- Kurumlar vergisini %20 olması
- Ortakların sermaye tutarları ile sınırlı sorumluluğu olması
- Üçüncü Şahısların ve ihale makamlarının kurumları tercih etmeleri,
- Kurumsal yapının süreklilik arz etmesi.
Ferdi işletmelerin aktif ve pasifiyle sermaye şirketlerine dönüşümünde izlenecek
yol ve yapılacak işlemler ile bilgi vermek gerekirse;
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 80.maddesinin son fıkrasında, faaliyetine devam eden ticari bir işletmenin kısmen veya tamamen satılmasından veya ticari işletmeye dahil amortismana tabi iktisadi kıymetlerle birinci fıkrada yazılı hakların elden çıkarılmasından doğan kazançların ticari kazanç sayılacağı ve bunlara ticari kazanç hakkındaki hükümlerin uygulanacağı belirtilmiş, bu maddede geçen “elden çıkarma” deyiminin, mal ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında devir ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını ifade ettiği, yine aynı maddenin 2.fıkrasında hüküm altına alınmıştır.
GVK’nun 81/2. maddesi hükmüne göre “Kazancı bilanço esasına göre tespit edilen ferdi işletmenin bilançosunun bir sermaye şirketine aktif ve pasifiyle bütün halinde devrolunması, devir alan şirketin bilançosuna aynen geçirilmesi ve devredilen ferdi işletmenin sahip veya sahiplerinin şirketten, devir bilançosuna
göre hesaplanan öz sermayesi tutarında ortaklık payı alması” şartıyla bir işletmenin sermaye şirketine devrinde veya sermaye şirketine dönüşümünde değer artışı kazancı hesaplanmaz ve vergilendirilmez. Denilmektedir.
Yukarıda sayılan hükümler doğrultusunda ferdi işletmenin Ticaret Bakanlığı’nın 1980/5 sayılı sirkülerindeki prosedüre uyulmak suretiyle sermaye şirketine dönüşmelerinde, dönüşüm kararının alındığı tarih ile sermaye şirketinin hukuken tekemmül ettiği tarih arasında zorunlu olarak geçen süredeki faaliyet neticesinde
doğan ticari kazanç ferdi işletmeye ait olacaktır.
Ayrıca, bu devirle ilgili olarak sermaye şirketine ayni sermaye olarak konulacak aktif kıymetlerin (makine, tesisat, demirbaş, emtia, menkul ve iptidai madde gibi) Türk Ticaret Kanunu’nun 293 ve 311.maddeleri uyarınca mahkemece tayin edilecek bilirkişi tarafından yeniden değer biçildiği ve bu yeni biçilen değerler ferdi işletmenin bilançosunda yer alan aktif kıymetlerin kayıtlı değerinden yüksek olduğu takdirde söz konusu iktisadi kıymetlerin mukayyet değerleri ile mahkemece tayin edilen bilirkişi tarafından biçilen farkın, kar ve zararın tespiti sırasında göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Ferdi işletme sahipleri ise bu şekilde hesaplanan kazancı adlarına verecekleri yıllık gelir vergisi beyannamesinde ticari kazanç olarak beyan edeceklerdir.
Gelir Vergisi Kanunu’nun “Yıllık Beyanname Verilmesi” başlıklı 92. maddesinde;
“Bir takvim yılına ait beyanname izleyen yılın Mart ayının onbeşinci günü akşamına kadar gelirin sadece basit usulde tespit edilen ticari kazançlardan ibaret olması halinde, izleyen yılın Şubat ayının onbeşinci günü akşamına kadar, tam mükellefiyette vergiyi tarha yetkili vergi dairesine, dar mükellefiyette Türkiye’de vergi muhatabı mevcutsa onun Türkiye’de oturduğu yerin, Türkiye’de vergi muhatabı yoksa işyerinin, işyeri birden fazla ise bu işyerlerinden herhangi birisinin bulunduğu yer vergi dairesine verilir veya taahhütlü olarak posta ile gönderilir.”
hükmü yer almaktadır.
Buna göre, devir nedeniyle ferdi işletme sona ereceği için devir tarihine kadar olan döneme ait yıllık gelir vergisi beyannamesi ertesi yılın Mart ayının 15’inci günü akşamına kadar bağlı olunan vergi dairesine verilecektir.
Öte yandan ilgili mahkemece devir kararının alındığı tarih ile limited şirketin
hukuken tekemmül ettiği tarih itibariyle çıkarılacak bilanço kalemlerinin, kurulacak limited şirkete ayni sermaye olarak konularak aktif ve pasifiyle aynen geçirilmesi halinde, diğer bir ifadeyle ferdi işletmenin bilançosundaki aktiflerin, değerlenmeksizin aynen yeni kurulacak şirkete ayni sermaye olarak konulması
ve karşılığında nama yazılı pay alınması durumunda değer artışı kazancı oluşmayacaktır.
Ancak, bilanço kalemlerinin Ticaret mahkemesince değerlendirilerek değer tespiti yapılması durumunda, tespit öncesi değerlerle tespit sonrası değerler arasındaki fark ve limited şirketin kuruluşuna kadarki dönemlerde oluşan karlar, gerçek kişi tarafından beyan edilecektir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17/4-c maddesine göre Gelir Vergisi Kanunu’nun 81. maddesinde belirtilen işlemler ile Kurumlar Vergisi Kanununa göre yapılan devir ve bölünme işlemlerinin KDV’den istisna olduğu hükme bağlanmıştır.
Buna göre, ferdi işletmenin bilanço esasına göre defter tutması durumunda Gelir Vergisi Kanunu’nun 81. maddesi gereğince ferdi işletmenin kül halinde limited şirkete devredilmesi katma değer vergisine tabi olmayacaktır.
Bilindiği gibi, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 229. maddesinde; ‘‘Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.’’
231/5. maddesinde; “Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenir.
Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır.”,313. maddesinde; “İşletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle 269. madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımda ki esaslara göre tespit edilen değerinin, bu Kanun hükümlerine göre yok edilmesi amortisman mevzuunu teşkil eder.”,
320. maddesinde de; “Amortisman süresi, kıymetlerin aktife girdiği yıldan başlar. Bu sürenin yıl olarak hesaplanması için (1) rakamı mükellefçe uygulanan nispete bölünür.
Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere, işletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır.
Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir.
Her yılın amortismanı ancak o yıla ait değerlemede nazara alınabilir. Amortismanın her hangi bir yıl yapılmamasından veya ilk uygulanan nispetten düşük bir hadle yapılmasından dolayı amortisman süresi uzatılamaz.”
Hükümleri yer almaktadır.
Bu hükümlere göre, ferdi işletmenin aktif ve pasifi ile kurulacak bir limited şirkete devir olunması halinde devir kararının alındığı tarih ile limited şirketin hukuken tekemmül ettiği tarih arasında zorunlu olarak geçen süredeki faaliyet neticesinde doğan ticari kazanç ferdi işletmesine ait olacağından bu süredeki faaliyetler için ve devir işlemi için fatura düzenlenmesi gerekmektedir.
Ayrıca yeni kurulacak şirkete devir olunan iktisadi kıymetler yeni alınmış kabul edildiğinden bu kıymetler için 333 ve 339 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinden belirtilen süre ve oranlarda amortisman ayrılması gerekmektedir.
Diğer taraftan devir işleminde KDV yönünden, KDVK’ nu 17/4-c maddesi hükmünde göre “Gelir Vergisi Kanununun 81 inci maddesinde belirtilen işlemler ile Kurumlar Vergisi Kanununa göre yapılan devir ve bölünme işlemleri (Bu kapsamda vergiden istisna edilen işlemler bakımından Katma Değer Vergisi Kanununun 30 uncu maddesinin (a) bendi hükmü uygulanmaz. İşlem sonunda faaliyetini bırakan, bölünen veya infisah eden mükelleflerce yüklenilen ve indirilemeyen vergiler, faaliyete başlayan veya devir ve bölünme sonrasında devredilen veya bölünen kurumların varlıklarını devralan mükellefler tarafından mükerrer indirime yol açmayacak şekilde indirim konusu yapılır.)” KDV’den istisna edilmiştir denilmektedir.
Vergisel konuları açıkladıktan sonra ilk yapılması gereken işlem ferdi işletmenin özsermaye tutarının tespiti yapılmalıdır.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı İç Ticaret:
2004/2 sayılı tebliğ ile özsermaye tespiti mahkeme kanalıyla veya Yeminli Mali Müşavir Raporuyla olabilmektedir.
Yukarıda da belirttiğim gibi Tespit Ticaret Mahkemesince, atanacak bilirkişi tarafından veya Yeminli Mali Müşavir tarafından yapılacak. Bu nedenle devir tarihi itibariyle ferdi işletmeye ait mizan bilanço ve gelir tabloları demirbaş ve nakil vasıtalarına ait listeler çıkarılır.
Yeni Kurulacak şirkete ait unvan belirlenip,unvan onayı alındıktan sonra ana
sözleşme düzenlenir. Düzenlenen ana sözleşmede sermaye maddesi ise şu şekilde yazılır, noterden onaylattırılır.
Şirketin sermayesi 100.000.- TL kıymetindedir.
Bu sermaye her biri 25.- TL kıymetinde 4000 hisseye ayrılmıştır.
Bu sermaye aşağıdaki şekilde tamamen taahhüt edilmiştir.
1. Ortağın Adı ve Soyadı: (X) Hisse Adedi: 2000 Adet
Aynî Sermaye: 30.000.- TL
Nakdi Sermaye: 20.000.-TL
(X) Ortağın Toplam Sermayesi: 50.000.-TL
2. Ortağın Adı ve Soyadı: (Y) Hisse Adedi: 2000 adet
Ayni Sermaye: -------
Nakdi Sermaye: 50.000.- TL
(Y) Ortağın Toplam Sermayesi: 50.000.- TL
Bu sermayenin 80.000,- TL’si nakit 30.000,- TL’si ise ayni olarak karşılanmıştır.
Nakdi sermayenin tamamı taahhüt edilmiştir. Nakdi sermayenin 1/4’ü tescil
tarihinden itibaren en geç 3 ay içerisinde, kalanı ise .../…./…. ...../..../.... Tarihlerinde ödenir. Sermaye taahhüt borçları ortaklar kurulunun alacağı kararlar dairesinde ve tüm ortakların yazılı olurları alınmak suretiyle belirtilen tarih/tarihlerden önce istenebilir.
Aynî sermayenin 30.000,- TL’lik kısmı Türk Ticaret Kanunu 303. maddesine
göre bütün aktif ve pasifi ile birlikte devir alınan ………………… Ticaret Sicili
Memurluğu’nun ……………. sicil numarasında kayıtlı (X) ferdi işletmesinin öz varlığını teşkil etmiş olup, ferdi işletmenin öz varlığı …………. Asliye Ticaret Mahkemesinin …./…./…….. tarih ve ………./………. Esas ve ………./………. karar sayılı kararı ve .…/…./…… Tarihli bilirkişi raporu ile tespit edilmiş bulunmaktadır.
Ayni sermaye karşılığı paylar üç yıl geçmedikçe başkasına devredilemez (TTK.
Mad. 520). Ferdi işletmenin borç ve alacakları işbu limited şirket bünyesinde de
aynen devam edecektir. Yukarıdaki değişiklikleri de ihtiva eden yeni ana sözleşme metni notere onaylatıldıktan sonra 15 gün içerisinde şirketin merkezinin bulunduğu Ticaret Sicil Müdürlüğüne müracaat edilir.
Ticaret Sicile müracaatta eklenecek belgeler ise şunlardır;
Dilekçe (İmzalı-kaşeli)
Biri noterce onaylı asıl imzalı, 2 adet suret olmak üzere 3 adet ana sözleşme
(Yabancı sermayeli şirketlerde 4 adet)
Ticaret Sicili Tüzüğünün 29.maddesine göre hazırlanmış taahhütname
Şirket unvanı altında hazırlanmış şirket yetkililerine ait imza beyannamesi (Noter
onaylı asıl -2 adet)
Kurucu ortaklara ait ikametgâh belgesi
(Son 6 ay içinde noter onaylı veya muhtarlıktan alınmış asıl - 1 adet)
Şirket Kuruluş Bildirim Formu 3 adet asıl
(Yabancı Sermayeli ise 4 adet, işçi çalıştırılıyorsa 5 adet)
Sermayenin 4'ünün ziraat Bankasına yatırıldığına dair dekontunun aslı ve fotokopisi (T.C.Ziraat Bankası Bilkent Plaza Şubesi 5383761-5016 nolu Rekabet Kurumu hesabına) Ticaret Sicil Memurluğundan, kullanılacak unvanın kontrol edilip onaylandığına ilişkin başvuru numarası Oda kayıt beyannamesi
İmza beyannamesi fotokopisi Nevi değiştiren şirketin özvarlığına ilişkin bilirkişi raporu ve mahkemece bilirkişi
atama kararı veya Yeminli Mali Müşavirlik Raporu Ayni sermaye olarak konulan gayrimenkul ve nakil vasıtası takdirde gayrimenkul üzerinde her hangi bir takyidatın, nakil vasıtalarının mülkiyeti muhafaza
kaydının bulunmadığına dair belgeler eklenerek Ticaret Siciline müracaat edilir.
Ayrıca ferdi işletmenin kaydı da Ticaret sicilinden sildirilir.
Tescil işleminin yapıldığı gün yeni kurulan şirkete ait yasal defterlerin notere tasdiki yaptırılır.
İlanın yapılmasının ardından Ana sözleşmede temsil yetkisine sahip müdür/ müdürlerin imza sirküleri çıkartılır. Şirketin Ticaret ve/veya Sanayi odası kaydı yaptırılır.
Aynı zamanda ferdi işletmenin ise oda kayıtları kapattırılır.
Kurulan şirketin ne kadarda Vergi Usul Yasasının İşe Başlamayı Bildirme başlıklı
153. Maddesi’ne 4884 sayılı Kanunun 12' nci maddesiyle eklenen ve 17.06.2003
tarihinde yürürlüğe giren madde “ Ticaret sicili memurlukları, kurumlar vergisi
mükellefi olup da Türk Ticaret Kanununun 30 uncu maddesi uyarınca tescil için
başvuran mükelleflerin başvuru evraklarının bir suretini ilgili vergi dairesine intikal ettirir. Bu mükelleflerin işe başlamayı bildirme yükümlülükleri yerine getirilmiş sayılır. Bildirim yükümlülüğünü süresi içinde yerine getirmeyen ticaret sicili memurları hakkında işe başlamanın zamanında bildirilmemesine ilişkin usulsüzlük cezası hükümleri uygulanır. “ hükmü yer almış ise de, yeni bir şirketin kuruluşu ve bunu takiben ferdi işletmenin kapanışının yapılması söz konusu olduğundan, Vergi Dairesine müracaatın bizzat mükellef tarafından yapılması yerinde olacaktır.
Sigortalı işçi çalıştırılıyor ise SGK’ ya devir bildirgesi verilir.506 sayılı kanunun 8 inci maddesi gereğince, vermekle yükümlü olduğu işyeri bildirgesini, işyerinin kurulu olduğu yeri çevresine alan Kurum ünitesine “alındı belgesi” karşılığında verir veya posta ile taahhütlü olarak gönderir.” denilmektedir.
Bu hükümlere göre, işyerinde sigortalı çalıştırmaya başlayan veya böyle bir işyerini devir alan veyahut bu kabil işyeri kendisine intikal eden işverenin, örneği Kurumca işyeri bildirgesini iki nüsha düzenleyerek işyerinin kurulu olduğu yeri çevresine alan Kurum ünitesine vermesi veya taahhütlü olarak göndermesi gerekmektedir.
Devir edilen ferdi işletmeye ait araç var ise trafik tescile, taşınmaz var ise tapu sicil memurluğuna müracaat edilerek, mahkeme kararı veya yeminli mali müşavir raporu ibraz edilip harç ödenmeden yeni şirket adına tescil ve kayıtları yaptırılır.
KAYNAK :
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu
672 Sayılı Türk Ticaret Kanunu
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı (http://www.ivdb.gov.tr/)
Mustafa YILMAZ/ SMMM
kaynak: http://yildirimercan.blogspot.com/
twitter.com/vergivekanunla
http://vergikanunhaberleri.blogspot.com/
