterlerini tutmak üzere sözleşme imzalamış olan serbest muhasebeci veya serbest muhasebeci mali müşavirler ya da tam tasdik sözleşmesi bulunan yeminli mali müşavirler de (meslek mensubu) bu levhaları onaylayabilmekteydi. Vergi levhasının işyerinde asılmaması halinde özel usulsüzlük cezası kesiliyordu. Bu ceza 2011 yılında 170 TL olarak uygulanmaktadır.
6111 sayılı Kanun ile vergi levhasının işyerinde asılma zorunluluğu kaldırılmıştır. Ancak bu değişiklik vergi levhaların hiç alınmayacağı veya işyerinde bulundurulmayacağı anlamına gelmemektedir. Çünkü 408 Seri No.lu VUK Genel Tebliği ile vergi levhasının işyerlerinin; merkezlerinde, şubelerinde, satış mağazalarında, çiftçilerin doğrudan doğruya zirai faaliyetleri ile ilgili alım satım işlerini yaptıkları yazıhanelerinde, ücret karşılığında yolcu veya eşya taşımacılığı yapılan taşıt işletmelerinde bulundurulmasının zorunlu olduğu belirtilmektedir. Ayrıca yetkililerce istenildiğinde bu belgenin ibraz edilmesi de gerekmektedir.
408 Seri No.lu VUK Genel Tebliği ile vergi levhalarının vergi dairesi veya meslek mensupları tarafından onaylanması uygulamasına son verilmiştir. Ayrıca, artık vergi levhaları internet vergi dairesinden alınacaktır. Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri beyannamelerini internet vergi dairesinde verdikten sonra, vergi levhası söz konusu beyannamelerde yer alan bilgilere göre sistem tarafından oluşturulacak ve mükellefin internet vergi dairesi hesabına aktarılacak. Mükellefler bu levhaları, bizzat kendileri veya yetki almış bağımsız meslek mensupları aracılığıyla alabileceklerdir.
İşyerinde birden fazla kat veya reyon olması halinde her kat veya reyon için ayrı birer levha alma ve bulundurma zorunluluğu bulunmamaktadır. Birden fazla yerde vergi levhası bulundurmak mecburiyetinde olan mükellefler ile levhalarını başka kurumlara ibraz edecek mükellefler, internet vergi dairesinden ihtiyaç duydukları adet vergi levhasını yazdırabileceklerdir. Onay işlemi kaldırılmış olduğundan, meslek mensupları da vergi levhalarının tasdikine dair herhangi bir bildirimde bulunmayacaklardır.
Görüldüğü üzere, 6111 sayılı Kanun sonrası vergi levhası uygulaması ile ilgili iki önemli değişiklik yapılmıştır. Yapılan ilk değişiklik ile vergi levhasının işyerinde asılı olma zorunluluğu kaldırılmıştır. Yapılan değişiklik sonrası asma zorunluluğu yerine “işyerinde bulundurma” ve istendiğinde ibraz zorunluluğu getirilmiştir. Burada önemli olan nokta, işyerinde bulundurma zorunluluğu devam edecekse, asma zorunluluğu neden kaldırılmaktadır. Vergi levhasını işyerinde bulunduran mükellefler bu levhayı asabilirlerdi. Bu durumda, mükellef üzerinde psikolojik baskı olmayacaktır.
Vergi levhası sistemden alınacağı için vergi denetim elemanları da sistemden bu levhayı görebileceklerdir. Bu nedenle, tekrar yazdırılıp istendiğinde ibraz edilmek üzere işyerinde bulundurulması zorunluluğu getirilmeyebilirdi. Yapılan değişiklik öncesinde vergi levhasını asmayana özel usulsüzlük cezası kesilmekteydi, yapılan değişiklik sonrası işyerinde bulundurmayana yine aynı ceza kesilecektir. Bu yönüyle yapılan düzenlemenin mükelleflerin hayatını çok fazla değiştirmeyeceği söylenebilir[6].
Yapılan ikinci temel değişiklik ise eskiden vergi levhaları vergi dairesine veya meslek mensuplarına onaylatılırken, şimdi gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi sonrasında internet sisteminde otomatik olarak üretilecek ve mükellefler bu belgeleri yazdırmak suretiyle kullanabilecekler. Ancak tebliğe göre bu yazdırma işleminin de belli bir sürede (31 Mayıs tarihine kadar) yapılması gerekmektedir. Yapılan bu değişiklik mükelleflerin işini kolaylaştırıcı nitelikte bir değişikliktir. Vergi levhası asma zorunluluğu kaldırılmasının yanında, vergi levhasının internetten alınması ile de mükelleflere büyük kolaylık sağlanmış olacaktır. Elektronik ortamda levhanın alınabilmesi ile işin zahmetli tarafı büyük ölçüde ortadan kalkmaktadır.
Erhan GÜMÜŞ*
E-Yaklaşım
(*) Doç. Dr., Eskişehir Osmangazi Ünv., İ.İ.B.F. Maliye Bölümü
[1] 25.02.2011 tarih ve 27857 sayılı (mükerrer) Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[2] 27.05.2011 tarih ve 27946 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[3] 24.05.1986 tarih ve 19116 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
[4] Metin TAŞ - Sezgin ÖZCAN, “Vergi Levhası Duvardan İndi Çekmeceye Girdi”, Akşam Gazetesi, 02.06.2011
[5] Osman ARIOĞLU, “Vergi Levhası Kalktı mı?”, Bugün Gazetesi, 11.05.2011
[6] M. Fatih KÖPRÜ, “İşyerlerine Vergi Levhası Asılmayacak”, Ekonomist, 22.05.2011, s. 63
