SPK Lisansı Muafiyet İçin Yeterli mi?Biliyorum tehlikeli bir suya girmeye niyetlendim. Bu yazı ile kimseyi mutlu edemeyeceğim. Ve bol miktarda çeşitli yönlerde eleştiriler alacağım. Ama bilginin de bir zekatı var ve bildiklerimizin öğrendiklerimizin bir karşılığı olarak bu konudaki görüşlerimizi açıklamak bir nevi zorunluluk. Şunu da belirtmek isterim ki bu yazıdaki tüm görüş ve öneriler, kişisel görüş ve önerilerimdir.
Türkiye’de muhasebe mesleği öğretisi ne yazık ki yeterli değil, bu sebeple de meslektaşın yetkinliğini ve etkinliğini ölçmek hep sorun bu sorunun doğal sonucu olarak ta mesleğimizde birçok sınav ve süreç var.
Esasında daha önce de birkaç kez ifade ettiğim gibi (yazılarımı okuyanlar bilir) bence bu işin ideal çözümü Üniversiteler ’de İktisadi İdari Bilimlerin altında Muhasebe Bölümü kurulmalı ve 4 yıl boyunca ağırlıklı olarak muhasebe mesleğinin dalları konusunda eğitim yapılmalıdır. Bu bölümlerden mezun olanlar dilerlerse SMMM ruhsatı almak için uzmanlık sınavlarına girerler, dilerlerse muhasebe bilgileriyle sektörde yer alırlar. Ancak kısıtlı muhasebe dersi alan İşletme, İktisat ve Maliye bölümü mezunlarından muhasebeci yaratmaya çalıştıkça bu iş her geçen gün daha da zorlaşmaktadır.
Gelelim güncel konuya biliyorsunuz 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Bağımsız Denetim İşlemleri yeniden düzenlendi. Bu yeni yapılan düzenleme ile ilgili bu günlerde en çok sorulan 3 tane soru var.
SMMM ve YMM’ler yeniden bir eğitim ve sınav sürecine tabi tutulacaklar mı? ,
Eğer tutulacaklarsa da geçiş aşamasında bir takım kişiler muaf tutulacak mı?,
Muaf tutulacaksa kimler tutulacak?
Kişisel olarak ilk iki soruya bir arada cevap ararsam, Bağımsız Denetim gibi kendi şahsına münhasır bir iş için mutlaka bir eğitim süreci gerekmektedir. Bu eğitimin kalitesinin ve sonuçlarının ölçülmesi içinde adaletli bir ölçme değerlendirme sistemi gerekmektedir. Bu ölçmeyi eğitimi veren hocalara yaptırırsınız veya ülke genelinde genel bir sınav yaparsınız orasını bilmem ama böyle bir süreç başta da dediğim gibi ülkemizdeki muhasebe mesleği öğretisinin zayıf kalmasından dolayı şart.
Muafiyet kısmına gelir isek esasında hiçbir muafiyet vermemek en iyisi bilgili adam hadi eğitimden muaf olsun sınava girip zaten başarılı olur. İlkesi ile hiçbir muafiyet vermeden veya sadece eğitim muafiyeti vererek herkes sınava tabi tutulabilir. Kişisel görüşüm bu olmakla beraber ülkemizde bu tarz işlerde genelde muafiyetler olduğu için bu soruya evet demiş gibi üçüncü soruya devam etmek istiyorum.
Muafiyet kısmına geldiğimizde şu anda en popüler muafiyet aracı SPK Bağımsız Denetim Lisansı, herkesin dilinde, harıl harıl sınavlara çalışılıyor, kurslar açılıyor vs vs. Pekiyi bu lisansın mademki genel bir muafiyete sebep olması tartışılıyor. Bu günkü haliyle ne işe yarıyor ona bakarak başlayalım.
SPK Bağımsız Denetim lisansı SPK piyasaları için çıkarılmış bir lisans ancak SPK piyasalarında bağımsız denetçi olmak için yeterli mi? Hayır bir şeyler daha gerekiyor Nedir?
1) SMMM veya YMM Ruhsatı,
2) 4 Yıllık Fakülte Mezuniyeti,
3) Asgari 3 Yıllık Mesleki Tecrübe,
Lisans ile birlikte bu üç özeliğe sahip insanlar SPK Piyasalarında Denetçi unvanı ile çalışabiliyorlar.
Ama tek başlarına denetim yapabiliyorlar mı? Hayır, ilgili tebliğler gereği 3 asil 3 yedek en az 6 kişi olmaları gerekiyor. Yani yukarıdaki dört özeliğe sahip altı kişi bir araya gelmesi gerekiyor.
Altı kişi bir araya geldiler, bağımsız denetim yapabiliyorlar, denetim raporu imzalayabiliyorlar mı? Gene hayır bu 6 kişinin 2 kişisinin Sorumlu ortak Baş Denetçi unvanını taşıması gerekiyor. Bu unvanın ekstra şartı var mı? Evet! 10 yıl mesleki tecrübe 2 YIL FİİLİ BAĞIMSIZ DENETİM tecrübesi.
Yani o zaman toparlarsak bir adamın SPK Piyasalarında rapor imzalayan, bağımsız denetim işi yapan biri olması için neler gerekiyor?
1) 10 Yıllık Mesleki Tecrübe (Ruhsatsız veya Ruhsatlı)
2) 2 Yıllık Bağımsız Denetim Tecrübesi ( Ruhsatlı ve Lisanslı)
3) SMMM ve YMM Ruhsatı
4) SPK Lisansı
5) 4 Yıllık Fakülte Mezuniyeti
Bu özelliklerinin yanı sıra aynı özelliklere sahip bir ortak, ilk iki madde hariç diğerlerine sahip olması gereken 4 kişilik ekip.
Toparlarsak sermaye piyasaları için hazırlanmış, soruları ve sınavları sermaye piyasaları için hazırlanan SPK Bağımsız Denetim Lisansı, sermaye piyasalarında denetim yapmak için yeterli miymiş? Hayır.
Tek başına kendi piyasasında bile bağımsız denetim yetkisi vermeyen bir lisansın ülkedeki tüm bağımsız denetim işlemlerine yetki vermesi beklenebilir mi? Tabi ki Hayır.
Bunun yanında varsayalım SPK piyasaları için SPK Bağımsız Denetim Lisansı tek başına yeterli olsun. Bu ülkede gerekmediği için SPK lisansı almamış ancak yıllardır Banka ve Sigorta şirketi denetleyen denetçilerin durumu ayrı bir yazı konusudur.
SPK Bağımsız Denetim lisansı tabir yerindeyse bir mesleğe giriş sınavıdır. Bu sınava hak ettiğinden fazla anlam yüklemek en önce mesleğe saygısızlıktır.
Pekiyi bağımsız denetçi nasıl olunur gelin mademki KHK’miz uluslararası normlara göre hazırlanmış bizde uluslararası düzenlemelere bakalım.
AICPA (Amerikan Sertifikalı Kamu Muhasebeciler Enstitüsü)’ne göre Denetçi’nin özelikleri
1) Eğitim ve Deneyim
2) Bağımsızlık
3) Mesleki Özen ve Titizlik
Görüldüğü üzere denetçi olmanın koşullarında eğitim ne kadar önemliyse deneyim o kadar önemlidir. Gerek muhasebe mesleği gerekse de denetim mesleği sadece eğitimle olabilecek bir meslek değildir. Bunun içindir de ülkemizde ve tüm dünyada staj mekanizması, mesleki deneyim şartları bulunmaktadır.
Pekiyi! Bu bilgiler ışığında kimler bağımsız denetçi olabilir,
Mesleğin geçiş uygulamaları, deneyimsizlerin deneyim kazanması gibi sebeplerle bir takım kişiler muaf olacak ve bir anda bağımsız denetim yapma, rapor imzalama yetkisini alacaksa o kişilerin, muafiyetten yararlanamayan geçiş dönemi meslek mensuplarının ve geçiş dönemi sonrası meslek mensuplarının sağlaması gereken asgari koşullara bizce şu şekilde olmalıdır.
Geçiş Döneminde Muafiyet Alacakların;
1) SMMM veya YMM ruhsatı sahibi olmak,
2) En az Beş Yıllık Mesleki Deneyim Sahibi Olmak (Ruhsatlı koşulu konursa stajda deneyimden sayılabilir)
3) En az İki Yıllık Fiili Bağımsız Denetim tecrübesi Sahibi Olmak (SPK, BDDK, Hazine vb.)
4) Önceki süreçte Resmi bir Kurum tarafından Yetkilendirilmiş Olmak (SPK, BDDK, Hazine, vb)
Geçiş Döneminde Eğitim ve Sınav Süreci ile Yetki Alacak Bağımsız Denetçilerin;
1) SMMM veya YMM ruhsatı sahibi olmaları,
2) En az Beş Yıllık Mesleki Deneyim Sahibi Olmaları (Ruhsatlı koşulu konursa stajda deneyimden sayılabilir)
3) Yoğun Bağımsız Denetim Eğitiminden Geçmeleri,
4) KGMDSK tarafından veya onun yetki verdiği hocalar tarafından yapılacak değerlendirmeden başarılı olmaları istenmelidir.
İkinci şartta bulunan mesleki deneyim şartını sağlamayan ancak 1. 3.ve 4. şartı sağlayanlar ise sektörde denetçi olarak görev alabilmeli ancak rapor imzalayamamalıdır.
Geçiş dönemi sonrası yani örneğin 2014’ten sonra Yetki Alacak Bağımsız Denetçilerin;
1) SMMM veya YMM ruhsatı sahibi olmaları,
2) En az Beş Yıllık Mesleki Deneyim Sahibi Olmaları (Ruhsatlı koşulu konursa stajda deneyimden sayılabilir)
3) En az İki Yıllık Fiili Bağımsız Denetim tecrübesi Sahibi Olmaları,
4) KGMDSK tarafından veya onun yetki verdiği hocalar tarafından yapılacak değerlendirmeden başarılı olmaları istenmelidir.
İkinci şartta bulunan mesleki deneyim şartını sağlamayan ancak 1. 3.ve 4. şartı sağlayanlar ise sektörde denetçi olarak görev alabilmeli ancak rapor imzalayamamalıdır.
Gerekli alt yapı çalışmaları yapıldıktan sonra yoğun bağımsız denetim eğitimi mesleki yeterlilik (SMMM ve YMM) sürecine kaydırılmalı hatta daha uzun vadede sınavda bu sürece kaydırılmalıdır.
Başta da dediğim gibi kişisel görüşüm olarak ifade ettiğim bu uygulamalar muafiyet ve muafiyet sonrası sertifikalanma için işletilir ise bizce adaletli ve bundan sonrası içinde sağlam bir geçiş süreci yaşanacaktır.
Özkan Cengiz
SMMM-Bağımsız Denetçi
ozkan@ozkancengiz.net
(18.11.2011)
http://www.muhasebevergi.com/makale.aspx?id=258
