Sahte sigortalıllık iptal edilir
AVRUPALI Türklerin sık karşılaştığı konulardan birsi SSK kapsamında emekli olmak için önerilen SSK 4-a bağlamında çalışmış olmak ve buna bağlı yurtdışı borçlanma açısından az ödeme ile aylığın yüksek olması fikri. Biz de bu yazımızda hem bu konuya hem de aynı kapsam içerisinde değerlendirilebilecek geriye dönük sigortalığın tespitine yer verelim istedik. Öncelikle şunu belirtmekte fayda var: Sosyal Güvenlik’te teklik ilkesi uygulandığından yurtdışında sigortalı iken aynı anda ülkemizde sigortalı olmak mümkün değildir. Ülkeler arası çalışmalar birbirinin devamı olduğundan kişinin aynı anda iki ayrı ülkede fiziken bulunması da mümkün olamaz. Ülkemizce kabul edilen uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinin yanında 5510 sayılı milli yasamızdaki ilgili maddelerde aynı içerikte düzenlemeyi beraberinde getirmiştir. Özetle iç hukukumuza baktığımızda;YASA NE DİYOR?
SİGORTALI sayılmayanlar başlıklı 6. madde (e) bendinde “Yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye’ye bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tâbi olduğunu belgeleyen kişiler ile Türkiye’de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tâbi olanlar” der iken, buna bağlı olarak ülkemizde Sigortalılığın sona ermesi başlıklı 9. Madde 7. fıkrada da, “Herhangi bir yabancı ülkede ikamet eden ve o ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başladığı veya ikamet esasına bağlı olarak, o ülke sosyal güvenlik sistemine dahil olduğu tarihten bir gün öncesinden” ülkemizdeki sistemden çıkacağı vurgulanmıştır.
NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
BURADAN da açıkça anlaşılacağa üzere bulunduğunuz ülke sosyal güvenlik sisteminde olmanız halinde ülkemizdeki her tür sigortalılığa engeldir. Burada şu söylenebilir: Yurtdışında sigortalı olduğumu Türkiye’ye beyan etmezsem bilinmesi mümkün olmaz ve sonuç olarak yasal açıdan sorun yaşamam. Unutulmamalı ki, 22 ülke ile yapılan sosyal güvenlik sözleşmesinin amir hükümlerinden birsi sigortalılık sürelerinin karşılıklı olarak paylaşımını esas almıştır. Konuyla ilintili diğer önemli bir husus ise yurtdışında sosyal güvenlik şemsiyesi altında olmasanız dahi ülkemizde çalışacağınız işyerinin gerçek ve de zorunlu çalışma kuralıdır. Ülkemizde sigortalı olduğunuz dönemde Türkiye’de olmanız, fiilen çalışmanız ve işyerinin sahte, paravan olmaması gerekir. Çalıştığınız işyeri cinsiyetinize, sağlık durumunuza,ağır ve tehlikeli işler gibi değişik unsurları içeren iş mevzuatımıza uygun olması gerekir.
KAÇAK ÇALIŞMA VE SONUÇLARI
YASAL olmayan çalışmanın birinci sonucu, sigortalılık tesciliniz iptal edilir. Bu süre zarfında yararlandığınız sağlık hizmetleri ve ilaç paraları varsa sizlerden tahsil edilir. İlaveten yasal olmayan sigortalılık üzerine inşa edilen borçlanma ve buna bağlı emekli olunmuşsa geriye dönük olarak yersiz alınan emekli aylıklarının ana para,gecikme zammı ve cezası ile birlikte alınır. Sosyal güvenlik sisteminde yaşanan suiistimallerden birisi de sahte işyerleri ve buna bağlı çalışma. Paravan şirketler üzerinden sahte adreslerle sahte işyerleri açılır, bu işyerlerinden sigortalı bildirimi yapılır. Ancak hemen hemen bütün bilgi ve belgeler gerçek dışı olduğundan, SGK tarafından tespit edilen bu işyerleri hakkında kanuni işlem yapılır, sigorta bildirimleri iptal edilir. Diğer bir uygulama yanlışlığı da, işyeri yasal kurulmuş olsa dahi, fiilen çalışmama ve sigortalılık sürelerinin yurtdışı süreleri ile çakışmasıdır. SGK Kurumu tarafınca yapılan denetim, şikayet veya yurtdışından gelen hizmet bildirimi sigortalı cetvelleri çakışması durumunda sigortalı süreleriniz iptal edilir.
KANUNİ ÇALIŞMA NASIL OLMALI?
ÜLKEMİZDE ikamet eden her vatandaş gibi Türk, çifte vatandaş ve mavi kart sahibi olan vatandaşlarımız yabancı uyruklulardan ayrı olmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü Yabancılar Daire Başkanlığı’ndan çalışma izni ve buna bağlı ikamet izni almadan sigortalı çalışabilir ve işyeri açabilir. Burada aranan kural iç ve imzalamış olduğumuz uluslar arası mevzuat hükümlerine uygun hareket etmektir.
SİGORTALI sayılmayanlar başlıklı 6. madde (e) bendinde “Yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye’ye bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tâbi olduğunu belgeleyen kişiler ile Türkiye’de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tâbi olanlar” der iken, buna bağlı olarak ülkemizde Sigortalılığın sona ermesi başlıklı 9. Madde 7. fıkrada da, “Herhangi bir yabancı ülkede ikamet eden ve o ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başladığı veya ikamet esasına bağlı olarak, o ülke sosyal güvenlik sistemine dahil olduğu tarihten bir gün öncesinden” ülkemizdeki sistemden çıkacağı vurgulanmıştır.
NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
BURADAN da açıkça anlaşılacağa üzere bulunduğunuz ülke sosyal güvenlik sisteminde olmanız halinde ülkemizdeki her tür sigortalılığa engeldir. Burada şu söylenebilir: Yurtdışında sigortalı olduğumu Türkiye’ye beyan etmezsem bilinmesi mümkün olmaz ve sonuç olarak yasal açıdan sorun yaşamam. Unutulmamalı ki, 22 ülke ile yapılan sosyal güvenlik sözleşmesinin amir hükümlerinden birsi sigortalılık sürelerinin karşılıklı olarak paylaşımını esas almıştır. Konuyla ilintili diğer önemli bir husus ise yurtdışında sosyal güvenlik şemsiyesi altında olmasanız dahi ülkemizde çalışacağınız işyerinin gerçek ve de zorunlu çalışma kuralıdır. Ülkemizde sigortalı olduğunuz dönemde Türkiye’de olmanız, fiilen çalışmanız ve işyerinin sahte, paravan olmaması gerekir. Çalıştığınız işyeri cinsiyetinize, sağlık durumunuza,ağır ve tehlikeli işler gibi değişik unsurları içeren iş mevzuatımıza uygun olması gerekir.
KAÇAK ÇALIŞMA VE SONUÇLARI
YASAL olmayan çalışmanın birinci sonucu, sigortalılık tesciliniz iptal edilir. Bu süre zarfında yararlandığınız sağlık hizmetleri ve ilaç paraları varsa sizlerden tahsil edilir. İlaveten yasal olmayan sigortalılık üzerine inşa edilen borçlanma ve buna bağlı emekli olunmuşsa geriye dönük olarak yersiz alınan emekli aylıklarının ana para,gecikme zammı ve cezası ile birlikte alınır. Sosyal güvenlik sisteminde yaşanan suiistimallerden birisi de sahte işyerleri ve buna bağlı çalışma. Paravan şirketler üzerinden sahte adreslerle sahte işyerleri açılır, bu işyerlerinden sigortalı bildirimi yapılır. Ancak hemen hemen bütün bilgi ve belgeler gerçek dışı olduğundan, SGK tarafından tespit edilen bu işyerleri hakkında kanuni işlem yapılır, sigorta bildirimleri iptal edilir. Diğer bir uygulama yanlışlığı da, işyeri yasal kurulmuş olsa dahi, fiilen çalışmama ve sigortalılık sürelerinin yurtdışı süreleri ile çakışmasıdır. SGK Kurumu tarafınca yapılan denetim, şikayet veya yurtdışından gelen hizmet bildirimi sigortalı cetvelleri çakışması durumunda sigortalı süreleriniz iptal edilir.
KANUNİ ÇALIŞMA NASIL OLMALI?
ÜLKEMİZDE ikamet eden her vatandaş gibi Türk, çifte vatandaş ve mavi kart sahibi olan vatandaşlarımız yabancı uyruklulardan ayrı olmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü Yabancılar Daire Başkanlığı’ndan çalışma izni ve buna bağlı ikamet izni almadan sigortalı çalışabilir ve işyeri açabilir. Burada aranan kural iç ve imzalamış olduğumuz uluslar arası mevzuat hükümlerine uygun hareket etmektir.
Hasan KARAHALİLOĞLU
Sabah Avrupa
Sabah Avrupa