Kiralanan işçi işten atılırsa dava açamaz
Mini İstihdam Paketi'nde yer alan Özelİstihdam Büroları'na (ÖİB) işçi kiralama hakkı yasalaşırsa çalışanlar pek çokhaktan mahrum olacak. İşveren ile aralarında hizmet akdi olmadığından çalışan,kıdem ve ihbar tazminatı isteyemeyecek. İşten çıkarılsa işe iade davasıaçamayacak
Mini İstihdam Paketi'nde yer alan Özel İstihdam Büroları'na (ÖİB) işçikiralama hakkı tanınması, çalışanların kıdem tazminatı başta olmak üzere birçokhakkını kaybetmesine neden olacak. İşveren ile aralarında hizmet aktiolmadığından kiralanan işçi işten atıldığında iade davası açamayacak.
19'uncu yüzyılın sonlarına, Osmanlı'da Gülhane Hattı Hümayunu'na kadar var olankölelik gereğince, bir insanı bir diğeri satabiliyor, hatta kiralayabiliyordu.Osmanlı kölelik uygulamaları gereğince;
■ Kölelere günde iki öğün yemek verilmesi,
■ Yatacak yer verilmesi,
■ Normal çalışanlara verilen ücretlerin yarısının verilmesi,
■ Belli bir süre sonra da azat edilmesi gerekiyordu.
Hatta köle biriktirdiği parayla azatlığını, yani özgürlüğünü daha erkensatın alabiliyordu. Cumhuriyet rejimiyle birlikte kölelik tamamen kaldırıldı.
İKİ ÖĞÜN YEMEK VERİLİRDİ
Ülkemizde 1850'li yıllarda Batı Anadolu bölgemizde sanayi tarzı üretim vesanayi için tarımsal üretim yani kapitalist ilişkilerin yoğunlaşmasıylabirlikte kölelik ve kölecilik İstanbul dışına da taşındı. Plantasyonyatırımcıları işgücünün büyük bir kısmını Afrika'dan getirilen"zenci" kölelerle karşıladı. Benim de doğduğum topraklar olanİzmir'in Torbalı, Ödemiş, Tire; Aydın'ın Söke, Çine; Manisa'nın Akhisarilçelerindeki Afrotürkler o günlerden kalmadır. Şimdi atalarının köle olarakçalıştıkları tarlalarda özgürce üretim yapıyorlar. İzmir'e aynı yıllardaAfrika'dan çok sayıda köle getirilmiş ve kentlilere satılmıştı. Ancak HattıHümayun'dan sonra 1890'da kölelik bitirilmiş ve erkekler Bahriye'nin sanayialaylarına ve askeri bandolara yerleştirilmiş. Kadınlar, hizmetçi olarakverilmiş ve maaşlı işçi haline getirilmiş. Velhasıl 19'uncu yüzyılda işlerikölelere yaptırıyorlardı, ama "köleye günde iki öğün yemek, yatacak yersonra da yarım aylık ver" gibi uygulamalar kapitalizmin iyice azgınlaştığıdönemlerde değişti.
Köylüleri göç için teşvik ettiler
Sonunda, "Size özgürlük verdik, ama yatacak yer ile yiyeceğikaldırdık" dediler. Şehirdekiler, köy ve kasabada yaşayanları göç içinbazen teşvik ettiler, bazen zorladılar. Yatacak yeri, yemeği olmayan"özgür" insanlar, şehrin çevresinde düzmece evler-barakalar yaptılar,yani şimdinin gecekonduları oluştu. İnsanlar aç kalmamak için şehre iş aramayaindi, amele pazarları kuruldu.
Ücretler yarım, iş tam
Osmanlı'da savaş esirlerini köleleştirme Orhan Bey döneminde başlamış. OsmanBey döneminde savaş esirleri, fidye karşılığı serbest bırakılır ya da hürinsanlara verilen ücretin yarısı kadar ücret verilerek tarlalardaçalıştırılırlarmış.
Osmanlı'da köleye özen gösterilirdi
Osmanlı'da kölelere, yatacak yer verilir, hastalanmasın diye özen gösterilir,hatta gerekirse tedavi ettirilirdi. Özellikle Osmanlı'da kölelik, diğerülkelere göre biraz daha insani ve köleler biraz daha aileden sayılırmış. Kölesahibi, kölesinin barınmasını sağlamak, günlük yiyecek ihtiyacını karşılamakzorundaydı. Zorunluluğu bırakın, Osmanlı zamanında yüklüce parayla satınalınmış kölelere çok iyi bakılır, hastalanırsa tedavi ettirilir, aşırı yorulupişe yaramaz hale getirilmezmiş. İşini düzgün ve devamlı surette yapabilmesiiçin yiyeceklerine dikkat edilirmiş.
Özgürlüğün yolu da açık
Osmanlı'da kölelerden isteyenler özgürlüklerini kazanarak halk arasınakatılabiliyorlarmış. Kölelerin özgürlüklerini kazanabilmelerinin üç yoluvarmış:
1- Efendisi köleye "Ben öldükten sonra hürsün"derse,
2- Efendisi köleye, sağlığında "Bundan sonra hürsün"derse,
3- Kişinin kendisi için belirlenen esaret bedelini ödemesiyle.Bunun en çok bilinen yolu da teklif yöntemidir. Kölenin bu hususta getireceğiteklifi efendi kabul ettikten sonra, geriye üzerinde anlaşmaya varılan paranınkazanılıp getirilmesi kalmaktadır. Bu görev de köleye aittir.
Bunların dışında efendisi, cariyesiyle evlenerek ya da onu başkasıylaevlendirerek köle hürriyetine kavuşabiliyormuş. Ayrıca Osmanlı Devleti'ndeköleliğin belli bir süresi varmış. Bu süre sonunda köleler hürriyetlerinekavuşabiliyormuş. Genelde bu süre, beyaz köleler için dokuz, siyah köleler içinyedi yılmış ve süre dolunca köleye azatlık kâğıdı verilirmiş.
ÖİB işçi kiralarsa tazminat kalkacak
Günümüzde ise çalışanlara yatacak yer, yiyecek verilmiyor. Ayda 796.5 lira brütve 600 lira net ücret ödeniyor. Özel İstihdam Büroları'na işçi kiralama hakkıgetirilirse de, işveren ile aralarında hizmet akdi olmadığından çalışan, kıdemve ihbar tazminatı isteyemeyecek. İşten çıkarılsa işe iade davası açamayacak.4857/30 anlamında işçinin hesabında dikkate alınmayacak. Bir gün bu işverene,ertesi gün başka işverene kiralanabilecek ama ses çıkaramayacak.
ALİ TEZEL HABERTÜRK
twitter.com/vergivekanunlar
http://vergivekanunlar.blogspot.com/
