YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’NA GÖRE ANONİM ŞİRKETLERDE ÇAĞRILI VE ÇAĞRISIZ GENEL KURUL TOPLANTILARII- GİRİŞ
Bir önceki çalışmamızda 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu(1) (YTTK)(2)’nun anonim şirketlerde genel kurulun toplantı şekline, zamanına ve yerine ilişkin esasları ile genel kurulun devredilemez görev ve yetkileri ele alınmış idi(3).
Anılan çalışmanın devamı mahiyetinde olan ve yeni TTK’nın anonim şirket genel kuruluna yönelik düzenlemelerini irdelediğimiz seride yer alan bu çalışmamızda ise yeni Türk Ticaret Kanunu’na göre anonim şirket genel kurulunu toplantıya çağırmaya yetkili olanlar ile toplantıya davetin usulü ve çağrısız genel kurul toplantısına ilişkin esaslar üzerinde durulmaktadır.
II- YTTK’YA GÖRE ANONİM ŞİRKET GENEL KURULUNU TOPLANTIYA ÇAĞIRMAYA YETKİLİ OLANLAR
YTTK, anonim şirket genel kurulunu toplantıya çağırmaya yetkili olanları;
- Yönetim kurulu,
- Tasfiye halinde tasfiye kurulu,
- Azlık
- Ve mahkeme
olarak belirlemiştir. ETTK’nın 365. maddesi ile denetçilere verilen genel kurulu olağanüstü toplantıya davet yetki ve görevine ise, YTTK’da yer verilmemiştir. Genel kurulu toplantıya çağırmaya yetkili olanlara ilişkin açıklamalara aşağıda yer verilmiştir.
A- ANONİM ŞİRKET GENEL KURULU’NUN YÖNETİM KURULU TARAFINDAN TOPLANTIYA ÇAĞ-RILMASI
Genel kurulu “olağan” toplantıya davet etme görev ve yetkisi kural olarak anonim şirket yönetim kuruluna aittir. Yönetim kurulu, “süresi dolmuş olsa” yani faaliyet dönemini takip eden üç ay geçirilmiş olsa dahi, genel kurulu olağan toplantıya çağırabilir (YTTK md. 410/f.1). Bu yönüyle, YTTK, uygulamada tartışmalı olan bir sorunu çözüme kavuşturmuş ve süresi geçtiği takdirde genel kurulun yapılıp yapılmayacağı konusundaki tartışmaları sona erdirmiştir.
Yönetim kurulunun devamlı olarak toplanamaması veya toplantı nisabının oluşmasına imkân bulunmaması yahut mevcut olmaması durumlarında ise, paysahiplerinden biri mahkemeye müracaat edip izin almak suretiyle genel kurulu toplantıya çağırabilir. Mahkemenin bu konudaki kararı kesindir (YTTK md. 410/f.2).
B- ANONİM ŞİRKET GENEL KURULUNUN TASFİYE MEMURLARI TARAFINDAN TOPLANTIYA ÇAĞRILMASI
YTTK, anonim şirketin tasfiye halinde olması durumunda, tasfiye memurlarına, kendi görevleri ile ilgili konular için, genel kurulu toplantıya çağırma yetkisi tanımıştır (YTTK md. 410/f.1). Bir diğer anlatımla, YTTK’da tasfiye memurlarının genel kurulu toplantıya çağırma yetkileri “görev alanları” ile sınırlandırılmış, görevleri ile ilgili olmayan konular için genel kurulu toplantıya çağırmalarına izin verilmemiştir.
Dolayısıyla, tasfiye halinde dahi genel kurulu toplantıya çağırma yetkisi yönetim kurulundadır. Tasfiye memurları sadece görevleri ile ilgili konular dolayısıyla genel kurulu toplantıya çağırabilirler(4).
C- ANONİM ŞİRKET GENEL KURULUNUN AZLIK TARAFINDAN TOPLANTIYA ÇAĞRILMASI
Anonim şirketlerin, azlık tarafından toplantıya çağrılması da mümkündür. YTTK’ya göre; kapalı anonim şirketlerde “sermayenin en az onda birini (%10’unu)”, halka açık şirketlerde ise “sermayenin en az yirmide birini (%5’ini)” oluşturan paysahipleri “azlık” olarak kabul edilmektedir. Bu çerçevede, kapalı anonim şirketlerde sermayenin en az %10’unu, halka açık şirketlerde ise sermayenin en az %5’ini oluşturan paysahipleri, “gerektirici sebepleri ve gündemi” yazılı olarak belirtmek koşuluyla yönetim kurulundan,
- Genel kurulu toplantıya çağırmasını,
- Veya genel kurul zaten toplanacak ise, karara bağlanmasını istedikleri konuları gündeme koymasını
isteyebilirler(5) (YTTK md. 411/f.1). Çağrı ve gündeme madde konulması talebi noter aracılığıyla yapılır(6) (YTTK md. 411/f.3).
Hemen belirtelim ki, YTTK, “esas sözleşmeyle, daha az sayıda paya sahip paysahiplerine çağrı hakkı tanınmasına” da izin vermiştir (YTTK md. 411/f.1). Örneğin, kapalı bir anonim şirketin esas sözleşmesine, sermayenin en az %5’ini oluşturan paysahiplerinin genel kurulu toplantıya çağırabileceği yönünde hüküm konabilir. Bu durumda, sermayenin en az %5’ini oluşturan pay sahipleri, genel kurulu toplantıya çağrı hakkını kullanırlar. Buna karşılık, şirket esas sözleşmesine, kanunun öngördüğü oranları ağırlaştırıcı yönde hüküm konamaz. Bir başka deyişle, kapalı şirketler için öngörülen %10’luk, halka açık şirketler için öngörülen %5’lik sınırlar, esas sözleşme ile %20 yahut %10 şeklinde artırılamaz.
Diğer yandan, YTTK, azlığın talebi için bir süre öngörmüş ve azlık tarafından yapılacak “gündeme madde konulması isteminin, çağrı ilânının Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayınlanmasına ilişkin ilân ücretinin yatırılması tarihinden önce” yönetim kuruluna ulaştırılmasını şart koşmuştur(7) (YTTK md. 411/f.2).
Azlık tarafından yapılan çağrı talebi, şirket Yönetim kurulu tarafından kabul edildiği takdirde, genel kurul en geç kırkbeş gün içinde yapılacak şekilde toplantıya çağrılır; aksi hâlde çağrı istem sahiplerince yapılır (YTTK md. 411/f.4).
D- ANONİM ŞİRKET GENEL KURULUNUN MAHKEME TARAFINDAN TOPLANTIYA ÇAĞRILMASI
Azlığın çağrı veya gündeme madde konulmasına ilişkin talepleri yönetim kurulu tarafından reddedildiği veya taleplerine yedi iş günü içinde olumlu cevap verilmediği takdirde, aynı paysahip-leri, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesine başvurarak, genel kurulun toplantıya çağrılmasını talep edebilirler (YTTK md. 412). Burada dikkat edilecek husus, mahkemeye müracaat eden kişilerle şirket yönetim kuruluna başvuran kişilerin aynı olması gerekliliğidir. Zira, Kanun, “aynı paysahiplerinin başvurusu”nu zorunlu tutmuştur. Dolayısıyla, yönetim kuruluna başvuran azlık ile mahkemeye başvuranlar farklı kişiler ise, mahkemeye müracaat şartlarının oluşmadığı kabul edilecek ve paysahiplerinin talepleri mahkemece reddedilebilecektir.
Mahkeme, azlığın talebini, kural olarak dosya üzerinden inceler (YTTK md. 412). Mahkemece genel kurul toplantısı yapılmasına gerek görür ise, genel kurul toplantısının gündemini düzenlemek ve Kanun hükümleri uyarınca çağrıyı yapmak üzere bir kayyım atayabilir. Kayyımın görevleri ve toplantı için gerekli belgeleri hazırlamaya ilişkin yetkileri mahkeme kararında gösterilir. Mahkemenin azlığın talebi üzerine vereceği karar kesindir, bu karara karşı kanun yoluna gidilemez (YTTK md. 412).
III- GENEL KURUL TOPLANTISINA ÇAĞRININ USULÜ
YTTK, toplantıya çağrı hususunda, ETTK’nın 368(8). maddesi hükmünü aynen korumuş, buna ilave olarak -1527. maddedeki yeni düzenlemeye paralel olarak- şirketin internet (web) sitesinde yayınlama zorunluluğu da getirilmiştir. Bu manada, YTTK’nın 414. maddesinin birinci fıkrasında “Genel kurul toplantıya, esas sözleşmede gösterilen şekilde, şirketin internet sitesinde ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayımlanan ilânla çağrılır.” denilmiştir. Dolayısıyla, Kanun, toplantıya çağrının “şirketin internet sitesinde ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde” yayımlanmasını şart koşmakta, ancak bunun haricindeki çağrı usullerine şirket esas sözleşmesinde yer verilmesine de izin vermektedir. Bunun yanında, “toplantı günü ile gündemin” ve “ilânın çıktığı veya çıkacağı gazetelerin”, pay defterinde yazılı paysahipleriyle önceden şirkete pay senedi veya paysahipliğini ispatlayıcı belge vererek adreslerini bildiren paysahiplerine, iadeli taahhütlü mektupla bildirilmesi de gerekmektedir (YTTK md. 414/f.1). Ancak, pay sahibi sayısı 250’yi aşan, bu nedenle de hisse senetleri halka arzedilmiş sayılan anonim şirketlerin “nama yazılı olarak ihraç edilmiş olup da, borsalarda veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda devamlı işlem gören hisse senetleri” sahiplerine iadeli taahhütlü mektup gönderilmesi zorunlu değildir (YTTK md. 414/f.2; SPK md. 11/f.6).
Genel kurul toplantısına çağrının, ilân ve toplantı günleri hariç olmak üzere, toplantı tarihinden en az iki hafta önce yapılması şarttır (YTTK md. 414/f.1). Bu itibarla, toplantıya çağrının -ilan ve toplantı günü hariç- genel kurul tarihinden en az iki hafta önce şirketin internet sitesinde ilan edilmesi, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayınlatılması ve de pay defterinde yazılı paysahipleriyle, önceden şirkete pay senedi veya paysahipliğini ispatlayıcı belge vererek adreslerini bildiren paysahiplerine iadeli taahhütlü mektupla bildirilmesi gerekir.
IV- YTTK’YA GÖRE ÇAĞRISIZ GENEL KURUL
Görüldüğü üzere, YTTK, anonim şirket genel kurulunun toplantıya çağrılmasını birtakım kurallara bağlamıştır. Bununla birlikte, YTTK, istisnaî bir durum olarak, koşulların oluşması halinde, çağrısız genel kurul yapılabilmesine de imkan sağlamıştır. Buna göre, bütün payların sahipleri veya temsilcileri, aralarından biri itirazda bulunmadığı takdirde, genel kurula katılmaya ve genel kurul toplantılarının yapılmasına ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla, çağrıya ilişkin usule uyulmaksızın, genel kurul olarak toplanabilir ve bu toplantı nisabı varolduğu sürece karar alabilirler (YTTK md. 416/f.1). Çağrısız olarak toplanan bu tür genel kurullarda, gündeme madde eklenmesi, toplantıya katılanların oybirliği ile alınır (YTTK md. 416/f.2). Şirket esas sözleşmesinin bu konuda getirdiği aksine hükümler geçersizdir (YTTK md. 416/f.2).
YTTK’nın bu düzenlemesi, ETTK’nın 370. maddesindeki düzenlemeye benzemektedir. Zira, ETTK’nın 370. maddesinde de; “Bütün payların sahip veya temsilcileri, aralarından biri itirazda bulunmadığı takdirde umumi heyet toplantılarına dair olan diğer hükümler mahfuz kalmak şartıyla toplantıya davet hakkındaki merasime riayet etmeksizin de umumi heyet olarak toplanabilirler. Böyle bir toplantıda bütün pay sahip veya temsilcileri hazır olmak şartıyla umumi heyetin vazifelerinden olan hususlar müzakere edilerek karara bağlanabilir.”hükmüne yer verilmekte idi. YTTK’daki düzenlemenin yeniliği, toplantıda geçerli karar alınabilme şartının yüzde yüz katılımın devamına bağlı olduğunun açıklığa kavuşturulmuş bulunmasıdır
V- ÖZET VE SONUÇ
6102 sayılı yeni TTK’da anonim şirket genel kurulunu toplantıya çağırmaya yetkili olanlar yönetim kurulu, tasfiye halinde tasfiye kurulu, azlık ve mahkeme olarak sayılmıştır. ETTK gereği denetçilere verilen genel kurulu olağanüstü toplantıya davet yetki ve görevine ise, yeni denetim sisteminin gereği olarak YTTK’da yer verilmemiştir. Genel kurulu “olağan” toplantıya davet etme görev ve yetkisi kural olarak anonim şirket yönetim kuruluna aittir. Yönetim kurulu, “süresi dolmuş olsa” yani faaliyet dönemini takip eden üç ay geçirilmiş olsa dahi, genel kurulu olağan toplantıya çağırabilir. YTTK, şirketin tasfiye halinde olması durumunda, tasfiye memurlarına, kendi görevleri ile ilgili konular için, genel kurulu toplantıya çağırma yetkisi tanımıştır. Anonim şirketlerin, azlık tarafından toplantıya çağrılması da mümkündür. Bu çerçevede, kapalı anonim şirketlerde sermayenin en az %10’unu, halka açık şirketlerde ise sermayenin en az %5’ini oluşturan paysahipleri, “gerektirici sebepleri ve gündemi” yazılı olarak belirtmek koşuluyla yönetim kurulundan “genel kurulu toplantıya çağırmasını veya genel kurul zaten toplanacak ise, karara bağlanmasını istedikleri konuları gündeme koymasını” isteyebilirler. Azlık tarafından yapılan çağrı talebi, şirket yönetim kurulu tarafından kabul edildiği takdirde, genel kurul en geç kırkbeş gün içinde yapılacak şekilde toplantıya çağrılır; aksi hâlde çağrı istem sahiplerince yapılır. Azlığın çağrı veya gündeme madde konulmasına ilişkin talepleri yönetim kurulu tarafından reddedildiği veya taleplerine yedi iş günü içinde olumlu cevap verilmediği takdirde, aynı paysahipleri, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki Asliye Ticaret Mahkemesi’ne başvurarak, genel kurulun toplantıya çağrılmasını talep edebilirler. Mahkemece genel kurul toplantısı yapılmasına gerek görür ise, genel kurul toplantısının gündemini düzenlemek ve Kanun hükümleri uyarınca çağrıyı yapmak üzere bir kayyım atayabilir.
YTTK’ya göre “genel kurulların toplantıya nasıl çağrılacakları” hususuna anonim şirket esas sözleşmesinde yer verilmesi zorunlu tutmuştur. Genel kurul toplantısına çağrının, ilân ve toplantı günleri hariç olmak üzere, toplantı tarihinden en az iki hafta önce yapılması şarttır. Bu yönüyle, genel kurul toplantısına çağrının genel kurul tarihinden en az iki hafta önce şirketin internet sitesinde ilan edilmesi, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayınlatılması ve de pay defterinde yazılı paysahipleriyle, önceden şirkete pay senedi veya paysahipliğini ispatlayıcı belge vererek adreslerini bildiren paysahiplerine iadeli taahhütlü mektupla bildirilmesi gerekir. Bununla birlikte, Kanun, istisnaî bir durum olarak, çağrısız genel kurul yapılabilmesine de imkan sağlamıştır. Buna göre, bütün payların sahipleri veya temsilcileri, aralarından biri itirazda bulunmadığı takdirde, genel kurula katılmaya ve genel kurul toplantılarının yapılmasına ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla, çağrıya ilişkin usule uyulmaksızın, genel kurul olarak toplanabilir ve bu toplantı nisabı varol-duğu sürece karar alabilirler.
Yazar:Soner ALTAŞ
Yaklaşım / Ocak 2012 / Sayı: 229
kaynak :http://www.yaklasim.com/mevzuat/dergi/makaleler/20120120813.htm#*
