GEREKTİĞİ HALDE SERMAYE ŞİRKETİNİN İFLASINI İSTEMEMEK Düzenlediği Kanun Maddesi:
Sermaye Şirketleri İle Kooperatiflerin İflâsı:
Madde 179- (Değişik:29/6/1956-6763/42 md.)
(17.07.2003 tarih ve 4949 s.k.49 md ile değişik) Sermaye şirketleri ile kooperatiflerin borçlarının aktifinden fazla olduğu idare ve temsil ile vazifelendirilmiş kimseler veya şirket ya da kooperatif tasfiye hâlinde ise tasfiye memurları veya bir alacaklı tarafından beyan ve mahkemece tepsi edilirse,önceden takibe hacet kalmaksızın bunların iflâsına karar verilir.Şu kadar ki,idare ve temsil ile vazifelendirilmiş kimseler ya da alacaklılardan biri,şirket ya da kooperatifin malî durumunun iyileştirilmesinin mümkün olduğuna dair bir iyileştirilme projesini mahkemeye sunarak iflâsın ertelenmesini isteyebilir.Mahkeme projeyi ciddî ve inandırıcı bulursa,iflâsın ertelenmesine karar verir.İyileştirilme projesinin ciddî ve inandırıcı olduğunu gösteren bilgi ve belgelerin de mahkemeye sunulması zorunludur.
Mahkeme,gerekli görürse idare ve temsille vazifelendirilmiş kimseleri ve alacaklıları dinleyebilir.İflâsın ertelenmesi talepleri öncelikle ve ivedilikle sonuçlandırılır.
Sermaye şirketlerinin iflasını istemek mecburiyetinde olanların cezası:
Madde345/a- (Ek 18/2/1965-538/137 md.)
İdare ve temsil ile görevlendirilmiş kimseler veya tasfiye memurları, kasden veya ihmal ile 179 uncu maddeye göre şirketin mevcudunun borçlarını karşılamadığını bildirerek şirketin iflasını istemezlerse,alacaklılardan birinin şikayeti üzerine,tetkik merciince on günden üç aya kadar hafif hapis veya 1.000 liradan 10.000 liraya kadar hafif para cezası ile cezalandırılırlar.
*İlgili Kanunun Maddesi:
Kooperatifler Kanununun 63 m .;TTK.324,446,446,466,540,546 md.;İİK nun 345,346,347,348,349,350,351,352,352/a,352/b,353,354,364,365,366.maddeleri
*Görevli Mahkeme:
İcra Tetkik Mercii(İcra ceza mahkemesi)
*Yetkili Mahkeme:
-İcra takibinin yapıldığı yer icra Tetkik Mercii
-Sermaye şirketinin işlem merkezinin bulunduğu yerdeki İTM.yetkilidir.
*Müşteki:
-Şirket alacaklısı,
*Sanık:
-Şirketin idare ve temsille görevli şahısları,
-Şirket tasfiye halindeyse tasfiye memurları
*Suç:
Sermaye Şirketinin pasifinden aktifinden fazla olduğu halde şirketin iflasını istememek
*Suç Tarihi:
Şirketin bilançosundan pasifinin aktifinden fazla olduğu görülürse suç tarihi,bu durumun anlaşıldığı tarihtir.
*Suçun Unsurları:
1-Şirket bir sermaye şirketi olmalıdır.
Sermaye Şirketleri;
Anonim Şirketler(TTK.Md.269 md.)
Limitet Şirketler(TTK Md.503 md.)
Kooperatiflerdir.(1163 s.Koop.Kan.)
2.Şirketin pasifinin aktifinden fazla olması,
-Yani şirketin borçları,mevcut ve alacaklarından fazla olmalıdır.
-Şirketin pasifinin aktifinden fazla olduğu,hazırlanacak bir ana bilançodan, yıl sonu bilançosundan veya tasfiye bilançosundan anlaşılır.
3.Sermaye şirketlerinin borçlarının mevcudundan ve alacaklarından fazla olduğu anlaşılınca şirketi idare ve temsille görevlendirilmiş kimseler ile tasfiye memurlarının böyle bir yükümlüğü vardır.
Şirketi idare ve temsille görevlendirilmiş kimseler;
-Anonim şirketler yönetim kurulu,
-Kooperatiflerde yönetim kurulu,
-Limitet şirketlerde müdürler,
-Şirket tasfiye halindeyse tasfiye memurları,
4.Şirket idare ve temsille görevlendirilmiş kişiler ve tasfiye memurları şirketin mevcudu ve alacaklarından borçlarının fazla olduğunu öğrenir öğrenmez durumu derhal ticaret mahkemesine bildirerek şirketin iflasını istemeleri.
-Bu durumda olan şirket durumunun başka tedbirlerle düzeltilmesi mümkün olsa bile yine de ticaret mahkemesine bu husus bildirilmelidir.
5.Bu bildirmeme suçu,kasden veya ihmal ile işlenebilir.
*Talep ve İncelemede Dikkat Edilecek Hususlar:
1.Gerektiği halde sermaye şirketinin iflasını istememek suçu,İTM.nde müştekinin şahsi dava açmasıyla takip edilen bir suçtur.
2.Müşteki suçun işlendiğini öğrendiği tarihten itibaren 3 ay,herhalde suçun vukuundan itibaren 1 yıl içinde İTM.ye yazılı veya şifahi olarak başvurarak dava açar.
3.Şikayet dilekçesini ve dava beyanını alan İTM.bu davayı esas defterine kaydeder.Gerektiği halde sermaye şirketinin iflasını istememek suçu Ceza Kararnamesi düzenlenecek suçlardan olduğu için hakim ceza kararnamesi düzenlemeyi düşünürse sanığın nüfus ve sabıka kaydıyla,takibe konu icra dosyasını getirtir ve buna göre işlem yapar.*Şayet mahkeme ceza kararnamesi düzenlemeyi düşünmez veya gelen evraklara göre bunu mümkün görmezse aşağıdaki gibi işlem yapar.
4.Duruşma gününü belirler ve sanığı,müştekiyi ve varsa tanıkları duruşmaya çağırır.
5.Sanığın nüfus ve sabıka kaydını getirtir.
6.Şikayetin süresinde olup olmadığına bakar.
7.Duruşma günü olarak belirlenen gün ve saatte sanık duruşmaya gelmezse eğer sanığa,meşruhatlı davetiye usulüne uygun olarak tebliğ edilmişse duruşma sanığın yokluğunda yapılır.
8.Müşteki belli edilen gün ve saatte duruşmaya gelmez ve bir vekilde göndermezse İİK.nun 349/6 maddesi gereğince ”müştekinin şikayetinin hakkının düşürülmesine” karar verilir.
9.Duruşmaya sanık ve müşteki gelirse CMUK.Hükümlerine göre dinlenirler.
10.Tanık varsa dinlenir.
11.Mahkeme topladığı bu deliller ışığında;
-Şirketin bir sermaye şirketi olup olmadığını,
-Borçlarının alacaklarından ve mevcudundan bilirkişi de dinleyerek fazla olup olmadığını,
-Sanığın tasfiye memuru olup olmadığını,
-Sanığın idare ve temsille görevli olup olmadığını,
-Borçların,aktiften ve mevcuttan az olduğunu be şahısların öğrenip öğrenmediklerini,
-Ticaret mahkemesine bu hususu bildirip bildirmediklerini,
-Sanıkların bu bildirmede kasıtlarını veya ihmallerini bulunup bulunmadığını,inceler.
*Verilebilecek Kararlar:
a-Mahkumiyet kararı verilmesi için gerekli hususlar:
1.Sanığın cezai ehliyete sahip olduğunu,
2.Müştekinin şikayetinin usulüne uygun olarak süresinde yapıldığını,
3.Şikayet edilen şahsın yargılanan şahıs olduğunu,
4.Sanığın üzerine atılı suçun unsurları itibariyle oluştuğunu,
-Şirketin bir sermaye şirketi olduğunu,
-Bilirkişi marifetiyle yaptığı inceleme sonucu şirketin borçlarının mevcudundan v alacaklarından fazla olduğuna,
-Sanığın tasfiye memuru veya şirketi temsil ve idareye yetkili şahıs olduğunu,
-Sanığın şirketin durumunu bildiğini,
-Bu durumu bilmesine rağmen sanığın kastından veya ihmalinden ileri geldiğini gören mahkeme,
Sanığın İİK.nun 345/a maddesi gereğince “on günden üç aya kadar hafif hapis ve 1.000 TL. den 10.000 TL. hafif para cezasıyla cezalandırılmasına “ karar verir.Para cezasının tayininde 4421 sk.2.maddesiyle değişik TCK.24.madde nazara alınmalıdır.
b-Beraat kararı verilmesi için gerekli hususlar:
1.Sanığın üzerine atılı suçu işlemediğini,
2.Suç işleyen şahsın,şikayet dilekçesiyle dava açılan şahıs olmadığını,
3.Şirketin sermaye şirketi olmadığını,
4.Bilirkişi marifetiyle yaptığı inceleme sonucu,şirketin alacak ve mevcudunun borçlarından fazla olduğunu,
5.Sanığın yetkili şahıs olmadığını,
6.Sanığın durumu ticaret mahkemesine bildirdiğini,
7.Sanığın bildirilmemesinden herhangi bir kusurunun olmadığını,
Tespit eden mahkeme sanığın beraatine karar verir.
Sanığın beraatine karar veren mahkeme yargılama giderlerin müşteki üzerinde bırakılmasına, eğer sanık kendisi vekille temsil ettirmişse vekalet ücretinin müştekiden tahsiline karar verir.
c.Davanın zamanaşımı nedeniyle ortadan kaldırılması kararı:
1.İİK.nun 345/a maddesinde düzenlenen sermaye şirketin iflasını istememek suçunda zamanaşımı süresi, maddede öngörülen cezanın miktarı ve nev'i itibariyle TCK.'nın 102/5 maddesi nazara alınarak 2 yıldır .
-Zamanaşımı süresi suçun işlendiği tarihinden itibaren başlar,
-Sermaye şirketinin iflasını istememek suçunda suç tarihi,şirket yönetiminin borçlarının mevcudundan ve alacaklarından fazla olduğunu öğrenme tarihidir.
-Burada zamanaşımını, “davanın açılması,mahkumiyet hükmü,yakalama,tutuklama,ihzar müzekkeresi ve sanığın sorguya çekilmesi” keser.
YARGITAY KARARLARI
Suç şirketin iflasını istememek olarak nitelendirilip bu konu şikayet edildiği halde,karar metinde suçun mal beyanında bulunmamak olarak gösterilmesi ve sanık Üçer Aksoy'un ismine kararın üst bölümünde yer verilmemiş olması,hüküm metninde suç ve sanığın belirtilmiş bulunması nedeniyle yazım hatası kabul olunmuş,tebliğnamedeki bozma düşüncesine iştirak edilmemiştir. (8.CD.nin 19.11.1997 Tarih ve 1997/15143-15950)
Hükme dayanarak alınan 26.7.1995havale tarihli bilirkişi raporunu düzenleyen bilirkişi Bilan Dönmez'in kimliği tesbit yeminin yaptırılmaması suretiyle CMUK.nun 72.maddesine aykırılık bulunulması,Bozmayı gerektirmiştir. (8.CD.nin 18.04.1996 Tarih ve 1996/4554-5737)
18.10.1995 günü duruşmaya katılan 17138 sicil numaralı Hakimini ismin tutanağa yazılmaması suretiyle,CMUK.nun 265/1.madde ve fıkrasına aykırılıkta bulunulması,bozmayı gerektirmiştir. (8.CD.nin 24.10.1996 tarih ve 1996/11523-13167)
İİK.nun 345.maddelerinde yazılı tüzel kişilerin yetkili temsilcilerinin cezalandırılabilmesi bu kişilerin şikayet edilmesi gerekmesine,tüzel kişiliğin şikayet ile,şikayet dilekçesinde gösterilmeyen kişilerin araştırılmasına ve cezalandırılmasına yasal imkan bulunmamasına göre tebliğnamede yer alan bozma düşüncesine iştirak olunmamıştır.Dosya içeriğine göre davanın reddi yerine ceza tayinine yer olmadığına karar verilmesi aykırılığı sonucu etkili görülmemiştir. (8.CD.nin 26.02.1991 Tarih ve 1991/512-1860)
Borçlu şirket temsilcisi sanık 24.4.1992 tarihli mal beyanında şirketin borcu karşılamaya yeter miktarda alacağı olduğunu ve buna dair senetlerin alacaklıya devredildiğini beyan ettiğine göre,şirketin mevcudunun borçları karşılamaya yeter olup olmadığı araştırılarak sonuca göre karar verilmesi gerekirken,sanığın eyleminde kasıt ve ihmalin ne şekilde gerçekleştiği de tartışılmadan yazılı şekilde mahkumiyet kararı verilmesi,Bozmayı Gerektirmiştir. (8.CD.nin 14.10.1993 Tarih ve 1993/6952-10106)
İİK'nun 345.maddesine muhalefetten sanıklar M.Adil ve Adil'in yapılan yargılamaları sonunda;davanın zamanaşımı nedeniyle ortadan kaldırılmasına dair (ALANYA) İcra Ceza Mahkemesinden verilen 28.6.2001 gün ve 2000/1995 esas 2001/4056 karar sayılı hükmün süresi içinde,Yargıtay'ca incelenmesi müşteki vekili tarafından istenilmiş olduğundan dava evrakı C.Başsavcılığından tebliğname ile 3.4.2002 günü daireye gönderilmekle incelenip gereği düşünüldü.
İİK.nun 345/a maddesinde düzenlenen,gerekli olduğu halde sermaye şirketinin iflasını istememek suçunun TCK.nun 201/5 ve 104/2.madde ve fıkraları uyarınca belirlenen 2 ve 3 yıllık zamanaşımına tabi olduğu ve hüküm tarihinde anılan sürelerin gerçekleşmediği gözetilmeden şikayet ve karar tarihi arasında 1 yıllık sürenin geçmiş olduğundan söz edilerek yazılı biçimde hüküm kurulması,
Bozmayı gerektirmiş müşteki vekilinin temyiz itirazları bu ihbarla yerinde görülmüş olduğundan hükmün bu sebepten dolayı istem gibi BOZULMASINA 14.5.2002 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (17.HD.14.5.2002 tarih, 2002/2620 Esas,2002/3732 Karar)
www.iflaserteleme.com
