GENEL SAĞLIK SİGORTASININ 60.MADDESİNE HAKİM OLMAYANLAR GSS SORULARINA CEVAP VERMESİN5510 sayılı SS ve GSSKanunun 60.Maddesinde Kimler Genel Sağlık Sigortalısı olacağı düzenlenmiştir.
Son iki ayın güncel konusu Genel Sağlık Sigortası hakkında yazılanlara baktığımızda bu konu hakkında konusuna hakim olmadan yanlış cevaplar vererek vatandaşı yanlış yönlendirdiklerini görmekteyiz.
Yayınlanan 50 Soru Cevap ,2012/2 sayılı Genelge ile de konuya açıklık getirilmiştir.
İşin aslına baktığımızda 5510/60.Maddesi konuyu anlatmaya yetiyor.
Son Düzenlemeler eşliğinde 60.Maddeye açıklık getirerek konuyu bir kez daha ele aldığımızda sis perdelerinin dağılacağına inanıyorum.
OLMAZSA OLMAZ ŞART TÜRKİYE'DE İKAMET ETME:
Öncelikle bu sigorta kapsamından Türkiye’de İkamet edenler faydalanacaktır.
ADNKS göre ikametgah adresi Türkiye İl Sınırlarında olanlar GSS kapsamına alınacaktır.GSS adına tescil olup,prim ödeme yükümlülükleri doğacaktır.
İŞÇİ MEMUR ESNAF İSTEĞE BAĞLI SİGORTALI GSS KAPSAMINDA:
5510 sayılı Kanunun 4.Maddesinde Sigortalı Sayılanlar tanımlanmıştır.
4-1(a) dediğimiz Hizmet akdine tabi çalışanlar eski adıyla SSK tabi olanlar,
4-1(c) dediğimiz 657 tabi Kamu Çalışanları (Devlet Memurları),
4-1(b) dediğimiz Kendi adına Bağımsız Çalışanlar eski adıyla Bağ-Kur’lular.
5510 sayılı SS ve GSSK göre 50 Maddeye tabi olan İsteğe Bağlı Sigortalılar.
Bunlar otomatikman GSS kapsamına dahil oldular.
BAZI ÖZEL ŞARTLAR GSS OLMAMIZI SAĞLIYOR:
1.)Harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlar,GSS sayılırlar.
.
Burada bildiğimiz üzere Yeşil Kartlı vatandaşlarımızdan süresi dolanlar,işsizler,25 yaşını aşan öğrenciler kısacana SGK tarafından mektup gönderilenler Asgari ücrettin 1/3’ünden az kazancı olanlar Kaymakamlıklar tarafından SSYDV aracılığı ile Aile içindeki hane geliri ile tespit olan sonuca göre GSS’lısı olurlar.
2.) Vatansızlar ve sığınmacılar ise GSS yönünden Devlet tarafından her türlü bakım ,tedavileri yapılmaktadır.GSS ait Giderler Devlet tarafından karşılanacaktır.
.
3.) ) 1/7/1976 tarihli ve 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan kişiler zaten herhangi bir Gelir Testi yapılmadan otomatikman devlet tarafından GSS karşılancaktır.
.
4.) 24/2/1968 tarihli ve 1005 sayılı İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre şeref aylığı alan kişiler bu aylığa hak kazandıkları için GSS gelir testi yapılmadan Devlet tarafından sağlık harcamaları karşılanacaktır.
.
5.) 28/5/1986 tarihli ve 3292 sayılı Vatani Hizmet Tertibi Aylıklarının Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan kişiler GSS gelir testi yapılmadan Devlet tarafından sağlık harcamaları karşılanacaktır.
.
6.) 3/11/1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan kişiler GSS gelir testi yapılmadan Devlet tarafından sağlık harcamaları karşılanacaktır.
.
7.) 24/5/1983 tarihli ve 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz faydalanan kişiler kısacana Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bünyesinde ücretsiz hizmet alanlar GSS bakımından sağlık harcamaları devlet tarafından karşılanacaktır.
.
8.) Harp malûllüğü aylığı alanlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamında aylık alanlar, GSS tabi hizmetleri prim ödemeden sağlık harcamaları devlet tarafından karşılanacaktır.
.
9.) 18/3/1924 tarihli ve 442 sayılı Köy Kanununun 74 üncü maddesinin ikinci fıkrasına göre görevlendirilen kişiler ile aynı Kanunun ek 16 ncı maddesine göre aylık alan kişiler,Burada Geçici Köy korucularına 55 yaşını 15 yıl hizmeti doldurduklarında maaş bağlanır. 15 yıldan fazla hizmeti olup vefat eden köy korucularının dul ve yetimleri,sakat kalmaları durumunda 3/11/1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümleri uygulananlar otomatikman GSS sayılırlar.
.
10.) 11/10/1983 tarihli ve 2913 sayılı Dünya Olimpiyat ve Avrupa Şampiyonluğu Kazanmış Sporculara ve Bunların Ailelerine Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine göre aylık alan kişiler ise GSS kapsamında kanun yönünden düzenleme olduğu için GSS sayılırlar.
ÜLKEMİZDE KARŞILIKLI ANLAŞMALARLA İŞ YAPAN YABANCI VATANDAŞLAR:
Mütekabiliyet esası da dikkate alınmak şartıyla, oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişiler, özellikle ülkemizde iş yapmaya gelen anlaşmalı yabancı çalışanlar için kendi ülkelerinde GSS kapsamında sağlık hizmeti alıyorlarsa bunu da belgelemeleri halinde GSS kapsamında değerlendirilmezler.
Fakat bu kişiler Genel Sağlık Hizmetini geldikleri ülkede almıyorlarsa SGK başvurmak suretiyle GSS kapsamına dahil olacaklardır.
BİR YILDAN FAZLA İKAMET EDEN YABANCILAR:
Türkiye'de bir yıldan fazla ikamet eden Yabancı uyruklu vatandaşlar SGK İl yada Merkez Müdürlüklerine müracaat ederek GSS Bildirgesi vermeleri gerekiyor.
Bu durumda olanlar ;
Yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayanlar, ülkemizde kesintisiz yerleşim süresinin bir yılı geçtiği tarihten itibaren bir ay içinde genel sağlık sigortası giriş bildirgesi ile SGK'na başvurmaları halinde, 5510/ 60. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendine (60/d) göre ülkemizde kesintisiz yerleşim süresinin bir yılı geçtiği tarih itibariyle genel sağlık sigortalısı olarak tescil edilecektir.
Bu kişilerden kesintisiz bir yılı doldurduğu tarihten itibaren bir ay içinde genel sağlık sigortası giriş bildirgesi ile SGK'na müracaat etmeyenler hakkında 5510 sayılı Kanunun 102. maddesine göre idari para cezası uygulanacaktır.
İŞSİZLİK ÖDENEĞİ/KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ALANLAR GSS KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLİR:
25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı Kanun gereğince işsizlik ödeneği ve ilgili kanunları gereğince kısa çalışma ödeneğinden yararlandırılan kişiler GSS sayılırlar.Burada sadece kendileri faydalanacaktır.
EMEKLİ AYLIĞI YADA İŞ KAZASI/MESLEK HASTALIĞI GELİR ALANLARDA GSS KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLİR:
Bu Kanun veya bu Kanundan önce yürürlükte bulunan sosyal güvenlik kanunlarına göre gelir veya aylık alan kişiler GSS sayılırlar.
SSK,Emekli Sandığı,Bağ-Kur,Oda –Borsa-Banka(Özel Sandıklardan) Emekli aylığı yada geliri alanlar otomatikman GSS sayılırlar.
Yukarıdaki sayılanların dışında kalan ve başka bir ülkede sağlık sigortasından yararlanma hakkı olmayan tüm vatandaşlar gelir testine tabi olarak çıkan sonuca göre GSS sayılacaktır.
SİGORTALI SAYILMAYANLAR GSS YÖNÜNDEN NASIL DEĞERLENDİRİLİYOR?
a) İşverenin işyerinde ücretsiz çalışan eşi,
b) Aynı konutta birlikte yaşayan ve üçüncü derece dahil bu dereceye kadar hısımlar arasında ve aralarına dışardan başka kimse katılmaksızın, yaşadıkları konut içinde yapılan işlerde çalışanlar,
c)Ev hizmetlerinde çalışanlar (ücretle ve sürekli olarak çalışanlar hariç),
f) Resmî meslek ve sanat okulları ile yetkili resmî makamların izniyle kurulan meslek veya sanat okullarında ve yüksek okullarda fiilen normal eğitim süreleri içinde yapılan, tatbikî mahiyetteki yapım ve üretim işlerinde çalışan öğrenciler,
g) Sağlık hizmet sunucuları tarafından işe alıştırılmakta olan veya rehabilite edilen, hasta veya malûller,
h) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentleri gereği sigortalı sayılması gerekenlerden 18 yaşını doldurmamış olanlar,
ı) Kamu idarelerinde ve Kanunun ek 5 inci maddesi kapsamında sayılanlar hariç olmak üzere, tarım işlerinde veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz işlerde çalışanlar ile tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan; tarımsal faaliyette bulunan ve yıllık tarımsal faaliyet gelirlerinden, bu faaliyete ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın aylık ortalamasının, bu Kanunda tanımlanan prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olduğunu belgeleyenler ile 65 yaşını dolduranlardan talepte bulunanlar,
k) Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlardan, aylık faaliyet gelirlerinden bu faaliyetine ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarı, prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olduğunu belgeleyenler,
bu kişiler sigorta kapsamında sayılmazlar.
Burada öncelikle GSS bakmakla yükümlüsü olup olmadıkları tespit edilecektir.
Örneğin işverenin yanında çalışan ücret almayan eşin eşinin üzerinden GSS hizmeti alırsa ,GSS yönünden tescili yapılmaz.
Bu şartları taşımaz iseler GSS yönünden tescilleri yapılacaktır.
Yukarıda saydığımız kişiler Aylık yada gelir alırlarsa GSS olurlar.
GENEL SAĞLIK SİGORTALISI VE BAKMAKLA YÜKÜMLÜ OLDUĞU KİŞİ SAYILMAYANLAR:
1.)Askerlik hizmetlerini er ve erbaş olarak yapmakta olanlar ile yedek subay okulu öğrencileri,
2.)Yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye'ye bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tâbi olduğunu belgeleyen kişiler ile Türkiye'de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tâbi olanlar,
3.)Kamu idarelerinin dış temsilciliklerinde istihdam edilen ve temsilciliğin bulunduğu ülkede sürekli ikamet izni veya bu devletin vatandaşlığını da haiz bulunan Türk uyruklu sözleşmeli personelden, bulunduğu ülkenin sosyal güvenlik kurumunda sigortalı olduğunu belgeleyenler ile kamu idarelerinin dış temsilciliklerinde istihdam edilen sözleşmeli personelin uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri çerçevesinde ve temsilciliğin bulunduğu ülkenin ilgili mevzuatının zorunlu kıldığı hallerde, işverenleri tarafından bulunulan ülkede sosyal sigorta kapsamında sigortalı yapılanlar,
4.)Ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde bulunan hükümlü ve tutuklular,
5.)Türkiye'de bir yıldan kısa süreyle yerleşik olan yabancılar,
6.)30/5/1978 tarihli ve 2147 sayılı ve 8/5/1985 tarihli ve 3201 sayılı kanunlara göre borçlanarak aylık bağlanan kişilerden ise Türkiye’de ikamet etmeyenler,
Genel Sağlık Sigortalısı ve Genel Sağlık Sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi sayılmazlar.
EŞLERİN ÖZELLİKLİ DURUMU NEDİR?
Mütekabiliyet esası da dikkate alınmak şartıyla, oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişiler,
Başka bir ülkede sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan vatandaşlar,
GSS uygulaması yönünden evli olanlar için, eşlerden hangisinin bu maddeye göre genel sağlık sigortalısı, hangisinin bakmakla yükümlü olunan kişi olacağının tespiti kendi tercihlerine bırakılır.
Eşlerin her ikisinin de genel sağlık sigortalılık şartlarının oluşması halinde her ikisi de ayrı ayrı genel sağlık sigortalısı sayılır.
DEVLET MEMURU OLUP BİR YILDAN FAZLA ÜCRETSİZ İZİN ALANLARDA DURUM:
4 -1 (c) bendi kapsamında(Devlet Memurlarında) sigortalı sayılanlardan, ilgili kanunları gereğince bir yıldan fazla aylıksız izin kullanan eşler, genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi sayılır.
AİLE KAVRAMI:
Aile; aynı hane içerisinde yaşayan
Eş,
Evli olmayan çocuk,
Büyük ana ve büyük babadan oluşur.
Gelir tespitinde aile olarak, aynı hane içinde yaşayan MERNİS kayıtlarında yer alan eş, yaşlarına bakılmaksızın evli olmayan çocuk ve genel sağlık sigortalısı olarak tescil edilecek kişinin ana ve babası esas alınacaktır. Ancak, aynı hanede yaşamayan ve öğrenim nedeniyle başka bir hanede yaşayan evli olmayan çocuklardan 25 yaşını doldurmayanlar gelir tespitinde aile içinde değerlendirilecektir.
YABANCI UYRUKLU ÖĞRENCİLER:
4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununa göre üniversitelerde yükseköğrenim gören yabancı uyruklu öğrenciler, yükseköğrenimlerinin devam ettiği sürelerle sınırlı olarak 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının üçte birinin 30 günlük tutarı üzerinden kendilerince genel sağlık sigortası primi ödenmek suretiyle genel sağlık sigortalısı olurlar.
YABANCI UYRUKLU ÖĞRENCİ OLUP GSS ÖDEMEYECEKLER:
Ancak bunlardan kamu idareleri, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar, kamu yararına faaliyet gösteren dernekler ile vergi muafiyeti tanınan vakıflar tarafından tam burs sağlanan ve Yükseköğretim Kurulu tarafından ayrılan kontenjanlar dâhilinde yükseköğrenim gören yabancı uyruklu öğrenciler genel sağlık sigortalısı sayılmaz ve bunların sağlık giderleri 2547 sayılı Kanunun 46 ncı ve 47 nci maddeleri çerçevesinde üniversitelerin bütçelerine konulacak ödenekten karşılanır.
STAJYER AVUKATLARIN GSS BARO ÖDER:
19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu uyarınca avukatlık stajı yapmakta olanlardan bu Kanuna göre genel sağlık sigortalısı veya bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar staj süresi ile sınırlı olmak üzere genel sağlık sigortalısı sayılır. Bu şekilde genel sağlık sigortalısı sayılanların genel sağlık sigortası primleri Kanunun 82 nci maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarının % 6'sıdır. Bu primler Türkiye Barolar Birliği tarafından ödenir.
Yukarıdaki kapsamlı açıklamalar 2012/2 sayılı Genelge ile uygulama netleştirilmiştir.Özellikle 60 Madde ve devamı incelendiğinde ilerleyen günlerde bazı konuların daha da aydınlanacağını umuyorum.
Sözün bittiği yer;
Yazıma güzel bir ata sözü ile sonlandırıyorum.
Elifi görünce mertek sanmak gafletine düşmeyelim.
VEDAT İLKİ
vedat.uzman@gmail.com
