Anonim ve Limited Şirketlerin her ikisi sermaye şirketi olmalarına rağmen kuruluş amacı, idari yapıları, ortakların sorumlulukları, yönetimleri ve ortaklık hisselerinin/paylarının vergilenmeleri bakımından bir kısım farklılıklar; göreceli olarak amaca göre avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır.Bu hususlar mümkün olduğunca aşağıda verilmiştir.
A- Anonim Şirketler
1- Avantajları:
- Anonim şirketlerde ortakların sorumluluğu koymuş oldukları sermaye ile sınırlıdır.
- Anonim şirketler kanunen yasaklanmamış her türlü iktisadi amaç ve konu için
kurulabilmektedir. Ancak TTK’da belirtildiği gibi, asıl sözleşmede bu konuda hüküm bulunması şarttır.
- İşletme sahipliğinin yani hissedarlığın devri kolaydır. Halka açık işletmelerde, likit piyasanın varlığı devir işlemlerini daha da kolaylaştırmaktadır.
- Şahsi mülkiyette bulunan hisse senedi ya da ilmühaberle satılan ortaklık hisselerinin 2 yıl ve üzerinde bir süre elde tutulması halinde satıştan elde edilen kazanç vergilenmez. (GVK md mük.80/1 Anonim şirketler muayyen ve paylara bölünmüş paylarını temsilen kıymetli evrak niteliğinde hisse senetleri çıkarabilirken limited şirketlere böyle bir olanak tanınmamıştır. Anonim şirketlerin çıkardıkları hisse senetleri isme veya hamiline yazılı olabilir. Ayrıca ödünç para bulmak için borç senetleri (tahvil) çıkarmalarına kanun izin vermiştir. Bu durum anonim şirketlere sermaye toplayabilme olanağı yanında, dışardan daha kolay kredi sağlayabilme olanağı da getirmektedir.
- Ortak kavramı da her iki şirket türünde farklı özelliklere sahiptir. Anonim şirketlerde ortak hisse senedi sahibi kişiyken, limited şirketlerde ortak (kıymetli evrak niteliği olmayan) pay sahibidir.
- Anonim şirketler kanunen yasak olmayan her türlü iktisadi amaç ve konu için kurulabilirler.
- Anonim şirketler çok sayıda ortağa sahip olarak büyük bir sermaye oluşturabilir.
2- Dezavantajları:
- Şirket kuruluş maliyetlerinin yüksek ve bürokratik formaliteleri fazladır.
- Anonim şirketler özel kanunlarında aksine bir hüküm olmadıkça sermayelerinin en az 50 milyar TL olması ve en az 5 kurucu ortak bulundurması zorunluluğu öngörülmüştür. (TTK-Md.272).
- Şirketten alınamayan vergi ve SSK borçları kanuni temsilcilerinin özel servetinden alınır.
- Anonim şirketlerde her yıl genel kurul yapma zorunluluğu vardır.
- Anonim şirketlerde yönetim kurulu olması zorunludur. En az üç kişiden oluşan yönetim kurulu üyeleri en çok üç yıl süreyle seçilirler. Anonim şirketlerde yönetim kurulu üyelerinin ortak olma zorunluluğu vardır.
B- Limited Şirketler
1- Avantajları:
- Limited şirketler özellikle küçük işletmelere yönelik dizayn edilmiş bir hukuki yapıdır.
- Şahıs işletmesi olmanın verdiği avantajlarla, sermaye şirketi olmanın avantajlarına sahiptir. Bu nedenle de KOBİ’lerin hemen hemen çoğunun hukuki yapısı limited şirket şeklindedir.
- Limited şirketlerde, anonim şirketlerde olduğu gibi ortakların sorumluluğu sadece koymuş oldukları sermaye ile sınırlıdır. Ancak, anonim şirketlerden farklı olarak ortaklar tarafından konulan sermaye için hisse senedi çıkarılamaz (Bakınız, TTK-Md.503).
- Bunun yanında, ortak sayısı limited şirketlerde 2’den az 50’den çok olamaz. Şirket ana sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması ve tüm kurucuların imzalarının notere tasdik edilmesi zorunludur.
- Anonim şirket kurmaya kıyasla daha kolay ve daha düşük maliyetlidir.
- Limited şirketlerde ortakların mesuliyeti taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlanmıştır. Ortak, sermaye borcunu tamamen ödemiş ise mesuliyeti sona erecektir ( TTK 532).
- Limited şirketlerde ortak sayısı yirmiden az olan şirketler için her yıl genel kurul yapma zorunluluğu yoktur.
- Limited şirketlerde yönetim ve temsil yetkisi ortak olmayan kişilere de bırakılabilir. Şirket müdürleri şirketin idaresi ile ilgili birçok görevi yerine getirirler. Şirketin mali durumunun bozulması hallerinde önlem almak, şirket için gerekli defterlerin tutulması, yıllık rapor düzenlemek vb gibi birçok görevleri vardır. Yönetim kurulunun limited şirketlerde karşılığı ise şirket müdürüdür. En az bir müdür tarafından yönetilirler. Müdür ortaklar veya ortak olmayanlardan seçilebilir.
2- Dezavantajları:
- Limited şirket ortağı hissesini kaç yıl sonra satarsa satsın, elde ettiği kazanç değer artış kazancı olarak vergi konusuna girer.
- Ltd. Şti. ortakları için, amme alacağının güvence altına alınması amacıyla 6183 sayılı Yasa' nın 35. maddesinde özel bir düzenleme yapılmış, kanuni temsilcilerin dışında Ltd. Şti. ortaklarına, şirket tarafından ödenmeyen amme borcundan dolayı özel bir sorumluluk yüklenmiş; şirketten tahsil imkanı olmayan amme alacağından sermaye hisseleri oranında doğrudan doğruya sorumlu olacakları hüküm altına alınmıştır. Şirketten alınamayan vergi ve SSK borçları tamamen müdür olan ortakların özel servetinden alınır.
- Limited şirketler hisse senedi ve tahvil çıkaramadığı gibi menkul değerlerle ilgili aracılık faaliyetinde bulunamazlar.
- Limited şirketlerin ise sigorta acenteliği hariç sigortacılık yapması, bankacılık yapmalarına izin verilmez ve factoring şirketi olarak kurulamaz.
- Ortak kavramı da her iki şirket türünde farklı özelliklere sahiptir. Anonim şirketlerde ortak hisse senedi sahibi kişiyken, limited şirketlerde ortak (kıymetli evrak niteliği olmayan) pay sahibidir.
- Limited şirketlerde ortak sayısı yirmiden az ise ortak genel kurula temsilci ile katılamaz. Limited şirketlerde en çok sorun çıkan konu ortaklar genel kuruludur. Ortak sayısı az olduğundan belirli işler için belirli katılım gerektiren durumlarda karar almak zorlaşır. Örneğin şirket ana sözleşmesinin değiştirilmesi veya sermayenin arttırılması için ortak sayısı beşi geçmeyen limited şirketlerde ortakların tümünün toplantıya katılması gerekir. Limited şirketlerde sermayenin arttırılması ve ortak sorumluluğunun genişletilebilmesi için de kararların oybirliği ile alınması gerekir. Genel kuruldaki kararların geçerli olabilmesi için sermayenin en az yarısından fazlasının olumlu oyu gerekir. Anonim şirketlerde ise belirli işler için dahi tüm ortakların genel kurula katılma zorunluluğu olmadığı gibi, çoğunluk işlerde genel kurula şirketin sermayesinin dörtte biri katılmış olursa bile toplantı yapılır. Genel kurula katılanlar sermayenin yarısından düşük bile olsa oy çokluğu ile karar alınabilir. Limited şirketlerde hisse devrinin pay defterine yazılmasında sermayenin en az dörtte üçünün olumlu kararı gerekir. Dört ortaklı bir limited şirkette bu oybirliği demektir. Anonim şirkette böyle bir çoğunluk zorunluluğu yoktur. Limited şirketlerde bir teklifin reddi halinde iptal davası açılamaz. Oysa bazı şartların gerçekleşmesi halinde anonim şirketlerde bir teklifin reddi karar sayılıp aleyhine mahkemede iptal davası açılabilmektedir.
Özgür ÇİLİNGİROĞLU
Kaynak : Denge Yeminli Mali Müşavirlik
