Yabancı bakıcı çalıştıranların ne yapması ve ne kadar prim yatırması gerekiyor?
SORU: Evinde bakıcı çalıştıran, binlerce kişiden biriyim. Bakıcımız, Türkmenistanlı, yıllardır ülkemizde kaçak çalışıyor. Bu konuda yeni bir düzenleme yapıldı ama bizim ne yapmamız ve ne zaman yapmamız gerekiyor? Ne kadar prim yatırmamız gerekecek ? (Cevat Çakmur)
CEVAP: Ülkemizde yabancı bakıcı çalıştırılmasıyla sık karşılaşılıyor. Ancak bu şekilde çalışanların çoğu turist vizesi ile gelip çalışma izni olmadan çalışıyor. Bu kişiler 3 aylık vize ile gelip, 3 ay sonunda ülkelerine giriş - çıkış yaparak birkaç gün sonra tekrar Türkiye’ye girmek suretiyle yine mevcut işlerine devam edebiliyordu. Ancak vize ile ilgili yeni düzenlemede bir yabancı uyruklu kişi 90 gün Türkiye’de kaldıysa, yurtdışında da 90 gün kalması gerekecek. Bu da 90 gün Türkiye’de kaldıktan sonra yurtdışına bir iki gün çıkış yapıp yeniden Türkiye’ye gelemeyeceklerini ifade ediyor.
Yapılacak işlemler
Yabancı bakıcılar genelde bu şekilde çalışmakta olsalar da mevcut mevzuata göre ev hizmetlerinde yabancı işçi çalıştırmak isteyen kişilerin yapmaları gereken işlemler şunlardır:
- Yabancı işçi çalıştırmak isteyenlerin öncelikle yabancının kendi ülkesindeki Türkiye Cumhuriyeti konsolosluğuna yapacağı başvuruyu takiben Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yabancıyı çalıştırmak üzere çalışma izni talebinde bulunmaları gerekiyor. (Yabancının ülkemizde 6 aylık ikametinin bulunması durumunda başvuru işveren tarafından direk Çalışma Bakanlığı’na yapılabilir. Bu durumda konsolosluk başvurusu gerekmiyor. )
- Bakanlık, İçişleri ve Dışişleri Bakanlığı’nın da görüşlerini alarak yaptığı değerlendirme sonucu çalışma izni talebinin uygun bulunması halinde yabancıya başvuran işverenin yanında çalışmak üzere çalışma izni verilecektir.
- Çalışma izni verilen yabancı çalışma vizesi ile ülkeye girerek çalışabilecek. Çalışma izinleri ilk seferinde 1 yıllık verilir. İşverenin talebi halinde önce 2 yıl, daha sonra 3’er yıllık olarak uzatılabilir.
- Yabancı çalıştıran işveren yabancıya asgari ücretin 1.5 katı tutarında ücret ödeyerek pirim ve vergi kesintilerini SGK ve vergi dairesine yatırmakla sorumludur. Bu son düzenleme ile 1 asgari ücrete düşürülebileceği belirtilmiştir.
Para cezası var
Bununla birlikte kaçak işçi çalıştıranlara her bir yabancı için 6.795 TL, çalışma izni olmaksızın bağımlı çalışan yabancıya 679 TL, çalışma izni olmaksızın bağımsız çalışan yabancıya ise 2.717 TL ceza kesilecek. Fiillerin tekrarı durumunda ise para cezaları bir kat artırılarak uygulanacak.
Aylıksız izne ayrılan memurun sigortalılığı
SORU: Bir kamu kurumunda 8 yıldır mühendis (memur) olarak çalışıyorum. Geçen hafta 657 sayılı Kanunun 108 maddesi E bendine göre 1 yıl süre ile aylıksız izne ayrıldım. Bu süre zarfında bir işyerinde çalışırsa SSK’lı olabilir miyim? (Bülent Kurt)
CEVAP: Memur aylıksız izin süresine kadar 5510 Sayılı Kanuna göre 4/c’lidir. Aylıksız izin süresince sigortalının sigortalılık süresi kesintiye uğrar ve sigortalı adına (1.10.2008 öncesi memursa emekli sandığı keseneği, 1.10.2008 sonra memursa 4/c sigortalılık sigorta bildirimleri yapılmaz. Bu süreler sigortalılığın askıda olduğu sürelerdir. Ancak bu süreler zarfında da memur 657 sayılı Kanundaki hükümlere göre uygun hareket etmesi gerekir. Bu süre zarfında devlet memuru vasfı bitmediği için 657 sayılı Kanundaki “Ticaret ve Diğer Kazanç Getirici Faaliyetlerde Bulunma Yasağı” şartına muhalif olamayacak şekilde bir işte çalışmanız halinde aylıksız izinden dolayı 4/c sigortalılığın askıda olduğu süre içinde yaptığınız işe göre 4/a veya 4/b’li olmak zorundasınız. Memurun aylıksız izni dolup memur yeniden devlet memuru olarak çalışması durumunda aylıksız izin süresince başlayıp devam eden 4/a ve 4/b sigortalı olmasını gerektiren çalışma memuriyet süresince de devam edecekse 4/c sigortalılığın önceliğinden dolayı memuriyetten dolayı 4/c sigortalılığı devreye girer.
Borçlu Bağ-Kur’luya sağlık yardımı yok
SORU: 1.1.2012 tarihinden itibaren zorunlu GSS kapsamında prim borcu olan Bağ-Kur’lular için bir kolaylık getirildi mi? Borcu olduğu halde sağlıktan yararlanabilecek miyim? (Ali Haydar Akın)
CEVAP: Zorunlu GSS sigortalılığının 1 Ocak 2012 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmesiyle birlikte, çalışan-çalışmayan ayrımı kalmaksızın tüm vatandaşlarımız sağlık güvencesi kapsamına girdi. Ancak Bağ-Kur (4/b) kapsamındaki sigortalılar için GSS kapsamında sağlıktan yararlanabilmeleri için En az 30 günlük sigortalarının olması yanında 60 günden fazla prim borcu olmaması, şartları aranıyor. Bağ-Kur sigortalılarının 60 günden fazla prim borcu varsa, kendileri ve eş-çocukları sağlık yardımlarından yararlandırılmıyor. Sadece 18 yaş altı çocukları sağlıktan yararlanabiliyor.
Bununla birlikte; Bağ-Kur sigortalıları borçları için tecil ve taksitlendirme talebinde bulunup, taksitlerini düzenli olarak öderlerse sağlıktan yararlanıyor. Bağ-Kur’lu sigortalı borcunu ödemez veya taksitlendirmezse sigortalının 18 yaş altı çocukları hariç olmak üzere bakmakla yükümlü olduğu kişilerden, genel sağlık sigortalısı olmak için talepte bulunanlardan, kanunun (60/g) bendi kapsamında tescil edilenler de prim ödeyebilecek.
Bu şekilde Bağ-Kur’lunun eşi ve çocukları sağlıktan yararlanabilecek. Ancak ödeme zorunlu değil, sadece GSS primi ödenmediği veya Bağ-Kur borcu ödenmediği ya da taksite bağlanmadığı sürece sağlıktan yararlanamayacak.
Emeklilik için yaş şartını bekleyenler Gelir Tespiti yaptırmalı mı?
SORU: Prim günü ve yıl olarak SSK emekliliğimi kazandım ama 49 yaşımı bekliyorum. Şu an çalışamıyorum ve herhangi bir gelirim yok, daha önce kazandığım birikimlerimi yiyorum. Benim durumum ne olacak? Prim ödemem gerekiyor mu? (Mehmet Önbilgin)
CEVAP: Emeklilik içim prim günü ve sigortalı sayısını doldurup yaşı beklediğiniz süreçte genel sağlık sigortası kapsamında bakılmakla yükümlü biriyseniz, örneğin eşiniz, çocuğunuz GSS’li ise eşiniz veya çocuğunuz üzerinden sağlık yardımı alabilirsiniz. Ancak bu şekilde bakılmakla yükümlü birisi değilseniz gelir tespiti yaptırarak primli veya primsiz şekilde GSS’li olmanız gerekir.
Ersin Umdu - eumdu@gazetevatan.com
http://haber.gazetevatan.com/Haber/430413/1/Gundem