Kurumlar Vergisinden Müstesna Kazançlarda Kur Farkları ve Vade Farklarının Durumu
A- Serbest Bölge Kazançlarına İlişkin Kur Farkları ve Vade Farkları
3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununa göre, 06.02.2004 tarihi itibariyle serbest bölgede faaliyet ruhsatı bulunan mükelleflerin bu bölgedeki faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları ruhsatlarında belirtilen sürenin sonuna kadar; ayrıca imalatçı mükelleflerin bu bölgelerde imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançlar Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yıllık vergilendirme döneminin sonuna kadar gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır.
.
a- Bölgedeki Faaliyetlere İlişkin Alacakların Değerlenmesinden Doğan Kur Farkları ve Vade Farkları
(1) no’lu kurumlar vergisi genel tebliğine göre, Serbest Bölgeler Kanunundaki istisnadan yararlanan mükelleflerin, serbest bölgelerde yürütülen faaliyetlerinden doğan alacaklarına ilişkin kur farkı ve vade farkı gelirleri de istisna kapsamında değerlendirilecektir.
.
b- Bölgedeki Finansal Gelir Mahiyetindeki kur Farkları ve Vade Farkları
Aynı genel tebliğe göre, serbest bölgelerde yürütülen faaliyetler çerçevesinde elde edilen hasılatın yapılacak ödemelerde kullanılıncaya kadar geçici olarak serbest bölgelerde mevduat hesaplarında veya repo işlemlerinde değerlendirilmesi sonucu elde edilen gelirler de söz konusu istisnadan yararlanabilecektir. İstisnanın, bunun dışında, serbest bölgelerde elde edilmiş olsa dahi faiz, repo ve benzeri faaliyet dışı gelirlere teşmil edilmesi mümkün değildir.
.
B- Türk Uluslararası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilerin İşletilmesinden ve Devrinden Elde Edilecek Kazançlara İlişkin Kur Farkı ve Vade Farkları
.
a- Faaliyetlere İlişkin Alacakların Değerlenmesinden Doğan Kur Farkları ve Vade Farkları
4490 sayılı Kanuna göre, Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı gemilerin ve yatların işletilmesinden ve devrinden elde edilen kazançlar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır.
(1) Sayılı kurumlar vergisi genel tebliğinde münhasıran Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı gemilerle yapılan taşımacılık faaliyetlerinden elde edilen kazançlar ile bu gemilerin devrinden doğan kazançlar istisnaya konu olduğundan bu faaliyet nedeniyle doğan alacaklara ilişkin kur farkı ve vade farkı gelirlerinin de kurumlar vergisinden istisna olduğu belirtilmiştir.
.
b- Finansal Gelir Mahiyetindeki Kur Farkları ve Vade Farkları
Aynı genel tebliğe göre sözkonusu gemilerle yapılan deniz taşımacılığı ile bu gemilerin devrine ilişkin faaliyetlerle ilişkili olmaksızın elde edilen kur farkı, vade farkı gelirleri ile faiz, repo ve benzeri faaliyet dışı gelirler için sözkonusu istisna uygulanmayacaktır.
.
C- Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Elde Edilen Kazançlara İlişkin Kur Farkları ve Vade Farkları
4691 sayılı kanun uyarınca teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren mükelleflerin münhasıran bu bölgelerdeki yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar 31.12.2023 tarihine kadar kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.
(1) sayılı kurumlar vergisi genel tebliğinde, nakitlerin değerlendirilmesi sonucu oluşan faiz gelirleri ile yabancı para cinsinden aktifler dolayısiyle oluşan kur farklarının istisna kapsamına girmediği belirtilmiştir.
.
D- Yurtdışı İştirak Kazancı İstisnasında Kur Farkları
Kurumlar Vergisi Kanununun 5’inci maddesine göre, kurumların yurtdışından elde ettikleri iştirak kazançları kurumlar vergisinden müstesnadır. Bu şartlardan birisi de iştirak kazancının, elde edildiği hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiyeye transfer edilmesidir.
(1) sayılı kurumlar vergisi genel tebliğine göre iştirak kazancı dağıtıldığı dönemde elde edilmiş sayılacağından, transfer tarihinde ortaya çıkan olumlu veya olumsuz kur farkları istisna tutarının tespitinde dikkate alınmayacaktır.
E- Gayrimenkul ve İştirak Hissesi Satış Kazancı İstisnasında Kur Farkları ve Vade Farkları
Kurumların aktifindeki gayrimenkullerin ve iştirak hisselerinin satışından doğan kazançlar belli şartlarla kurumlar vergisinden istisna edilmiştir (KVK md. 5/1-e).
(1) sayılı kurumlar vergisi genel tebliğinde kazancın hesaplanmasında fiili satış bedelinin esas alınacağı, istisna kapsamındaki değerlerin satışından kaynaklanan alacakları için alınan faiz, komisyon ve benzeri gelirlerin ve satış bedelinin döviz cinsinden belirlenmesi durumunda ortaya çıkan kur farklarının da istisnadan faydalandırılamayacağı belirtilmiştir.
.
Saygılarımızla,
Hasan Zeki Süzen (YMM) - Ekrem Kayı (YMM)
Denge Bağımsız Denetim ve YMM A.Ş.
