Serbest bölgedeki ücret istisnası, bu bölgelerde üretilen ürünlerin toplam FOB bedelinin en az %85’inin yurt dışına ihraç edilmesi halinde mümkün olup, aşağıda belirtilen hallerde ücret istisnasından yararlanılamayacaktır:
.
1) Serbest bölgede üretilen ürünlerin toplam FOB bedelinin %85’inden az bir kısmın yurt dışına ihraç edilmesi halinde çalışanlara ödenen ücretler,
.
2) Serbest bölgede çalışan personelin çeşitli nedenlerle serbest bölge dışında çalıştığı sürelere ilişkin ödenen ücretler,
.
3) Serbest bölgede üretim faaliyeti dışında hizmet veya mal satışı faaliyetlerinde bulunan mükellefler nezdinde çalışanlara ödenen ücretler,
.
4) Tebliğ ekinde yer alan belgeleri belirtilen süreler içinde ilgili vergi dairesine vermeyen mükelleflerin istihdam ettikleri çalışanlara ödenen ücretler.
Bilindiği gibi, 3218 sayılı serbest bölgelerle ilgili yasanın geçici 3. maddesi gereğince şubat ayı içerisinde, vergi istisnası için serbest bölge faaliyet tasdik raporlarının YMM’ler tarafından düzenlenmesi zorunludur.
Konuyla ilgili 2 seri nolu genel tebliğ hükümlerine göre şubat ayı içerisinde serbest bölge faaliyet tasdik raporlarını düzenlenerek şubat ayı içerisinde bu raporların ilgili vergi dairesine sunulması gerekecektir.
Söz konusu faaliyet tasdik raporlarında kısaca şu bilgilerin yer alması zorunludur:
I-GENEL BİLGİLER
Bu bölümde en az aşağıdaki bilgiler yer alacaktır.
1. Mükellefin adı, soyadı, unvanı, ve/veya ortaklarının adları ve adresleri.
2. Mükellefin iştigal konusu, ticaret sicil kaydı ve numarası.
3. Mükellefin ve varsa ortaklarının bağlı bulunduğu vergi dairesi, vergi kimlik numarası.
4. Mükellefin (varsa) sanayi sicil belgeleri.
5. Mükellefin kayıtlı olduğu mesleki kuruluşlar.
6. Mükellefin son iki yıllık muhtasar beyannamesi örneği.
7. Mükellefin kapasite raporu bilgileri
8. Faaliyet ruhsatı
9. Gümrük çıkış beyannameleri.
10. Mükellefe nakden veya mahsuben yapılan ödemeler.
11. Mükellefin çalıştırdığı işçi sayısı ve bunların çalıştıkları süreler.
12. Gerekli görülen diğer hususlar.
II-RAPORUN BU BÖLÜMÜNDE USULE İLİŞKİN İNCELEMELER VE BİLGİLERİ YER ALMAKTADIR:
1. Yasal defterlerin tasdikine ilişkin bilgiler.
2. Söz konusu şirketlere ilişkin sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme veya kullanma yönünde haklarında rapor veya tespit varsa bununla ilgili bilgiler.
3. Gerekli görülen diğer hususlar.
III-HESAP İNCELEMELERİ
Bu bölümde en az aşağıdaki konulara yer verilmesi gerekmektedir:
1. Üretilen ürünlerin toplam FOB bedeli (üretilen ürünlerin birim FOB bedeli ile toplam üretilen ürün miktarının çarpılmasıyla elde edilen tutardır.)
2. Üretilen ürünlerin birim FOB bedeli (üretilen mallardan satışı yapılanların satış tutarı toplamının satılan ürün miktarına bölünmesiyle elde edilen tutardır.)
3. Üretilen ürünlerin aynı yıl içinde satılmaması durumunda, ortalama FOB bedeli bulunacak ve buna göre toplam FOB bedeli tespit edilecektir. Ortalama FOB bedeli, birden fazla yıla ait birim FOB bedellerinin ortalamasıdır.
4. Stoklarında kalan ürünlerin toplam FOB bedeli,
5. Gerçekleştirilen toplam ihracat tutarı,
6. Serbest bölgede üretilen ürünlerle bölge içinden, Türkiye’den veya dışarıdan alınan ürün tutarları,
7. Bölge içine, Türkiye’ye veya yurt dışına satış tutarları,
8. Bölgede üretilen ürünlerin toplam FOB bedelinin en az % 85'inin yurt dışına ihraç edildiği,
9. İstihdam edilen personele ödenen toplam ücret ve bu ücretler üzerinden hesaplanan gelir vergisi,
10. Serbest bölgede üretim faaliyeti dışında hizmet veya mal satışı faaliyetlerinde bulunan mükellefler nezdinde çalışanlara ödenen toplam ücretler,
11. Serbest bölgede çalışan personelin çeşitli nedenlerle serbest bölge dışında çalıştığı sürelere ilişkin ödenen toplam ücretler,
12. İstisna kapsamında değerlendirilen ücretler üzerinden hesaplanan gelir vergisi,
13. Gerekli görülen diğer hususlar
Konuyla ilgili yürürlüğe giren 2 seri nolu genel tebliğ hükümlerine göre:
“ …..
Mükellefler, istisna uygulamasına ilişkin olarak yeminli mali müşavirler tarafından
düzenlenen faaliyet raporlarını en geç faaliyette bulunulan takvim yılını takip eden yılın şubat ayının 15 inci günü akşamına kadar muhtasar beyannameyi verdikleri vergi dairesine teslim edeceklerdir.
Yıl içinde faaliyetine son veren ya da ürettiği ürünü sonraki yıl içerisinde tamamen satan veya kısmen satırla %85 şartını gerçekleştiren mükellefler ise, söz konusu raporları faaliyetlerine son verdikleri ya da ürünü sattıkları veya %85 şartını gerçekleştirdikleri ayı takip eden ikinci ayın 15 inci günü akşamına kadar muhtasar beyannameyi verdikleri vergi dairesine teslim edeceklerdir.
Bu bölümde belirtilen YMM raporlarının süresi içerisinde ibraz edilemeyeceğine ilişkin, mükellefler veya YMM'ler tarafından makul mazeret bildirilmesi halinde, vergi dairesince 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 17.maddesine göre bu Tebliğde belirlenen sürelerin bir katını geçmemek üzere ek süre verilebilecektir.
…………”
açıklamasına yer verilmiştir.
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, 3218 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki gelir vergisi istisnası hükümlerinden yararlanılabilmesi için YMM’ler tarafından düzenlenen Serbest Bölge Faaliyet Tasdik Raporunun en geç faaliyette bulunulan takvim yılını takip eden yılın Şubat ayının 15 inci günü akşamına kadar muhtasar beyannamenin verildiği vergi dairesine teslim edilmesi gerekmektedir.
Söz konusu mükellefler veya YMM’ler tarafından makul bir mazeret bildirilmesi halinde yetkili vergi dairesince, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 17 nci maddesi uyarınca anılan Tebliğ ile belirlenen sürenin bir katını geçmemek üzere ek bir süre verilebilmektedir.
Buna göre, YMM’ler tarafından düzenlenen Serbest Bölge Faaliyet Tasdik
Raporunun, faaliyette bulunulan takvim yılını takip eden Şubat ayının 15 inci günü akşamına kadarki süreyi kapsayan birinci dönem ile mükellefler veya YMM’ler tarafından verilecek dilekçe üzerine belirlenen birinci dönem süresinin bir katını geçmemek üzere verilen ek süreden oluşan ikinci döneme ait süre içinde ibraz edilmesi mümkündür.
Bu çerçevede, Serbest Bölge Faaliyet Tasdik Raporunun, söz konusu istisnanın
uygulanacağı takvim yılını takip eden şubat ayının 15 inci günü akşamına kadar vergi dairesine veremeyen mükellefler veya YMM’lerce herhangi bir başvuruda bulunulmaksızın, bu süreyi takip eden 46 günlük süre içinde verilmesi halinde vergi dairesince kabul edilerek, ek süre verilmesi için başvuruda bulunulmaması nedeniyle 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 352/II- 7. maddesi gereğince adlarına usulsüzlük cezası tatbik edilmek suretiyle işleme konulması, bu süreden sonra verilecek YMM raporlarının ise işleme konulmaması gerekmektedir.
IV-SERBEST BÖLGELERDE YAPILAN MUHTELİF KURU MEYVELERİN İŞLENMESİ VE PAKETLENMESİ İŞİ İMALAT SAYILMAKTADIR
Yargıya intikal eden bir uyuşmazlık ile ilgili olarak, serbest bölge dahilinde çeşitli kuru meyvelerin işlenmesi ve paketlenmesi işi ile uğraşan şirketin bu işte istihdam ettiği personeline ödediği ücretler üzerinden gelir vergisi istisnası uygulanarak tecil ve terkin talebinde bulunmuştur. Vergi dairesi yapılan işlemin imalat sayılıp sayılmayacağı konusunda 3218 sayılı yasanının 1. maddesine göre tereddüde düşmüştür. Diğer yandan yapılan işlemin yine 3218 sayılı yasanın geçici 3. maddesinin 2. fıkrası hükmüne göre gelir vergisinden istisna olup olmayacağı konusunda duraksamaya düşülmüştür.
Bilindiği üzere, 3218 sayılı yasa kapsamında ücretlere ilişkin verginin tecil ve terkin uygulaması serbest bölge dahilinde üretim faaliyetinde bulunan imalatçılara bölge dahilinde yaptığı imalat sonucu olan mamulleri dış ülkelere satma şartı ile konmuş bir istisna hükmüdür.
3218 sayılı yasa ile getirilen tecil terkin uygulaması, KDV veyahutta gelir, kurumlar vergisi mükellefleri için olmayıp, bu firmaların istihdam ettiği ücretli personeline getirilmiş bir istisnadır. Muhatabın vergi sorumlusu statüsünde olan imalatçı – ihracatçı işletme olması tatbikatın farklı değerlendirilmesi mamul ya da mamullerin bedeli ile ilgili kabul ettirmeyi gerektirmeyecektir. Burada asıl kritik nokta bir üretim faaliyetinin olması, ücretlinin bu üretim faaliyeti içerisinde katılması ve üretilen malların yurtdışındaki bir dış alıcıya teslimi ile TC gümrük hattından çıkarak karşı ülkeye intikal etmesi gerekmektedir.
Yargıya intikal eden bir hadisede, 2009 yılı için serbest bölgede bulunan bir şirketin istihdam ettiği personelle ilgili ücretleri hakkındaki istisna hükümleri nedeniyle düzenlenen YMM raporu süresinden sonra verildiği iddiasıyla ilgili şirketin istisna hakkı yok sayılmıştır. Dolayısıyla bu konuda düzenlenen YMM raporu süresinden sonra vergi dairesine sunulduğu için istisna hükmü yok sayılarak ilgili şirketin tecil terkin edilen vergileri yeniden tahakkuk ettirilmiştir.
Konuyu yargıya taşıyan şirket hakkında verilen mahkeme kararında şu gerekçelerle açılan dava kabul edilmiştir.
“Bu durumda, davacı şirketin serbest bölge içerisinde üretim faaliyetinde bulunduğu sonucuna varıldığından, yukarıda anılan yasa ve genel tebliğ hükümleri uyarınca, istihdam ettiği personele ödediği ücretlerin ilgili dönem itibariyle gelir vergisinden istisna olması gerekmektedir. Öte yandan, gelir vergisi istisnasının oluşmadığı yada uygulanamayacağı yönünde başkaca bir tespitte de bulunulmadığı, davacı şirketin 2009 yılı hesapları ile ilgili tamamlanmış bir inceleme olmadığı görülmüş olup, tesis edilen işlemde ve dava konusu ödeme emirlerinde yasal isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle; davanın kabulüne, dava konusu ödeme emrinin iptaline…..”
şeklinde karar verilmiştir.
[1] 3218 sayılı yasa md.1 ve geçici md. 3/2.
[2] Serbest Bölgeler Kanunu Genel Tebliğ Seri No:2. Bu tebliğ, 29.7.2010 gün ve 27656 sayılı RG’de yayınlanmıştır.
[3] İzmir 1. Vergi Mahkemesinin 12.11.2010 gün ve E:2010/646-K:2010/1540 sayılı kararları
Dr. Mustafa ALPASLAN / SMMM
Eda KAYA / Denetçi
LEBİB YALKIN MEVZUAT DERGİSİ 2011 AĞUSTOS, SAYI:92
kaynak: http://yildirimercan.blogspot.com/2011/08/serbest-bolgelerdeki-imalat.html
