I- GİRİŞ:
Günümüz sosyal güvenlik uygulamalarına göre hizmet çakışması; bir kişinin işçi, memur, esnaf, çiftçi ve şirket ortağı gibi sigortalılık hâllerinden birden fazlasına aynı anda tabi olmayı gerektirecek şekilde çalışması anlamına gelmektedir. 5510 sayılı sosyal güvenlik reform yasasının bütün hükümleriyle birlikte yürürlük tarihi olan 1 Ekim 2008’den önce ise hizmet çakışması; bir kişinin Bağ-Kur, SSK ve Emekli Sandığı kanunlarına aynı anda tabi olmayı gerektirecek şekilde çalışması anlamına gelmekteydi.
Ülkemizdeki sosyal güvenlik sistemini düzenleyen 5510 sayılı kanuna ve diğer hukuki mevzuata göre, çifte sigortalılık mümkün değildir. Yani bir kişi aynı anda birden fazla sigortalılık hâline (statüsüne) tabi olarak çalışamaz.
Ancak insanlar çalışma ve sosyal yaşamlarının gereği olarak, birden fazla iş yapıp yaptıkları işleri zamanla değiştirmekte, birden fazla sigortalılık hâline (statüsüne) tabi olarak çalışmakta ve bundan dolayı sigortalılık süreleri açısından bir çakışma ve kesişme durumu söz konusu olmaktadır. İşte, çakışan çalışma devrelerinde sigortalılık sürelerinin tespitini yapıp, kişilerin hangi sigortalılık hali kapsamındaki çalışmalarına itibar edilmesi gerektiği hususu bu anlamda önem taşımaktadır.
Hizmet çakışması durumlarında hangi sigortalılık halinde geçen hizmet sürelerine geçerlilik tanınacağıyla ilgili son yasal düzenleme, 25.02.2011 tarihli ve 6111 torba kanunla yapılmıştır. Bu makâle çalışmamızda, 6111 sayılı kanunla hizmet çakışması alanında yapılan son değişiklikleri ve günümüz itibariyle bu konuda yapılan uygulamanın son halini açıklamaya çalışacağız.
II- HİZMET ÇAKIŞMASINA ESAS OLAN SİGORTALILIK HÂLLERİNİN NELER OLDUĞU:
1 Ekim 2008 tarihinden önce hizmet çakışmaları, farklı sosyal güvenlik kanunlarına aynı anda tabi olacak şekilde çalışmak olarak bilinmekteydi. Örnek olarak, kendi nam ve hesabına bağımsız çalışmasından dolayı vergi mükellefi olan ve buna istinaden 1479 sayılı kanun kapsamında Bağ-Kur sigortalısı olan bir kişi, Bağ-Kur sigortalılığı devam ederken 506 sayılı yasa kapsamında çalışmaya başlarsa, bu durum hizmet çakışması olarak adlandırılmaktaydı. Hizmet çakışması durumlarında hangi sosyal güvenlik kanunu kapsamındaki hizmet süresine itibar edileceği ise, 2829 sayılı hizmet birleştirme kanunu hükümlerine göre belirlenmekteydi.
5510 sayılı sosyal güvenlik reform yasasının 1 Ekim 2008’den itibaren yürürlüğe girmesiyle birlikte, Bağ- Kur, SSK ve Emekli Sandığı tarafından uygulanan sosyal güvenlik kanunları yürürlükten kaldırılarak, 5510 sayılı kanun yürürlüğe konuldu. 5510 sayılı kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte, hizmet çakışmaları 1
Ekim 2008 öncesinde olduğu gibi sosyal güvenlik kanunlarına göre değil, sigortalılık hali (sigortalılık statüsü) esas alınarak belirlenmeye başlandı.
1 Ekim 2008’den itibaren (sonra) kimlerin hangi sigortalılık hâli kapsamında sigortalı sayıldığı aşağıda maddeler halinde açıklanmıştır.
1) Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar 5510 sayılı kanunun 4 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi sigortalılık hali kapsamında sigortalı sayılmışlardır
2) Hizmet akdine bağlı olarak çalışmayan köy veya mahalle muhtarları 5510 sayılı kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi sigortalılık hali kapsamında sigortalı sayılmışlardır.
3) Ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar, 5510 sayılı kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendi sigortalılık hali kapsamında sigortalı sayılmışlardır.
4) Gelir vergisinden muaf olanlar 5510 sayılı kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin
(2) numaralı alt bendi sigortalılık hali kapsamında sigortalı sayılmışlardır.
5) Bütün şirket ortakları 5510 sayılı kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (3) numaralı alt bendi sigortalılık hali kapsamında sigortalı sayılmışlardır.
6) Tarımda kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar, 5510 sayılı kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi sigortalılık hali kapsamında sigortalı sayılmışlardır.
7) Kamu idarelerinde çalışanlar, 5510 sayılı kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi sigortalılık hali kapsamında sigortalı sayılmışlardır.
1 Ekim 2008’den itibaren (sonra) 5510 sayılı kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının üstte
belirttiğimiz (a), (b) ve (c) bentleri ile (b) bendinin (1), (2), (3) ve (4) numaralı alt bentlerinde belirtilen sigortalılık hallerinden birden fazlasına aynı anda tabi olacak şekilde çalışmak “hizmet çakışması” olarak kabul edilmektedir.
III- HİZMET ÇAKIŞMALARINDA 6111 SAYILI TORBA YASADAN ÖNCEKİ DURUM VE UYGULAMA:
Bir kişinin aynı anda birden fazla sigortalılık hâli kapsamında çalışması durumunda hangi sigortalılık
hali kapsamındaki hizmet sürelerinin geçerli sayılacağı, 5510 sayılı kanunun “Sigortalılık Hâllerinin Birleşmesi” başlıklı 53 üncü maddesinde hüküm altına alınmıştır.
Bahse konu 53 üncü maddenin 25.02.2011 tarihli ve 6111 sayılı torba yasayla yapılan değişiklikten önceki konumuzla ilgili hükümleri; “Sigortalının, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde yer alan sigortalılık hallerinden birden fazlasına aynı anda tâbi olmasını gerektirecek şekilde çalışması halinde; öncelikle aynı maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında, (c) bendi kapsamında çalışması yoksa ilk önce başlayan sigortalılık ilişkisi esas alınarak sigortalı sayılır…” şeklindeydi.
Kanun metnindeki hükümlerden anlaşılacağı üzere, 25.02.2011 tarihli ve 6111 sayılı torba yasanın 5510 sayılı kanunun 53 üncü maddesindeki hükümleri değiştirmesinden önce, 4/a (SSK) sigortalılık hali süreleri ile 4/b (Bağ-Kur) sigortalılık hali süreleri birbiriyle çakıştığında, önce başlayan sigortalılık hali kesintiye uğrayıncaya kadar sonra başlayan sigortalılık statüsü devreye giremiyordu. 4/c (memurlar) sigortalılık hali ile çakışan 4/a ve 4/b sigortalılık hali sürelerinde ise, 4/c sigortalılığına geçerlilik tanınıyordu.
53 üncü maddenin 6111 sayılı torba kanunla değişiklikten önceki halinde, yalnızca 4/a, 4/b ve 4/c
sigortalılık statülerindeki hizmet süreleri birbiri ile çakıştığında hangi sigortalılık statüsünün geçerli sayılacağı hüküm altına alınmıştı. Ancak bir kişi, 4/b sigortalılık statüsünün alt bentlerinden birden fazlasına aynı anda tabi olmayı gerektirecek nitelikte çalışırsa, hangi alt bent kapsamındaki sigortalılık sürelerine geçerlilik tanınacağı, 53 üncü maddede yasal olarak hüküm altına alınmamıştı.
4/b sigortalılık statüsünün alt bentlerinden birden fazlasına aynı anda tabi olacak şekilde çalışanların
hangi alt bent kapsamındaki sigortalılık sürelerinin geçerli sayılacağı, 5510 sayılı kanunda düzenlenmediği gibi, 12.05.2010 tarihli Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nde ve SGK’nın tebliğler gibi diğer ikincil mevzuatlarında da düzenlenmemişti.
SGK’nın bu konudaki tek mevzuatı ve yazılı düzenlemesi; 2009/37 sayılı genelgedir. Anılan genelgenin 6.1-7 başlıklı bölümünde aynen; “Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi birden fazla çalışması bulunan sigortalılar önce başlayan çalışmadan dolayı sigortalı sayılacaklardır…” hükümleri bulunmaktadır.
Genelgedeki hükümlere göre, 6111 sayılı torba yasanın 33 üncü maddesinin yürürlük tarihi olan
01.03.2011’den önce, 5510 sayılı kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin alt bentleri kapsamında sigortalı olan köy ve mahalle muhtarları, gelir vergisi mükellefleri, vergiden muaf meslek sahipleri, şirket ortakları ile çiftçilerin hizmet süreleri birbiriyle çakıştığında, hangi alt bent kapsamındaki hizmet süresi daha önce başlamışsa, o alt bent kap__ samındaki sigortalılık süresine geçerlilik tanınmaktaydı.
Örnek olarak; Bay B, gelir vergisi mükellefiyetinden dolayı 10.07.2009’den itibaren tarım 4/b sigortalısı olmuştur. Ancak, Bay B, 15.11.2010 tarihinde gelir vergisi mükellefi olmuştur. Buna göre, Bay B’nin tarım 4/b sigortalısı olmasını gerektirecek ziraat odası gibi yerlerde kaydı silinmediği, yani tarım 4/b sigortalısı (4. md. I. Fık. 4 nolu alt bendi) olmayı gerektirecek faaliyeti devam ettiği sürece vergi mükellefiyetinden dolayı 4/b sigortalısı olamamaktaydı. Yani, vergi mükellefiyeti tarım 4/b sigortalılığını (4. md. I. Fık. 4 nolu alt bendi) kesememekteydi.
Özetle, 25.02.2011 tarihli ve 6111 sayılı torba yasadan önce köy ve mahalle muhtarlığı, vergi mükellefiyeti,vergiden muaf faaliyetler, şirket ortaklığı, çiftçilik ve işçiliğe istinaden kurulan (SSK) sigortalılığı, sigortalılık hali (statüsü) ve hizmet çakışması anlamında “eşit” olarak kabul edilmiştir. Bunlardan herhangi birisindeki hizmet süresi diğeriyle çakıştığında,biri diğerini kesememiş ve hangisi önce başlamışsa ona itibar edilmiştir.
IV- HİZMET ÇAKIŞMALARINDA 6111 SAYILI TORBA YASADAN SONRAKİ DURUM VE UYGULAMA:
Üstte de belirttiğimiz gibi, hizmet çakışmalarında hangi sigortalılık halinde geçen hizmet sürelerine
geçerlilik tanınacağıyla ilgili son yasal düzenleme, 25.02.2011 tarihli ve 6111 torba kanunla yapılmıştır.
25.02.2011 tarihli 6111 sayılı torba yasanın 33 üncü maddesiyle, 5510 sayılı kanunun “Sigortalılık
Hâllerinin Birleşmesi” başlıklı 53 üncü maddesi hükümleri değiştirilmiştir. 53 üncü maddede yapılan değişikliğin makale konumuzla ilgili hükümleri; “Sigortalının 4. maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde yer alan sigortalılık statüleri ile (c) bendinde yer alan sigortalılık statüsüne aynı anda tabi olacak şekilde Kanun kapsamına girmesi halinde öncelikle aynı maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında, (a) ve (b) bentlerinde yer alan sigortalılık statülerine tabi olacak şekilde Kanun kapsamına girmesi halinde ise aynı maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır. …4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi ile aynı maddenin birinci fıkrasının (b) bendindeki diğer sigortalılık statülerine aynı anda tabi olacak şekilde çalışılması durumunda,
(b) bendinin (4) numaralı alt bendi dışındaki diğer sigortalılık durumu dikkate alınır.” şeklindedir.
5510 sayılı kanunun 53 üncü maddesindeki değişikliği gerçekleştiren 6111 sayılı torba yasanın 33 üncü maddesi,1 Mart 2011’den itibaren yürürlüğe girmiştir.
Kanun metnindeki hükümlere göre, 01.03.2011’den sonra 4/a sigortalılık hali kapsamındaki işçiler, 4/b sigortalılık hali kapsamındaki bağımsız çalışan esnaf ve çiftçiler ile 4/c sigortalılık hali kapsamındaki kamu görevlilerinin hizmet süreleri birbiriyle çakıştığında, öncelikle 4/c sigortalılık hali kapsamındaki hizmet sürelerine itibar edilecektir.1[1] 4/a sigortalılık statüsü ile 4/b sigortalılık statüsü kapsamındaki hizmet süreleri birbiriyle çakıştığında ise, 4/a sigortalılık statüsü kapsamındaki hizmet sürelerine itibar edilecektir.
Örnek olarak, Bay A, 1999 yılından beri Bağ-Kur sigortalısıdır. Bay A’nın Bağ-Kur sigortalılığı devam ederken 15.06.2011 tarihinde hizmet akdi ile bir işveren emrinde 4/a (SSK) sigortalısı olarak çalışmaya başlamıştır.
Bu durumda Bay A’nın 4/b sigortalılığı, 4/a sigortalılığının başladığı tarihten bir gün öncesinden yani
14.06.2011 itibariyle sona erecek ve 15.06.2011’den itibaren 4/a sigortalılık haline geçerlilik tanınacaktır.
Başka bir örnek verecek olursak, Bay C, 2007 yılından itibaren SSK kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlamıştır. Bay C’nin SSK (4/a) kapsamındaki sigortalılığı devam ederken 09.08.2011 gününde bir şirketin ortağı olmuştur. Bu durumda Bay C, şirket ortağı olsa bile 4/b sigortalılık hali kapsamına alınmayacak ve şirket ortağı olduğu tarihten sonra da 4/a sigortalılığı devam edecektir.
6111 sayılı torba yasayla birlikte, 5510 sayılı kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin
(1), (2) ve (3) nolu alt bentleri (gelir vergisi mükellefleri, vergiden muaf olanlar, şirket ortakları köy ve
mahalle muhtarları) ile (4) nolu (kendi nam ve hesabına bağımsız çalışan çiftçiler) alt bendi kapsamındaki sigortalı sayılanların hizmet çakışması durumlarında, hangi alt bent kapsamındaki sigortalılık sürelerine geçerlilik tanınacağı yasal düzenlemeye kavuşturulmuştur.
Buna göre, 1 Mart 2011 tarihinden sonra 5510 sayılı kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendinin; (1) numaralı alt bendi kapsamındaki gelir vergisi mükellefiyetine istinaden kurulan sigortalılık
süreleri, (2) numaralı alt bendi kapsamındaki vergiden muaf mesleklere istinaden kurulan sigortalılık
süreleri, (3) numaralı alt bendi kapsamındaki şirket ortaklığına istinaden kurulan sigortalılık süreleri ile
(4) numaralı alt bendi kapsamındaki tarımda kendi nam ve hesabına bağımsız çalışmaya istinaden kurulan sigortalılık süreleri birbiriyle çakıştığında, tarım 4/b sigortalılığı (4. md. I. Fık. 4 nolu alt bendi) sona erdirilecek ve diğer alt bentler (vergi mükellefleri, muhtarlar, vergiden muaf meslek sahipleri ve şirket ortakları) kapsamındaki sigortalılık sürelerine itibar edilecektir.
Örnek olarak, Bay D, 2003 yılından beri tarım Bağ- Kur sigortalısıdır. Bay D’nin 20.07.2011’de gelir vergisi mükellefiyeti kaydı başlamıştır. Bu durumda Bay D’nin tarım 4/b sigortalılığı vergi mükellefiyetinin başladığı tarihten bir gün öncesi itibariyle sona erdirilecek ve vergi mükellefiyetinden dolayı 5510 sayılı kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında sigortalılığı başlatılacaktır.
5510 sayılı kanunun 53 üncü maddesi ikinci fıkrası gereği, 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendi kapsamında 4/b sigortalısı sayılanlar, kendi işyerlerinden veya ortağı oldukları işyerlerinden 4/a sigortalısı bildirilemezler. Bu şart 6111 sayılı torba yasayla değiştirilmemiş olup, 01.03.2011’den sonra da aynı şekilde SGK tarafından uygulanmaya devam edilmektedir.
Örnek olarak, Bayan H, (K) limited şirketinin ortaklığından dolayı 01.09.2000 yılından beri Bağ-Kur sigortalısıdır. Bayan H, kendi şirketinden 03.05.2011’den itibaren 4/a sigortalısı olarak bildirilmeye başlanmıştır.
Bu durumda Bayan H, ortağı olduğu işyerinden 4/a sigortalısı bildirilemeyeceği için, 03.05.2011’da başlayan 4/a sigortalılığı iptal edilecek ve şirket ortaklığına istinaden kurulan 4/b sigortalılığı geçerli kılınacaktır.
Tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz çalışanlar, 5510 sayılı kanunun ek 5 inci maddesi kapsamında sigortalı sayılmışlardır. SGK’nın 2011/36 sayılı genelgesinin 2.3.2 başlıklı bölümüne göre, tarımda kendi nam ve hesabına bağımsız çalışan 4/b (tarım 4/b) sigortalılık süreleriyle tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz çalışmadan dolayı kurulan sigortalılık süreleri birbiriyle çakıştığında, tarım 4/b sigortalılık sürelerine itibar edilecektir.
5510 sayılı kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) (2) ve (3) numaralı altbentleri (gelir vergisi mükellefleri, vergiden muaf olanlar, şirket ortakları) kapsamındaki sigortalılık halleri 01.03.2011’den sonra birbiriyle çakıştığında, hangi alt bent kapsamındaki sigortalılık sürelerine itibar edileceğiyle ilgili SGK mevzuatında yazılı bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak, uygulamada ilk önce hangi alt bent kapsamındaki sigortalılık başlatılmışsa ona göre devam ettirilmekte ve hangi alt bent kapsamında sigortalı olmayı gerektiren faaliyet en geç sona ermişse, ona göre sigortalılık sona erdirilmektedir.
V- 6111 SAYILI YASA İLE GELEN HİZMET ÇAKIŞMASI DEĞİŞİKLİĞİ 1 MART 2011 ÖNCESİNE UYGULANMAYACAK:
Yazımızın üstteki bölümlerinde belirttiğimiz gibi, 6111 sayılı torba yasanın 5510 sayılı kanunun 53 üncü maddesini değiştiren 33 üncü maddesi 1 Mart 2011 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 6111 sayılı torba yasa ile hizmet çakışması alanında yapılan bu yenilik ve değişikliğin, 1 Mart 2011 tarihi öncesine uygulanıp uygulanmayacağı, 6111 sayılı kanunun 52 nci maddesiyle, 5510 sayılı kanuna eklenen geçici 33 üncü maddede hüküm altına alınmıştır.
Söz konusu geçici 33 üncü maddede; “Kanunun 53 üncü maddesinin birinci fıkrasında bu maddenin yürürlük tarihi itibarıyla yapılan değişiklikler, bu değişikliklerin yürürlüğe girdiği tarihten öncesi için uygulanmaz.” hükümleri bulunmaktadır. Kanun metnindeki hükümlere göre, 6111 sayılı torba kanunla sosyal güvenlik hizmet süreleri çakışmalarıyla ilgili getirilen yenilik ve değişiklikler, 1 Mart 2011 öncesine uygulanamayacaktır.
1 Mart 2011 öncesi yaşanan hizmet çakışmalarında, 6111 sayılı torba yasanın 5510 sayılı
kanunun 53 üncü maddesini değiştirmesinden önceki hükümler neyse onlar uygulanacaktır.
Örnek olarak, Bay E, 1990 yılından beri (A) limited şirket ortaklığından dolayı Bağ-Kur sigortalısıdır.
Bay E’nin 01.05.2009 tarihinde başlayan ve halen devam eden 4/a (SSK) sigortalılığı bulunmaktadır.
Bu durumda Bay E’nin şirket ortaklığından dolayı kurulan 4/b sigortalılığı 28.02.2011’de sona erecek ve 01.03.2011’den itibaren hizmet akdine istinaden çalışmasından dolayı 4/a sigortalısı sayılacaktır.
5510 sayılı kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1), (2) ve (3) numaralı alt bentleri (gelir vergisi mükellefleri, vergiden muaf olanlar, şirket ortakları) ile (4) numaralı alt bendi (bağımsız çalışan çiftçiler) kapsamında sigortalı sayılanların hiz met çakışması durumlarında, hangi alt Bent kapsamındaki sigortalılık sürelerine geçerlilik tanınacağı belirlenirken, 6111 sayılı torba yasa ile getirilen değişiklilerin 01.03.2011 öncesine uygulanamayacağı, SGK’nın 2011/36 numaralı genelgesinde izah edilmiştir.
Bahse konu genelgenin 3.5.3 başlıklı bölümünde; “Sigortalılık başlangıç tarihlerinin ve Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalılık çakışmasının 01/03/2011 tarihinden önce ya da sonra olmasına bakılmaksızın 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi ile aynı maddenin birinci fıkrasının (b) bendindeki diğer sigortalılık statülerine aynı anda tabi olacak şekilde 1/3/2011 tarihinden önce çakışması durumunda, 28/02/2011 tarihinde (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamındaki sigortalılığı sona erdirilerek 01/03/2011 tarihinden itibaren diğer statüler dikkate alınarak (b) bendi kapsamındaki sigortalılık başlatılacaktır.
Çakışmanın 01/03/2011 tarihinden sonra olması halinde ise tarım sigortalılığı, (b) bendine tabi sigortalılıktan bir gün önce sona erdirilecektir.” Hükümleri bulunmaktadır.
Üstteki genelge hükümlerine göre özetle; gelir vergisi mükellefiyetine istinaden kurulan sigortalılık
süreleri, vergiden muaf mesleklere istinaden kurulan sigortalılık süreleri, şirket ortaklığına istinaden kurulan sigortalılık süreleri, köy ve mahalle muhtarlığına istinaden kurulan sigortalılık süreleri ile tarımda kendi nam ve hesabına çalışan çiftçiliğe istinaden kurulan sigortalılık süreleri 01.03.2011’den önceki bir devrede çakışmışsa birbirlerini kesemeyecek, ancak tarım 4/b sigortalılığı 28.02.2011 tarihi itibariyle sona erdirilecektir. Tarım 4/b sigortalılık süreleriyle esnaf 4/b (gelir vergisi mükellefleri, vergiden muaf olanlar, şirket ortakları) sigortalılık süreleri 01.03.2011’den sonraki bir devrede çakışmışsa, tarım 4/b sigortalılığı sona erdirilerek esnaf Bağ-Kur (4/b) sigortalılığı
başlatılacaktır.
Örnek olarak, Bay F, 08.04.2006’dan itibaren Bağ- Kur tarım sigortalısı olmuştur. Bay F’nin tarım Bağ-Kur (4/b) sigortalılığı devam etmekte iken 15.08.2010’da şirket ortağı olmuştur. Bu durumda Bay F’nin şirket ortaklığı başladığı için, tarım Bağ-Kur’u bir gün önceki tarih olan 14.08.2010’da sona ermeyecektir. Bay F’nin tarım Bağ-Kur’u (4/b) 28.02.2011’de sona erecek ve 28.02.2011’den sonra şirket ortaklığı kayıtları devam ediyorsa, 01.03.2011’den itibaren esnaf Bağ-Kur’u (4/b) başlatılacaktır.
VI- SONUÇ:
25.02.2011 tarihli ve 6111 sayılı torba yasa, sosyal güvenlik hizmet çakışmaları alanında adeta reform
niteliğinde yenilikler ve değişiklikler yapmıştır. 6111 sayılı yasanın 33 üncü maddesiyle, 5510 sayılı kanunun hizmet çakışmalarıyla ilgili hükümlerini düzenleyen 53 üncü maddesi 1 Mart 2011’den geçerli olmak üzere yeniden düzenlenmiştir.
6111 sayılı torba yasa ile hizmet çakışmaları alanında yapılan en önemli değişikliğin, 4/b sigortalılığına
elveda anlamına geldiğini söyleyebiliriz. Çünkü artık yapılan değişiklikle, bir kişi aynı anda hem 4/a
sigortalılık haline hem de 4/b sigortalılık haline tabi çalışmışsa, önce başlayan sigortalılık halinin hangisi olduğuna bakılmadan, doğrudan 4/a sigortalılığına geçerlilik tanınacaktır. Zorunlu bir sigortalılık türü olan 4/b sigortalılığının yapılan bu değişiklikten sonra sosyal güvenlik sistemi içinde eli zayıflamış ve bir tür isteğe bağlı sigortalılık şeklini almıştır diyebiliriz.
6111 sayılı yasadan önce, tarım Bağ-Kur hizmet süreleri ile 4/a (SSK) sigortalılık süreleri birbiriyle çakıştığında tarım Bağ-Kur’u sona ermeden 4/a sigortalılığı başlatılamıyordu. Torba yasa ile bu uygulama da değiştirilerek, tarım 4/b ve 4/a hizmet süreleri birbiriyle çakıştığında tarım 4/b sigortalılığı bir gün öncesinden sona erdirilecektir. 4/a sigortalılığının sona ermesinden sonra kişinin ziraat odası ve tarım il/ilçe müdürlüklerindeki kaydı devam ediyorsa, re’sen tarım 4/b sigortalılığı yeniden başlatılacaktır.
Torba yasa ile hizmet çakışması anlamında getirilen önemli bir yenilik de, 5510 sayılı kanunun 4 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1), (2), (3) ve (4) numaralı alt bentleri kapsamındaki sigortalılık hallerinin çakışması halinde hangi alt bent kapsamındaki sigortalılık süresine geçerlilik tanınacağıyla ilgilidir.
Torba yasa ile birlikte, (1), (2) ve (3) numaralı alt bentler kapsamındaki sigortalılık süreleri ile (4)
numaralı alt bentler kapsamındaki birbiriyle çakıştığında, tarım 4/b sigortalılığı sona erdirilecek ve diğer alt bentler kapsamındaki sigortalılık sürelerine itibar edilecektir. 6111 sayılı yasa ile hizmet çakışması alanında yapılan sözünü ettiğimiz yenilik ve değişiklikler, 1 Mart 2011 tarihi ve sonrası için uygulanacaktır.
1 Mart 2011 tarihi ve öncesinde yaşanan hizmet çakışmalarında ise, 6111 sayılı torba yasa dan önce var olan eski hükümler uygulanacaktır.
Vakkas DEMİR
SGK Müfettişi
Ankara SMMMO Bülten Dergisi 2011 Sayı 195
