Geçimini spor yaparak kazananların da sosyal güvenlik hakları da vardır, birlikte davranıp sendikalı hale gelmek hakları da vardır.
Sporcuların çalışma ilişkileri konusunda tıpkı hava çalışanları (pilot ve hostesler) gibi kanunları yoktur.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 4 üncü maddesine göre, ” …Sporcular hakkında,” İş Kanunu hükümleri uygulanmamaktadır. Bu nedenle sporcular işçi sayılmamaktadır, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin hakkı Kanuni hak olarak yoktur.
4857 sayılı Kanun gereğince işçi sayılmayan Sporcuların profesyonel olanlarının, 2821 sayılı Sendikalar Kanunu ve 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi ve Grev Lokavt Kanunu gereğince örgütlenme yani Sendika kurup, sendikaya üye olma hakları olduğu gibi işverenleri ile TİS (Toplu İş Sözleşmesi) yapma hakları da vardır ama bunu gerçekleştirmek diğer mevzuat gereğince imkansıza yakındır….
***Amatör ve profesyonel ayrımı
Sporcular her ne kadar 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında sayılmasalar da bu durum sigortalı sayılmalarına engel değildir, hatta SSK’lı yapılmak zorundadırlar. Ancak sporcuları bu noktada ikiye ayırmak gerekiyor. Zira bir kısmı geçimini sporculuktan sağlayıp sporculuğu meslek olarak (profesyonelce) yaparken, bir kısmı ise meslek edinme ve para kazanma gayesi gütmeksizin (amatörce) yapmaktadır.
Profesyonel sporcular, işverenleri durumundaki kulüplerinin gösterdiği yer ve belirlediği saatlerde, işveren veya vekilinin emir ve talimatı halinde antrenman ve karşılaşma yapmaları, önceden yapılan sözleşme gereğince ücret almaları nedeniyle bu sporcular ile kulüplerin arasındaki bağ iş sözleşmesi olmaktadır. İş sözleşmesinin unsurlarını oluşturan hemen hemen tüm koşullar kulüp ile sporcu arasında düzenlenen sözleşme ile sağlandığından 5510 sayılı Kanunun 4/a maddesi kapsamında durumlarına uyan “Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar” sıfatıyla profesyonel sporcuların da 4/a sigortalısı (SSK’lı) olarak sigortalı sayılmaları gerekiyor.
Sporcularla beraber spor kulüplerinde çalışan antrenör, menajer, teknik direktör, masör ve hizmetlilerin de sigortalı sayılması gerekiyor.
Amatör sporcular bir kulübe bağlı olmadıklarından en başta bir işverenleri bulunmamakta, iş sözleşmesi söz konusu olmamaktadır. Amatör sporcular spor faaliyetlerini meslek edinme ve para kazanma amacı gütmeden yürüten kişiler olduklarından sigortalı sayılmamaktadırlar.
Eski sosyal güvenlik sistemimizde, yani 1 Ekim 2008’den önceki dönemde amatör sporcu federasyon ve derneklerinin SSK ile yapacakları protokolle iş kazaları ve meslek hastalıkları, hastalık, analık, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortası kollarından birine, bir kaçına veya tümüne tabi tutulmak üzere topluluk sözleşmesi imzalamak suretiyle amatör sporculara sosyal güvenlik imkânı getirilmiş ise de 5510 sayılı Kanunla topluluk sigortası kaldırılmış bulunmaktadır. Yani amatör sporcuların 1 Ekim 2008 gününden sonraki dönemde sosyal güvenlikleri konusunda yasal boşluk vardır.
-Profesyonel Sporcuların Sigortalılığı
Eski sosyal güvenlik uygulamaları (506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu) Profesyonel sporcuların, bağlı oldukları kulüplerinin yani işverenlerinin gösterdiği yerlerde ve tespit edilen saatlerde, işveren veya vekilinin emir ve talimatı halinde antrenman ve müsabaka yapmaları, önceden yapılan sözleşme gereğince ücret almaları nedeniyle bu sporcular ile kulüplerin arasındaki bağ hizmet akdidir. Hizmet akdinin unsurlarını oluşturan hemen hemen tüm koşullar kulüp ile sporcu arasında düzenlenen sözleşme ile sağlandığından profesyonel sporcuların SSK’lı olarak sigortalı olmaları gerekmektedir. Bununla birlikte sadece sporcular değil spor kulüplerinde çalışan antrenör, menajer, teknik direktör, masör ve hizmetlilerde sigortalı sayılırlardı yeni 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gereğince de profesyonel sporcular 4/A sigortalısıdırlar.
-Amatör Sporcuların Sigortalılığı
Amatör sporcular bir kulübe bağlı olarak , meslek edinme gayesi gütmeksizin, sporu para için yapmayan kişiler olduğundan ve ayrıca kulüp ile sporcu arasında da hizmet akdinin unsurları oluşmadığından sigortalı sayılmamaktadır. Ancak 08.10.1997 tarihinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Spordan Sorumlu Devlet Bakanlığı arasında yapılan protokolle, dernekler yasasına göre kurulan ve amatör sporculardan oluşan dernek, birlik, federasyon veya başka kuruluşların Gençlik ve Spor İl Müdürlükleri aracılığı ile Sosyal Sigortalar Kurumuna başvurmaları halinde, iş kazaları ve meslek hastalıkları, hastalık, analık, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kollarından birine, bir kaçına veya tümüne tabi tutulmak üzere topluluk sözleşmesi imzalamak suretiyle amatör sporculara sosyal güvenlik imkanı getirilmiştir.
Fakat, bu imkan 1.10.2008 günü yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu ile Topluluk Sigortalılığı sona erdiğinden amatör sporcuların sosyal güvenliği artık yoktur.
-Sigortalı Sporculara Sağlanan Yardımlar
Buna göre, SGK’da sigortalı olan profesyonel sporculara sağlanan yardımlar da şöyledir.
-İş kazası halinde sağlık yardımı yapılması, geçici yada sürekli iş göremezlik ödeneği verilmesi, protez araç ve gereç sağlanması, yada tedavi için başka bir yere yada başka bir ülkeye gönderilmesi.
-İş kazası geçiren sporcunun eş ve çocuklarına ya da geçindirmekle yükümlü oldukları ana ve babalarına gelir bağlanması.
-Sigortalının, eşinin, çocuklarının ya da bakmakla yükümlü olduğu anne ve babasının hastalanması halinde hekimlere muayene ettirilmesi gerekli sağlık yardımlarının yapılması,
-Sigortalı sporcunun ya da sigortalı olmaya karısının analığı halinde gerekli sağlık yardımlarının yapılması,
-Sigortalı sporcunun maluliyeti halinde gerekli şartların yerine getirilmesi halinde maluliyet aylığının bağlanması,
-Koşulların yerine getirilmesi ile birlikte yaşlılık aylığı bağlanması veya toptan ödeme yapılması,
-Sigortalı sporcunun ölümü halinde geride kalan eş ve çocukları ile bakmakla yükümlü oldukları ana ve babasına aylık bağlanması,
***Ünlü sporcular asgari ücret mi alır?
Bir çok ünlü kulübe bakın, milyonlarca lira ödenen sprocuların SGK’ya bildirimi ya yok varsa da çoğunluğu sanki asgari ücret ödeniyormuş gibi gösteriliyor. Öte yandan daha önce Gazete Habertürk Ekonomi’de de okudunuz bir çok ünlü spor klubünün SGK’ya milyonlarca lira prim borcu da var.
Amatörlerin sağlık yardımı alma hakkı var
Amatör olmaları nedeniyle SSK sigortası olmayan sporcular tamamen sosyal güvence dışında da değillerdir.
15.06.2004 tarihinde Sağlık Bakanlığı ile Spordan Sorumlu Devlet Bakanlığı arasında imzalanan protokol gereğince 07.12.2001 tarih ve 24606 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ‘’ Sporcu Lisans, Tescil, Vize ve Transfer Yönetmeliği hükümleri uyarınca lisans almış, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmayan sporcular Sağlık Bakanlığına bağlı tedavi merkezlerinden ücretsiz olarak sağlık hizmeti alabileceklerdir. Yani lisanslı olan amatör sporculara sağlık bakanlığına ait hastanelerden sağlık hizmetlerinden ücretsiz olarak yaralanacaklar.
Amatör olduğu için veya profesyonel olduğu halde bir kulübe bağlı olmadığı için SSK sigortası olmayan ama milli takımlara çağrılan sporcuların durumu da farklılık arzetmektedir.
Bu konuda Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen profesyonel futbol faaliyetleri dışındaki askeri ve sivil takımları oluşturan milli sporcular ile bu takımlar için görevlendirilen yönetici, teknik ve diğer elemanları kapsayan yönetmeliğe göre milli müsabaka öncesi yapılan kamp çalışmalarının başlangıcından, müsabaka sonrası ikametlerine ulaşıncaya kadar milli takım listesinde yer alan diğer yöneticiler ise müsabakaya gidiş tarihlerinden, ikametlerine varış tarihine kadar geçen süre içerisin de her türlü kaza, hastalık ve sakatlıklara karşı özel sigorta sistemine göre Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce özel sağlık sigortalarına sigortalanmaları gerekmektedir. alitezel.com
twitter.com/vergivekanunlarhttp://vergivekanunlar.blogspot.com/
