Geçtiğimiz Perşembe günü Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından yeni teşvik paketi açıklandı.
Bu paket hazırlanırken TOBB, Türkiye İhracatçılar Meclisi ve YASED başta olmak üzere ilgili bütün sivil toplum kuruluşlarıyla, birliklerle, derneklerle, bireysel yatırımcılarla yoğun istişarelerde bulunduklarını belirten Başbakan, ilgili tüm bakanlıkların bu yeni teşvik sistemi üzerinde koordineli bir şekilde çalıştığını ifade etti.
Bunun Hükümetin uygulamaya koyacağı dördüncü teşvik paketi olacağının hatırlatan Başbakan, 2003, 2006 ve 2009 yıllarında da dönemin ihtiyaçlarını gözeterek teşvik sistemini yenilediklerini ayrıca belli dönemlerde kısmi teşvikleri uygulamaya koyduklarını belirtti.
Amaçları arasında ithalat bağımlılığı yüksek olan ara malı ve ürünlerin üretiminin artırılması, bölgesel gelişmişlik farklılıklarının giderilmesi, yüksek ve orta-yüksek teknoloji içeren yatırımların desteklenmesi bulunan yeni teşvik sisteminde, 2009 yılında, 2009/15199 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile uygulamaya konulan teşvik ve desteklerin bir çoğununa yer verildiği görülüyor. Bunlardan bir kısmının kapsamı da yeni teşvik sistemiyle genişletiliyor. Diğer taraftan paketin özellikle stratejik yatırımlar olmak üzere özel alanlara yeni teşvikler içerdiğini de görüyoruz.
Teşvik sisteminin kapsamı
Açıklamada yeni teşvik sisteminin 4 ana bileşenden oluştuğu belirtiliyor. Bunlar; genel teşvik uygulamaları, bölgesel teşvik uygulamaları, büyük ölçekli yatırımların teşviki ve stratejik yatırımların teşviki şeklinde sıralanıyor.
Genel olarak bakıldığında yeni teşvik sisteminde yukarıdaki 4 ana bileşenin tamamına KDV istisnası ve gümrük muafiyetinin uygulanacağını görüyoruz. Genel teşvik uygulamaları dışında diğer 3 bileşen için aynı zamanda vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği sağlanacak ve yatırım yeri tahsis edilecektir. Bölgesel teşvik uygulamaları ile stratejik yatırımlar için faiz desteği de yeni teşvik sisteminde sağlanacak destek unsurlarındandır. KDV iadesi ise sadece stratejik yatırımlar için geçerli olacak, diğer taraftan sadece VI. bölge için gelir vergisi stopajı desteği de sağlanacaktır.
Bölgesel teşvikler
2009/15199 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ülkemiz teşvik uygulaması açısından 4 bölgeye ayrılmıştı. Yeni teşvik sisteminde ise gelişmişlik kriterine göre 6 bölgeye ayrıldığını görüyoruz. Bölgeler ve bu bölgelerde yer alan iller aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
I. Bölge (8 il) | II. Bölge (13 il) | III. Bölge (12 il) | IV. Bölge (17 il) | V. Bölge (16 il) | VI. Bölge (15 il) |
Ankara | Adana | Balıkesir | Afyonkarahisar | Adıyaman | Ağrı |
Antalya | Aydın | Bilecik | Amasya | Aksaray | Ardahan |
Bursa | Bolu | Burdur | Artvin | Bayburt | Batman |
Eskişehir | Çanakkale | Gaziantep | Bartın | Çankırı | Bingöl |
İstanbul | Denizli | Karabük | Çorum | Erzurum | Bitlis |
İzmir | Edirne | Karaman | Düzce | Giresun | Diyarbakır |
Kocaeli | Isparta | Manisa | Elazığ | Gümüşhane | Hakkari |
Muğla | Kayseri | Mersin | Erzincan | K.maraş | Iğdır |
Kırklareli | Samsun | Hatay | Kilis | Kars | |
Konya | Trabzon | Kastamonu | Niğde | Mardin | |
Sakarya | Uşak | Kırıkkale | Ordu | Muş | |
Tekirdağ | Zonguldak | Kırşehir | Osmaniye | Siirt | |
Yalova | Kütahya | Sinop | Şanlıurfa | ||
Malatya | Tokat | Şırnak | |||
Nevşehir | Tunceli | Van | |||
Rize | Yozgat | ||||
Sivas |
Gümrük vergisi muafiyeti ve KDV istisnasına ek olarak bölgesel bazda uygulanacak olan destekler aşağıda başlıklar halinde açıklanmıştır. Ancak;
— OSB’lerde yapılacak yatırımlar,
— Aynı sektörde faaliyet gösteren firmaların birlikte gerçekleştireceği ve faaliyet gösterilen yatırım konusuna dikey veya yatay entegrasyon sağlayacak yatırımlar,
— Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından desteklenen Ar-Ge projeleri neticesinde geliştirilen ürünün üretimine yönelik yatırımlar,
yatırımın bulunduğu bölgenin bir alt bölgesine sağlanan destek unsurları ile desteklenecektir. Örneğin Çorum 4. bölgede bulunuyor. Eğer yatırımcı Çorum'da organize sanayi bölgesinde yatırım yaparsa 4. bölgenin değil, 5. bölgenin imkanlarından yararlanacaktır.
► Vergi indirimi
Vergi indirimi desteği, temel olarak eski teşvik uygulamasında olduğu gibi münhasıran teşvik belgesine konu yatırımdan elde edilecek kazançlara uygulanacak. Yeni teşvik sisteminde ise farklı olarak, II., III., IV., V. ve VI. bölgelerde yatırım yapan firmalar için, yatırıma katkı oranının belirli yüzdesine ulaşıncaya kadar yatırım döneminde tüm faaliyetlerinden elde edilen kazançlara da uygulanabileceği anlaşılıyor.
Genel olarak 2003 yılı sonuna kadar başlanılan yatırımlardaki katkı oranının bu tarihten sonra başlanacak olan yatırımlara göre daha yüksek olduğu ve I. bölgeden VI. bölgeye gidildikçe bu oranın arttığı görülmektedir. Yatırıma katkı oranları bölgesel ayrım çerçevesinde aşağıda yer almaktadır.
Yatırıma katkı oranları | ||
Bölgeler | 31.12.2013 tarihine kadar başlanılan yatırımlar | 01.01.2014 tarihinden sonra başlanılan yatırımlar |
I | % 15 | % 10 |
II | % 20 | % 15 |
III | % 25 | % 20 |
IV | % 30 | % 25 |
V | % 40 | % 30 |
VI | % 50 | % 35 |
Büyük ölçekli yatırımlar da, yine yukarıdaki gibi 31.12.2013 tarihine kadar ve bu tarihten sonra başlanılan yatırımlar olarak ikili ayrıma tabi tutularak, bölgesel bazda yatırıma katkı oranları belirlenmiştir. 31.12.2013 tarihine kadar başlanılan yatırımlar için katkı oranı I. bölgeden VI. bölgeye doğru % 25 ila % 60 arasında, bu tarihten sonra başlanılan yatırımlar için ise % 20 ila % 45 arasında değişmektedir.
► Sigorta primi işveren hissesi desteği
Yatırıma başlama tarihine göre aşağıdaki tabloda belirtilen sürelerde sigorta primi işveren hissesi desteği sağlanacaktır.
Bölgeler | 31.12.2013 tarihine kadar başlanılan yatırımlar | 01.01.2014 tarihinden sonra başlanılan yatırımlar |
I | 2 yıl | --- |
II | 3 yıl | --- |
III | 5 yıl | 3 yıl |
IV | 6 yıl | 5 yıl |
V | 7 yıl | 6 yıl |
VI | 10 yıl | 7 yıl |
Ø Faiz desteği
Yeni teşvik siteminde eskiden olduğu gibi I. ve II. bölgelerde gerçekleştirilen yatırımlar için faiz desteği öngörülmüyor. Diğer taraftan III ila VI. bölgelerde gerçekleştirilecek yatırımlara finansman desteği sağlamak amacıyla faiz desteği tavanlarının yükseltildiği görülüyor. Bölgeler bazında faiz desteği oranları ile azami destek tutarları aşağıdaki tabloda dikkatinize sunulmaktadır.
Bölgeler | Destek oranı | Azami destek tutarı | |
TL cinsi kredi | Döviz cinsi kredi | ||
III | 3 puan | 1 puan | 500.000 TL |
IV | 4 puan | 1 puan | 600.000 TL |
V | 5 puan | 2 puan | 700.000 TL |
VI | 7 puan | 2 puan | 900.000 TL |
Ø Gelir vergisi stopaj desteği
Açıklamada sadece VI. bölgede düzenlenecek teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımlarla sağlanan istihdam için asgari ücret üzerinden hesaplanacak gelir vergisi stopajının 10 yıl süreyle terkin edileceğine yer veriliyor.
Stratejik yatırımların teşviki
Eski teşvik sisteminde stratejik yatırımlar diye bir ayrım bulunmuyordu. Yeni teşvik sisteminde stratejik yatırımlara gümrük vergisi muafiyeti ve KDV istisnasının yanında bölge ayrımı yapılmaksızın aşağıdaki destek unsurları sağlanacaktır.
— 7 yıl süreyle sigorta primi işveren hissesi desteği (VI. bölgede ise 10 yıl)
— Yatırıma katkı oranı % 50 olmak üzere % 90 vergi indirimi
— Faiz desteği (sabit yatırım tutarının % 5’ini aşmamak kaydıyla azami 50 milyon TL)
— Yatırım yeri tahsisi
— 500 milyon TL ve üzeri yatırımlar için bina inşaat harcamalarına KDV iadesi
— Sadece VI. bölgedeki yatırımlar için 10 yıl süreyle gelir vergisi stopajı desteği
Aşağıda belirtilen yatırım konuları ise V. bölgeye sağlanan desteklerden yararlanacaktır:
— Otomotiv, uzay veya savunma sanayine yönelik test merkezleri, rüzgar tüneli, tasarım v.b. yatırımlar,
— Belirli büyüklükte ve özellikte belirli ilaç ve savunma sanayi yatırımları,
— Özel sektör tarafından gerçekleştirilecek ilk, orta ve lise eğitim yatırımları,
— Denizyolu ve demiryolu ile yük ve yolcu taşımacılığına yönelik yatırımlar,
— Madencilik yatırımları,
— Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgelerinde yapılacak turizm yatırımları.
Hükümet tarafından açıklanan ve yukarıda genel çerçevesine yer verilen teşvik ve desteklerin, teşvik paketinin açıklanmasının ardından otomatik olarak uygulamaya geçmesi söz konusu değildir. Uygulamanın fiilen başlayabilmesi için ilgili Bakanlar Kurulu Kararlarının ve bu kararların uygulama usullerinin yer aldığı ikincil mevzuatın yayınlanması gerekmektedir. Diğer taraftan belirtilen teşviklerin uygulanabilmesi için, bu kapsamda yatırım yapacak olan kuruluşların Hazine Müsteşarlığından teşvik belgesi alması gerektiği unutulmamalıdır.
M. Fatih Köprü/E&Y
