Yurtdışı borçlanmasıYurtdışında çalışmış olan vatandaşlarımız, prim ödeyerek emeklilik şansı yakalayabiliyor. Üstelik her iki ülkeden de emeklilik maaşı alabiliyor
Borçlanmada en dikkati çeken borçlanma şekli yurtdışı borçlanmasıdır. Yurtdışı borçlanma ile vatandaşlarımıza ülkemize döndüklerinde mağdur olmadan prim ödeyerek emekli olabilme imkanı tanınmıştır. Bu konuda 3201 sayılı Yasa çıkarılmıştır.
- Yurtdışı borçlanmasından yararlanabilmek için gerekli koşullar nelerdir?
- Türk vatandaşı olmak,
- Belirli nitelikte yurtdışı süreleri bulunmak,
- Hizmetleri belgelendirmek,
- Yazılı istekte bulunmak, şartları aranıyor.
Türk vatandaşlığı ile birlikte yabancı ülke vatandaşlığı devam edenler de getirilen düzenlemeden yararlanır.
TAMAMINI ÖDEYEBİLİRLER
- Yurtdışındaki hangi hizmetler borçlanılabilir ?
Yurtdışında geçen sigortalılık süreleri ile bu süreler arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri borçlandırılır. Ayrıca ev kadını olarak geçen süreler de borçlandırılır. Borçlanma için başvuruda bulunanlar, yurtdışında geçen sürelerinin tamamını veya istediği kadarını borçlanabiliyor.
Borçlandırılamayacak Süreler;
- 18 yaşın doldurulmasından önce yurtdışında geçen sigortalılık, işsizlik ve ev kadınlığı süreleri.
- Türk vatandaşlığının kazanılmasından önce veya Türk vatandaşlığının kaybedilmesinden sonra yurtdışında geçen sigortalılık, işsizlik ve ev kadınlığı süreleri.
- İkili sosyal güvenlik sözleşmelerine göre kendilerine kısmi aylık bağlanmış olanların yurtdışında geçen sigortalılık süreleri arasında ve bu sürelerin bitim tarihinden sonraki işsizlik süreleri ve ev kadını olarak geçen süreler.
- Sosyal güvenlik kanunlarına göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları kapsamında geçen sürelerle çakışan yurtdışı süreleri borçlandırılmaz.
Ayrıca Türkiye'de malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları kapsamında geçen ve aşağıda sayılan yurtdışı sürelerinden:
- Libya'da iş üstlenen Türk işverenlerince çalıştırılan Türk işçilerinin, bu ülkede 1/9/1985 tarihinden sonra geçen çalışma süreleri,
- Almanya'da istisna akdi kapsamında iş üstlenen Türk işverenlerince çalıştırılan Türk işçilerinin bu ülkedeki çalışma süreleri,
- 5510 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi ile ülkemiz ile imzalanan ikili sosyal güvenlik sözleşmeleri ve Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi hükümlerine göre yurtdışında geçici görevli olarak bulunmaları nedeniyle 5510 sayılı Kanun kapsamında sigortalı sayılanların geçici görevli bulundukları yurtdışı çalışma süreleri borçlandırılmaz.
- Borçlanılacak süre sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkelerde geçmişse istenecek belgeler:
- Çalışılan ülkede bağlı bulunulan sigorta merciinden alınacak hizmet cetveli veya sigorta kartlarından,
- Sigortalıların çalıştıkları iş yerlerinin resmi kuruluşlara ait olması veya resmi kuruluşlarca ya da kamu kurumu olarak kabul edilen kuruluşlarca düzenlenmesi halinde, belgelerin ayrıca tasdikine gerek kalmaksızın; çalışılan ülkede işyerinin ait olduğu belediyelerce düzenlenmiş hizmet belgeleri, vergi dairelerince çalışılan sürelere ilişkin düzenlenmiş belgeler, iş bulma kurumlarınca işsizlikte geçen sürelere ilişkin verilen belgeler, ilgili meslek kuruluşları veya birliklerince veya diğer resmi kuruluşlarca verilen hizmet belgelerinden,
- Yurtdışında kendi adına ve hesabına çalışanların bağlı oldukları vergi dairesi, ilgili meslek kuruluşu veya birliklerince verilen hizmet belgesinden,
- Bulunulan ülkelerdeki Türk konsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler gibi temsilciliklerden alınacak ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgelerinden, uygun olanlar kuruma ibraz edilir.
Borçlanılacak süre sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde geçmişse istenecek belgeler
- Bulunulan ülkelerdeki Türk konsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler gibi temsilciliklerden alınacak ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgelerinden,
- Yurtdışında çalıştıkları iş yerlerinden alacakları hizmet sürelerini gösterir bonservisleri ile birlikte pasaportlarında bulunan çalışma izinlerinin tercümelerinden,
- Gemi adamları, çalıştıkları geminin bayrağını taşıdıkları ülkelerde bulunan Türk konsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler gibi temsilciliklerinden alacakları ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgelerini veya iş yerlerinden alacakları sigortalılık sürelerini gösterir bonservisleri ile gemilerde çalıştıklarını gösterir belgelerde kayıtlı bulunan çalışma izinlerinin tercümeleri ya da pasaportlarında çalışma süreleri ile örtüşen giriş-çıkış tarihlerini gösterir sayfaların örneklerinden
durumlarına uygun olan belgenin Kuruma ibraz edilmesi gerekir.
- Ev kadını olarak geçen sürelerin belgelenmesi:
Ev kadını olarak geçen süreler, yurtdışında oturduklarına dair alacakları ikamet belgesinin Türkiye'de yeminli tercüme bürolarınca yapılmış veya yurtdışında bulunan Türk temsilciliklerince akredite edilmiş tercümanlarca yapılmış ve ilgili temsilcilikçe onaylanmış tercümesi ya da çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlik veya ataşeliğinin bulunduğu Türk temsilciliklerinde söz konusu birimlerin ikamet belgesine istinaden düzenleyecekleri belge. ikamet belgesi temin edilemiyorsa yurtdışına çıkış ve yurda giriş tarihlerinin, fotoğraf ve künye bilgilerinin bulunduğu pasaport sayfalarının fotokopisi ya da emniyet müdürlüklerinden alacakları yurda giriş-çıkış çizelgesi ile belgelendirilir.
EV KADINIYSA...
- Borçlanma yapabilmek için nereye başvurulmalı?
- Türkiye'de sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi çalışması olanların, en son tabi oldukları sosyal güvenlik kuruluşuna,
- Türkiye'de sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi çalışması olmayanların, Kuruma,
- Sosyal güvenlik sözleşmeleri uygulanmak suretiyle kısmi aylık bağlanmış olanların, aylık aldıkları sosyal güvenlik kuruluşuna yazılı olarak başvuruda bulunmaları gerekir.
Yurtdışında sigortalılık veya ev kadını olarak geçen süreleri bulunanlardan ölenlerin hak sahipleri tarafından yapılacak borçlanma başvurularında da yukarıdaki koşullar geçerlidir.
- Borçlanma hangi para cinsinden ödenecek?
Borçlanma başvuru sahiplerine borçlanma tutarı Türk Lirası cinsinden tebliğ edilir. Tebliğ edilen borç, Türkiye'de ödenmesi halinde Türk Lirası, yurtdışından ödenmesi halinde ise Türk Lirası karşılığı döviz olarak ödenir.
- Borçlanma ne kadar sürede ödenir?
Borcun tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içinde ödenir. Üç ay içinde ödenmemesi halinde, borçlanma işlemi geçersiz sayılır. Üç aylık süre içerisinde borcun bir kısmının ödenmesi halinde, ödenen miktara isabet eden süre geçerli sayılır. Borcun bir kısmını veya tamamını ödemeyenlerin, bu sürelerinin Kanuna göre değerlendirilmesi, yeniden yazılı başvuruda bulunmaları ve tahakkuk eden borç miktarını süresi içinde ödemeleri şartına bağlıdır.
- Borçlanmadan vazgeçilebilir mi?
Borçlanma başvurusunda bulunup borcu tebliğ edilmeden ya da tebliğ edildikten sonra üç aylık süre içinde borçlanma başvurusundan vazgeçtiklerini yazılı olarak ilgili sosyal güvenlik kuruluşuna bildirenlerin borçlanma başvuruları geçersiz sayılır.
Borçlandıkları hizmetleri ile malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan sigortalılar ile ölüm aylığı bağlanamayan hak sahiplerine başvuruları halinde ödenen borçlanma tutarının tamamı faiz uygulanmaksızın Türk Lirası olarak iade edilir.
Borçlandıkları hizmetler dikkate alınarak aylık bağlanmış olanlar, borçlanma başvurusundan vazgeçemezler ve bunların ödedikleri borçlanma tutarı iade edilmez.
KESİN DÖNÜŞ ŞARTI
- Borçlandırılan süreler hangi statüde değerlendirilir?
Yurtdışında hizmet borçlanmasına dair sürelerin 5510 sayılı Kanun kapsamında hangi sigortalılık haline göre geçmiş sayılacağının belirlenmesinde söz konusu süreler, başvuru sahiplerinin Türkiye'de sigortalılıkları varsa borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık haline göre, sigortalılıkları yoksa 5510 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi(eski Bağkurlu) kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edilir.
Türkiye'de sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi hizmeti bulunmayan başvuru sahiplerinin sigortalılıklarının başlangıç tarihi, borçlarını tamamen ödedikleri tarihten, sigortalı ölmüş ise ölüm tarihinden, borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülmek suretiyle tespit edilir. Birden fazla yurtdışı hizmet borçlanması yapılması durumunda da sigortalılık süresi başlangıcı, borcun en son ödendiği tarihten, borçlanılan toplam gün sayısı kadar geriye götürülerek belirlenir. Sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülkelerdeki hizmetlerini borçlananların, sözleşme yapılan ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih, ilk işe giriş tarihi olarak dikkate alınmaz.
Örnek: Ahmet bey halen İsviçre'de çalışmaktadır. Türkiye'de 2004 yılında 4/a(eski SSK'lı) olarak çalışması vardır. Ahmet bey İsviçre'deki çalışmasını borçlandığı zaman borçlandığı süreler 4/a kapsamında değerlendirilir.
Ahmet beyin Türkiye'de hiçbir çalışması yok ise borçlanma süreleri 4/B(eski Bağkur) kapsamında değerlendirilir.
- Aylık ne zaman bağlanır?
Değerlendirilen sürelerin aylık bağlanmasında dikkate alınabilmesi için;
- Yurda kesin dönülmüş olması,
- Tahakkuk ettirilen borcun tamamının ödenmiş olması,
- 5510 sayılı Kanun ve ilgili diğer kanunların yürürlükteki hükümlerine veya sosyal güvenlik kanunlarına göre aylığa hak kazanılmış olması,
-Kuruma yazılı başvurulması gerekir.
- Aylıklar hangi hallerde kesilir?
Yurtdışında sigortalılık veya ev kadını olarak geçen sürelerini borçlanarak aylığa hak kazananların, bu aylıkları;
- Sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış olup olmadığına bakılmaksızın herhangi bir ülkede çalışmaya, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almaya başladıkları,
- Türkiye'de sosyal güvenlik kanunlarına göre sigortalı olarak çalışmaya başladıkları, tarihten itibaren kesilir.
- Kesilen aylıklar tekrar ödenir mi?
Yurtiçinde veya yurtdışında çalışması sona erenlerin veya yurtdışında ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alanlardan bu ödenek ve yardımları sona erenlerin, aylıklarının tekrar ödenmesi için yazılı talepte bulunmaları halinde, talep tarihini takip eden ay başından itibaren aylıkları tekrar ödenmeye başlanır.
- Yurtdışı sürelerinin yurtiçi hizmet süreleri ile çakışması..
Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerinin, bu ülkelerde gerek 1/10/2008 tarihinden önce gerekse bu tarihten sonra geçen hizmetlerini, 3201 sayılı Kanuna göre borçlanma talebinde bulundukları takdirde, yurtdışında çalıştıkları sürelerde ülkemizde adlarına malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi ödenmemiş olması kaydıyla, borçlanma talepleri kabul edilecektir.
- Yurtdışında emekli olanlara çifte emeklilik olabilir
Yurtdışında emekli olanlar çalıştıkları süreleri Türkiye'de de borçlanabilirler. Bu suretle Türkiye'de de emekli olup çifte emekliliğe hak kazanabilirler. Örnek: Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan Ali bey Almanya'da emekli olmuştur. Ali bey Almanya'daki çalışma sürelerini Türkiye'de de borçlanırsa Türkiye'den de emekli olabilir.
Başvuruda istenilecek belgeler
Borçlanma başvuruları, örneği Sosyal Güvenlik Kurumunca hazırlanan ve Kurumun Internet sayfasında yayımlanan yurtdışı hizmet borçlanma talep dilekçesi ile yapılır. Yurtdışı hizmet borçlanma talep dilekçesinde, yurtdışında borçlanma kapsamında geçen sigortalılık veya ev kadını olarak geçen süreleri bulunan kişinin adı, soyadı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, borçlanılmak istenilen sürenin niteliği ve süresi, borçlanma miktarının hesabına esas bir günlük prime esas kazanç tutarı ve tebligat adresi ile Türkiye'de sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi geçen çalışmaları varsa kurumu, sigortalılık statüsü, sicil numarası ve süresi belirtilir. Yurtdışı hizmet borçlanma talep dilekçesine, borçlanılacak süreye uygun belge asıllarının eklenmesi gerekir.
Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkeler
Arnavutluk Lüksemburg, Çek Cumhuriyeti, Kanada, Bosna-Hersek, Danimarka, Gürcistan, Romanya, Azerbaycan, Makedonya, Bulgaristan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Libya, Norveç, İsveç, Fransa, İsviçre, Avusturya, Belçika, Hollanda, Almanya, Kebek, İngiltere
Borçlanma miktarı nasıl belirlenecek
Borçlanma tutarı, 5510 sayılı Kanunun 82'nci maddesinde belirtilen alt ve üst sınırları arasında kalmak kaydıyla başvuru sahibince seçilen prime esas günlük kazancın % 32'sinin borçlanılacak gün sayısı ile çarpımı kadardır.
- Günlük kazancın alt sınırı: 29,55
- Günlük kazancın üst sınırı:192,07
Örnek: Hasan bey, yurtdışındaki 10 aylık çalışma süresini borçlanmak istemektedir. Hasan beyin ödeyeceği prim miktarı ne kadar olur?
Hasan bey, prime esas alt ve üst sınır arasında kalan bir miktarı tercih edebilir. Hasan beyin alt sınırı tercih ettiğini varsayarsak 30x10x32x29,55/100=2.836,80 TL prim ödemesi gerekir.
YARIN: Askerlik borçlanması
ARİF TEMİR / GÜNEŞ
22.02.2012
