I-GİRİŞ
Bilindiği üzere, yurt dışından ülkemize getirilen her türlü eşyanın gümrük işlemlerine tabi tutulması ve vergilerinin ödenmesi gerekmektedir. Ancak, genel kural bu olmakla birlikte, belli kıymet ve miktarın altındaki eşyaya çeşitli muafiyetler de uygulanabilmektedir.
Gerek yurt dışına çıkan Türklerin yurda dönüşlerinde, gerekse yurda giriş yapan yabancıların Türkiye’ye girişlerinde kendi ihtiyaçları için olan zati eşyaları ile hediye etmek maksadıyla beraberlerinde getirip götürebilecekleri eşyalara ilişkin düzenlemeler, 4458 sayılı Gümrük Kanunu, 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
07/10/2009 tarih ve 27369 sayılı resmi Gazete’de yayımlanan 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıile Gümrük Müsteşarlığı’nın çıkarmış olduğu genelgelerde yapılmaktadır.
Belirtilen mevzuat hükümleri irdelendiğinde, yolcu beraberinde getirilebilecek eşyanın temel özelliği; kişisel kullanıma özgü veya hediyelik amaçlı olup, kullanım alanı ve miktarı göz önüne alınarak, ticari amaç için ithal edilmediğinin anlaşılması gerekmektedir. Aksi halde gelen eşyanın yolcu beraberi eşya statüsünde ithaline müsaade edilmesi mümkün değildir. Yani yolcu beraberinde ithal edilebilecek eşya hiçbir surette ticari miktar ve mahiyette olmamalıdır.
Bu kapsamda, yurt dışından gelen bir yolcunun yararlanabileceği muafiyetleri, “hediyelik eşya muafiyeti” ile “kişisel eşya muafiyeti” olmak üzere öncelikli olarak iki farklı kategoriye ayırabiliriz.
Bizde bu yazımızda vergiden muaf olarak ithal edilebilecek kişisel eşya ve hediyelik eşya uygulamasını, bunun usul ve esaslarını ve bu kapsamda olan eşyaları açıklamaya çalışacağız.
II- KANUNİ DAYANAK VE BAZI TANIMLAR
A- KONUNUN KANUNİ DAYANAĞI
Yolcu beraberi kişisel eşya ve hediyelik eşyaya ilişkin muafiyetin düzenlendiği yasal mevzuat 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 167 nci maddesi, 07/10/2009 tarih ve 27369 sayılı resmi Gazete’de yayımlanan 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki "4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Karar ve en son güncel olan 19.04.2011 tarihli ve 2011/23 sayılı Gümrük Müsteşarlığı Genelgesidir.
B-TANIMLAR
Konunun daha iyi anlaşılması için konu ile bağlantılı bazı kavramlar aşağıda açıklanmıştır.
Yolcu: Ticaret, memuriyet, tahsil, ziyaret, tedavi veya turizm gibi herhangi bir amaçla kısa veya uzun bir süre kalmak üzere, yabancı bir ülkeden karayolu, demiryolu, deniz veya hava yollarından biriyle Türkiye Gümrük Bölgesine gelen yabancı bir ülkede oturan Türkler ve yabancılar ile herhangi bir amaç ile gittikleri yabancı ülkeden kesin veya geçici olarak dönen, Türkiye'de oturan Türkler ve yabancılar ile Türkiye’den aynı amaçlarla ve aynı yollarla yabancı bir ülkeye giden benzeri Türk ve yabancılardır.
Ancak nakil vasıtaları sürücüleri ve hizmetlileri yolcu sayılmazlar. Dolayısıyla bu kişiler, yolcu beraberi eşya muafiyetinden yararlandırılmazlar.
Kişisel eşya: Gerçek kişinin kendi kullanımına mahsus, gayri ticari nitelikteki eşyayı,
Kişisel kullanım: Profesyonel veya ticari nitelikli bir faaliyetle ilgili olmamak koşuluyla ev ve özel hayatın gerekleri ile ilgili ihtiyaçları karşılama amacına yönelik kullanımı,
Yolcu beraberi eşya: Yolcunun beraberinde getirdiği, ticari miktar ve mahiyet arz etmeyen eşyadır.
III- YOLCU BERABERİ KİŞİSEL EŞYA MUAFİYETİ UYGULAMASI
A-Genel Olarak
Bahse konu BKK’da yer alan ve yukarıda yer verdiğimiz tanımlardan da anlaşılacağı üzere hediyelik eşya muafiyeti ile kişisel eşya muafiyeti farklı kavramlardır. Bu çerçevede yazımızın sonraki bölümünde ayrıntılı olarak açıklayacağımız hediyelik eşya muafiyeti getirilen eşyanın kıymeti dikkate alınarak 430 Euro’ya kadar muafiyet uygulanırken, kişisel eşya muafiyeti, söz konusu BKK eki (Ek 9) liste kapsamı eşyaya uygulanmakta ve bu miktardaki eşyanın değerine bakılmaksızın vergisiz yurda getirilebilinmesine olanak sağlamaktadır.
Diğer bir ifadeyle, listede yer alan eşya için eşyanın kıymetine bakılmaksızın yolcu başına listede belirtilen miktar kadar getirilebilecektir. Ancak liste kapsamı dışında kalan eşya için ise, getirilen eşyaya muafiyet uygulanabilmesi için yine eşyanın toplam kıymetinin 430 Avro'yu aşmaması gerekmektedir.
2009/15481 sayılı Kararın "Kişisel eşya" başlıklı 58 inci maddesi ile Karar eki Ek-9 liste kapsamı eşyaya muafiyet tanınmıştır. Yazımızın sonunda yer verilen Ek-9 sayılı listenin (A) bölümünde belirtilen eşya sadece yolcu beraberinde, (B) bölümünde belirtilen eşya ise, yolcu beraberinde ya da yolcunun gelişinden bir ay önce veya bir ay sonra getirilebilir.
Ancak yolcunun gelişinden bir ay önce veya bir ay sonrası olarak tespit edilen sürelerin aşılması halinde eşyanın geldiği gümrük idaresinin bağlı bulunduğu Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlüğünce söz konusu süre aşımına neden olan durumun mücbir sebep ve beklenmeyen halden kaynaklandığının tespit edilmesi halinde bir defayla sınırlı olmak üzere en fazla 3 aya kadar süre uzatımı yapılması mümkündür.
Kara hudut kapısından ülkemizden diğer ülkelere giden ve geri gelen yolcuların beraberlerinde getirecekleri eşyaya muafiyet uygulanabilmesi için geldikleri ülkede en az 3 gün geçirmeleri gerekir. Aksi halde bu kişiler yolcu beraberi hediyelik eşya ve kişisel eşya muafiyeti hakkından yararlandırılmazlar.
Muafiyet, Ek-9’daki listede yer alan eşya için her bir yolcu başına karşılarında belirtilen miktarlarla sınırlıdır. Ancak Ek-9’daki listede yer alan eşyadan tütün ve tütün ürünleri ile alkollü ürünlere ilişkin muafiyet özellik arz etmektedir. Şöyle ki ;
a) Tütün veya alkol ürün gruplarında muafiyet hakkı bir ürün için sadece karşılığında yazılı miktar kadar kullanılabilir. Muafiyet hakkının aynı ürün grubundan birden fazla ürün için kullanılması durumunda, ürünlerin kullanılan oranları toplamı %100’ü aşamaz.
b) 18 yaşından büyük yolcular için uygulanır.
Örneğin; alkol derecesi % 22’yi geçen alkollü içkiden 0,5 lt (0,5 lt. /1 lt.= % 50) ve alkol derecesi % 22’yi geçmeyen alkollü içkiden 1 lt (1 lt. /2 lt.= % 50) birlikte getirilmesi mümkündür. Ancak, alkol derecesi % 22’yi geçen alkollü içkiden 1 lt (% 100) ve alkol derecesi % 22’yi geçmeyen alkollü içkiden 1 lt (1 lt. /2 lt.= % 50) birlikte getirilmesi mümkün değildir. Çünkü toplam oran (%100+%50=%150) %100’ü geçmektedir.
Öte yandan 2011/23 nolu Genelgesi
19/04/2011 tarih ve 2011/23 sayılı Gümrük Müsteşarlığı Genelgesiile bu bölümdeki 400 adet sigara miktarına ek olarak yolcuların 200 adet sigara daha alabilmelerine imkan tanınmıştır.
B-Özellikli Durumlar
Bu bölümde yolcu beraberi kişisel eşya muafiyeti ile ilgili olarak bazı özellikli durumlara başlıklar halinde değineceğiz.
1- Yolcu beraberinde kıymetli maden, taş ve eşya getirilmesi mümkün müdür? Yolcular, beraberlerindeki kendilerine ait değeri 15.000.-ABD Dolarını aşmayan ve ticari amaç taşımayan ziynet eşyası niteliğinde kıymetli madenlerden ve taşlardan yapılmış eşyayı yurda getirebilirler ve yurt dışına çıkarabilirler. Daha fazla değerdeki ziynet eşyasının yurt dışına çıkarılması, girişte beyan edilmiş olmasına veya Türkiye'den satın alınmış olduğunu tevsik etme şartına bağlıdır.
2- Yolcu beraberi hediyelik eşya statüsünde gıda ürünleri getirilebilir mi? Yolcu beraberi hediyelik eşya kapsamında, fenni usullere göre kapatılmış kutulardaki her nevi su ürünleri, hayvansal ürünler, konserveler ile pastırma ve sucuk gibi işlenmiş hayvansal ürünlerin beş kilogramına kadar, tüketim amacıyla getirilen bitkisel ürünlerden taze ve kuru meyve ve sebzelerin üç kilogramına, diğer bitkisel ürünlerin ise bir kilogramına kadar muafiyet tanınır. Bunun dışında kalan her nevi ve miktardaki hayvansal ve bitkisel ürünün getirilmesi halinde ticari miktar ve mahiyette olduğu kabul edilip buna göre işlem yapılır.
3- Yolcu beraberinde cep telefonu getirmek mümkün müdür? Evet getirilebilir. Halihazırda, cep telefonunun (Tv, müzik çalar, video oynatabilme özelliğine sahip olanlar dahil) muafen serbest dolaşıma sokulabilmesi için, ancak yolcu beraberi kişisel eşya statüsünde olması gerekmektedir. Karar eki Ek-9 listede belirtildiği gibi, yabancı misyon mensupları hariç, her bir yolcunun iki takvim yılında bir adet ile sınırlı olmak üzere, telefonun kıymetine bakılmaksızın cep telefonunu gümrük vergilerinden muaf olarak yurda getirmeleri mümkün bulunmaktadır.
Ayrıca, yolcu beraberi hediyelik eşya statüsünde veya posta/hızlı kar-go taşımacılığı yoluyla muafen veya vergileri ödenerek cep telefonu getirilmesi mümkün bulunmamaktadır. Bununla birlikte, yurt dışına giden yolcuların IMEI numarası halihazırda kayıtlı olan cep telefonlarının çeşitli nedenlerle yurt dışında kalması ve bu telefonların posta/hızlı kargo yoluyla geri gönderilmesi durumun-da, söz konusu telefonların IMEI numaralarının kayıtlı olduğunun http://www.mcks.gov.tr/ tr/ imeisorgu.php adresinden yapılacak sorgulama sonucu teyit edilmesi halinde teslim edilmesi mümkündür.
4- Yolcu beraberinde getirilen elektronik cihazlar için bir ödeme yapmak gerekir mi? Evet, ticari itha-lat maksadı dışında yurt dışından getirilecek olan elektronik cihazlardan bir defaya mahsus olmak üzere karşılarında gösterilen ücretler "Bandrol ücreti" adı altında TRT adına gümrük idarelerince tahsil edilmektedir. 2011 yılı için geçerli olmak üzere alınacak bandrol ücretlerine http://www. gumruk. gov.tr/tr-TR/ yolcuis-lemleri/Documents/bandrol%20listesi.PDF linkinden ulaşılabilir.
IV- HEDİYELİK EŞYA MUAFİYETİ UYGULAMASI
Hediyelik eşya muafiyeti, her bir yolcu için toplam gerçek kıymeti 430 Avro'yu geçmeyen eşya için uygulanır. Ancak, 15 yaşından küçük yolcular için bu miktar 150 Avro olarak uygulanır. Burada dikkat edilmesi gereken husus kişisel eşya muafiyetinde mezkur Karar eki Ek-9'daki liste kapsamı eşya için her hangi bir tutar sınırlaması yok iken (sadece miktar sınırlaması var) hediyelik eşya muafiyetinde, getirilen eşyaya muafiyet uygulanabilmesi için eşyanın toplam kıymetinin 430 Avro'yu aşmaması gerekmektedir.
Bu tutarın üzerinde olan 1500 Euro’ya kadar eşyanın ülkemize getirilebilmesi ise, tek ve maktu tarife kapsamında vergisinin alınması ile mümkündür. Buna göre 18 yaş ve üzeri her bir yolcu için kıymeti 1500 Avro’yu geçmeyen eşyanın geldiği ülkeye göre değişen oranda tek ve maktu vergi uygulanır. Söz konusu vergi oranları eşyanın;
- AB ülkelerinden doğrudan gelmesi durumunda %18
- Diğer ülkelerden gelmesi durumunda %20
olarak uygulanmakta ve eşyanın;
- Yolcu beraberinde ya da yolcunun gelişinden bir ay önce veya bir ay sonra gelmesi,
- Ticari miktar ve mahiyet arz etmemesi,
- Kişinin şahsına ve ailesinin kullanımına mahsus olması, şartlarını taşıması gerekmektedir.
Yukarıda da belirtildiği üzere, yolcu beraberi hediyelik eşyaya ilişkin muafiyet 150 ve 430 Avro değerindeki eşya için geçerlidir. Yolcu beraberinde getirilen eşyanın bu değerleri aşması halinde, 1500 Avroyu geçmemesi kaydıyla eşyanın vergilendirilmesinde muafiyet miktarına [150 (15 yaş altındaki yolcular için) veya 430 Avro] tekabül eden vergi düşüldükten sonra kalan kısım için yukarıda belirtilen tek ve maktu vergi uygulanır.
Yolcu beraberinde getirilen eşyanın tek başına kıymetinin 1500 Avro'yu aşması halinde ise söz konusu eşyaya yürürlükte olan ithalat vergilerine ilişkin oranlar uygulanacaktır.
Konuyu bir örnekle açıklayacak olursak, örneğin, Almanya’dan gelen bir eşyanın kıymetinin 1000 Euro olması durumunda eşyanın kıymetinden hediyelik eşya muafiyeti tutarı düşüldükten sonra, kalan tutar üzerinden tek ve maktu bir vergi alınması gerekmektedir. Bu oran ise, AB ülkeleri için %18 olarak uygulanmaktadır.
Buna göre 1000 Euro’dan 430 Euro’nun düşülmesinden sonra kalan tutar olan 570 Euro’ya tek ve maktu tarife oranı olan %18 oranının uygulanması neticesinde elde edilen 102,6 Euro tutarında verginin tahsil edilmesi gerekmektedir.
Eğer örneğimizdeki eşyanın değeri 1.800 Euro olsa idi tek ve maktu tarife kapsamında 1500 Euro’ya kadar eşyanın ülkemize getirilebilmesi mümkün olduğundan bu tutarın üzerindeki eşyanın muaf olarak sokulması mümkün olmayıp yürürlükteki vergilendirme kriterlerine göre ithalat vergilerinin alınması gerekecekti. Öte yandan bu durumda 1500 Euro’nun üzerindeki bir eşya için herhangi bir indirim söz konusu olmayacaktı.
V- SONUÇ
Bu yazımızda gerek yurt dışına çıkan Türklerin yurda dönüşlerinde, gerekse yurda giriş yapan yabancıların Türkiye’ye girişlerinde kendi ihtiyaçları için olan zati eşyaları (yolcu beraberi eşya) ile hediye etmek maksadıyla beraberlerinde getirip götürebilecekleri (hediyelik eşya) eşyalara ilişkin muafiyet uygulaması konusunu ele aldık.
Özetle 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ekinde yer alan ve bir örneği de yazımız ekinde yer alan listede bulunan eşyalar için eşyanın kıymetine bakılmaksızın yolcu başına listede belirtilen miktar kadar yolcu beraberi eşya kapsamında vergiden muaf olarak eşya getirilebilmektedir.
Yine bu kapsamda kişisel kullanım dışında hediyelik olarak getirilen eşyalarda ise yolcu başına getirilen eşyanın kıymetinin;
1- 430 Euro’yu aşmaması halinde vergisiz olarak yurda sokulacak,
2- 430 ila 1500 Euro arasında olması halinde bu bedelden 430 Euro’luk istisna düşülecek ve kalan tutara eşyanın getirildiği ülkenin AB ülkesi olması halinde %18, başka bir ülke olması halinde ise %20 oranında tek ve maktu vergi ödendikten sonra yurda sokulabilecek,
3- 1500 Euro’dan fazla ise yürürlükteki mevzuata göre ithalat hükümleri uygulandıktan sonra yurda sokulabilecektir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus getirilen eşyanın yukarıda belirtilen limitler dahilinde olsa bile ticari miktar ve mahiyette olmaması gerektiği ve 430 Euro’luk istisnanın 15 yaşından küçük yolcular için 150 Euro olarak uygulanması gerektiğidir.
Diğer taraftan tek ve maktu tarife, tüm vergilendirme unsurları dikkate alınarak belirlenmiş olup, bu oranlar, Gümrük Vergisi, Katma Değer Vergisi gibi tüm vergileri kapsamaktadır. Yani tek ve maktu tarife uygulanan bir eşyada, ayrıca gümrük vergisi, KDV, ÖTV alınması mümkün değildir.
2009/15481 sayılı BAKANLAR KURULU KARARI EKİ 9 SAYILI LİSTE
YOLCU BERABERİ KİŞİSEL EŞYA LİSTESİ
A) TÜKETİM MADDELERİ
a) TÜTÜN VE TÜTÜN ÜRÜNLERİ
1- Sigaralar (2011/23 sayılı Genelge ile ilave 200 adet olmak üzere toplam 600 adet) 400 adet
2- Sigarillolar (her biri 3 gr.dan ağır olmayan purolar) 100 adet
3- Puro 50 adet
4- Kıyılmış tütün (200 yaprak sigara kağıdı ile) 250 gr.
5- Pipo tütünü 250 gr.
b) ALKOLLÜ ÜRÜNLER
1- Alkol derecesi % 22’yi geçen alkol ve alkollü içkiler 1 lt.
2- Alkol derecesi % 22’yi geçmeyen alkol ve alkollü içkiler 2 lt.
c) KOZMETİK ÜRÜNLER
600 ml’yi aşmamak kaydıyla kolonya, parfüm, lavanta, esans veya losyon ile
5 adet cilt bakım ürünü ve makyaj malzemesi
ç) GIDA ÜRÜNLERİ
1- Çay 1 kg.
2- Çözülebilir hazır kahve 1 kg.
3- Kahve 1 kg.
4- Çikolata 1 kg.
5- Şekerden mamul yiyecek 1 kg.
B) DİĞER EŞYA
a) GİYİM VE YOLCULUK EŞYASI
1- Yolcunun giyinip kuşanmasına mahsus eşya
2- Yolcunun yaşantısına mahsus eşya ile seyahat eşyası
b) ELEKTRONİK /DİJİTAL EŞYA
1-LCD veya plazma ayrımı yapılmaksızın bir adet renkli televizyon (55 ekrana [55 ekran dahil] kadar)
2- Birer adet video kamera (10 adet boş kaseti ile birlikte) ve fotoğraf makinesi (hafıza kartı veya 5 adet filmi ile birlikte)
3- Bir adet GPS yön bulma cihazı
4- Bir adet dizüstü bilgisayar ya da PC, aksam ve parçaları (flash bellek, harici hard disk dahil)
5- Bir adet radyo veya radyo-teyp
6- Her türlü ses ve görüntü kaydedici ve oynatıcı cihazlardan bir adet ile bu cihazlara ait toplam 10 adedi geçmemek üzere üzerine kayıt yapılabilen plak, teyp kaseti, CD, VCD, DVD
7- Bir adet kasetli veya oyun kartlı elektronik oyun aleti
8- Tv, müzik çalar, video oynatabilme özelliğine sahip olanlar dahil olmak üzere GSM-Cep telefonu (yabancı misyon mensupları hariç iki takvim yılında 1 adet)
c) MÜZİK ALETLERİ
Elde taşınabilir müzik aletlerinden birer adet olmak üzere en çok 3 adet
ç) SPOR VE OYUN ALETLERİ
1- Bir adet kamp çadırı
2- Bir adet dalgıç takımı
3- Bir adet motorsuz şişirme bot
4- Bir adet yelken tertibatlı sörf
5- Bir çift yüzme paleti
6- Golf malzemesi (golf aracı hariç)
7- Yolcunun tek başına kullanabileceği özelliğe sahip birer adet olmak üzere spor yapmasına mahsus diğer spor alet ve giysileri (paraşüt ve kayak takımı dahil, deniz motosikleti ve motorlu deniz kızağı hariç)
d) SAĞLIK CİHAZLARI
1- Hasta yolcuya ait yatak
2- Maluller için hareket ettirici tertibatı bulunan motorlu, motorsuz koltuk
3- Şahsi tedavide kullanılan ilaçlar
4- Kişinin kullanımına mahsus tıbbi cihazlar
5- Gaz maskesi, koruyucu elbise
e) MUTFAK EŞYASI
Yolculuk esnasında kullanılacak mutfak aletleri ile birer adet olmak üzere küçük ev aletleri
f) DİĞERLERİ
1- Hac ve umreden gelen yolcuların beraberlerinde getirecekleri veya posta veya kargo yoluyla gönderecekleri, Müsteşarlık ile Diyanet İşleri Başkanlığınca belirlenecek miktarda hurma ve zemzem suyu
2- Çocuk yolcuya mahsus bir adet çocuk arabası
3- Çocuk yolcuya mahsus oyuncaklar
4- Bir adet ütü
5- Bir adet bisiklet
6- Bir adet el dürbünü (gece görüş dürbün ve gözlükleri ile gece görüş keskin nişancı dürbünleri hariç)
7- Araçla birlikte yolculuk halinde, aracın kendisine ve sürücüsünün kullanımına mahsus diğer alet ve cihazlar ( Akü şarj cihazı, akü ile çalışan otomobil süpürgesi, akü ile çalışan buzluk vb.)
8- Kişisel kullanıma mahsus kitap veya benzeri basılı yayın
9- Yolcunun beraberinde olmak kayıt ve şartıyla evcil hayvanlardan toplam 2 adet veya 10 adet akvaryum balığı (veteriner sağlık raporu, orijin ve aşı belgesi ile varsa kimlik ve eşgal belgesi ibrazı şartı ve veteriner kontrolü kaydıyla)
Volkan AKSOYOĞLU
Süryay Sürekli Yayınlar Ticaret ve Sanayi AŞ
kaynak : yildirimercan.blogspot.com
