2015 Yılında Tutulacak Defterler, Tasdik Zamanları Ve Ticaret Sicil Tasdiknamesi Hakkında Açıklama

 2015 Yılında Tutulacak Defterler, Tasdik Zamanları Ve Ticaret Sicil Tasdiknamesi Hakkında Açıklama
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun getirmiş olduğu yeniliklerden birisi de ticari defterler konusu ile ilgili hükümleridir. Yılsonuna (Hesap dönemi) yaklaştığımız bugünlerde 2015 yılı için ticari defterlerden hangilerinin, ne zaman ve ne şekilde tasdik edileceği ve kullanılacağına ilişkin düzenlemeleri, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile Kanuna yönelik çıkartılan; "Ticari Defterlere İlişkin Tebliğ " hükümlerine göre aşağıdaki şekilde açıklama gereksinimi duyulmuştur.
Defter tutma ve tasdikleri konusunda Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Maliye Bakanlığınca 19.12.2012 Tarih ve 28502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan TİCARİ DEFTERLERE İLİŞKİN TEBLİĞE ve TTK da 6455 Sayılı Kanun ile yapılan değişlik ile KAPANIŞ ONAYI hakkındaki bilgiler aşağıda belirtilmiştir.
GELİR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ İÇİN:
1)- Bilanço Esasına Göre Tutulacak Defterler (Gerçek Kişiler);

1. Yevmiye Defteri
2. Defter-i Kebir
3. Envanter Defteri

2)- Kollektif ve Komandit Şirketler

1. Yevmiye Defteri
2. Defter-i Kebir
3. Envanter Defteri
4. Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri (Ticari Defter Tebliği Madde -5/2)

3)- İşletme Esasına Göre Tutulacak Defter;

1. İşletme Defteri

4)-Serbest Meslek Erbabının Tutacağı Defter;

1. Serbest Meslek Kazanç Defteri

Yukarıda sayılanlar dışında ihtiyaç halinde tutulması gereken diğer defterler ise şunlardır: Anonim Şirketler ile Damga Vergisi sürekli mükellefiyetti olanlar DAMGA VERGİSİ DEFTERİ, İmalat defteri, Kombine imalatta imalat defteri, Bitim işleri defteri, Yabancı nakliyat kurumlarının hâsılat defteri, Ambar defteri ve Çiftçi İşletme defteri.
 
KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ İÇİN:
ANONİM ŞİRKETLER VE SERMAYESİ PAYLARA BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT ŞİRKETLER:

1. Yevmiye Defteri
2. Defter-i Kebir
3. Envanter Defteri
4. Yönetim Kurulu Karar Defteri
5. Pay Defteri
6. Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri

 
ü     Mevcut durumda kullanılmakta olan, pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla ve bu Tebliğde belirtilen bilgilerden eksik olanların yazılması suretiyle açılış onayı yapılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. (Ticari defter tebliği Geçici Madde -3/1)
LİMİTED ŞİRKETLER:

1. Yevmiye Defteri
2. Defter-i Kebir
3. Envanter Defteri
4. Pay Defteri
5. Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri

 
ü    Limited şirketlerde halen kullanılmakta olan ortaklar kurulu karar defterlerinde yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla, genel kurul toplantı ve müzakere defteri olarak kullanılmaya devam olunabilir. (Ticari Defter Tebliği Geçici Madde -3/2)
 
ü     Mevcut durumda kullanılmakta olan, pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla ve bu Tebliğde belirtilen bilgilerden eksik olanların yazılması suretiyle açılış onayı yapılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. (Ticari defter tebliği Geçici Madde -3/1)
 
E-DEFTER TUTANLAR; YEVMİYE VE DEFTERİ KEBİR DIŞINDAKİ DEFTERLERİ NOTERE TASDİK ETTİRECEKLER
E- defter tutan mükellefler; Yevmiye ve Defteri Kebir defterleri dışında, Tutmak zorunda oldukları defterleri kağıt ortamında tasdik ettirmek ve tutmak zorundadırlar.
DERNEK VE VAKIFLARIN İKTİSADİ İŞLETMELERİNİN TUTACAĞI DEFTERLER
(Ticari Defter Tebliği Md.5/4)

1. Yevmiye Defteri
2. Defter-i Kebir
3. Envanter Defteri

KOOPERATİFLERİN TUTACAĞI DEFTERLER
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu'na göre kurulan kooperatifler ile bunların üst kuruluşları aşağıdaki defterleri tutacaktır.

1. Yevmiye Defteri
2. Defter-i Kebir
3. Envanter Defteri
4. Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri
5. Yönetim Kurulu Karar Defter
6. Pay Defteri

LİMİTED ŞİRKET MÜDÜRLERİNİN KARARLARININ YAZILACAĞI DEFTERLER
Ticari Defterlere İlişkin Tebliğ'in 11'inci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca; müdür veya müdürler kurulunun şirket yönetimi ile ilgili olarak aldığı kararlar genel kurul toplantı ve müzakere defterine kaydedilebileceği gibi bunun için ayrıca tutulabilecek bir müdürler kurulu karar defterine de yazılabilir.
Genel kurul toplantı ve müzakere defterinden ayrı olarak müdürler kurulu karar defterinin tutulması halinde, açılış ve kapanış onayları dâhil olmak üzere bu deftere anonim şirketlerdeki yönetim kurulu karar defterine ilişkin hükümler uygulanır.
Ayrı bir müdürler kurulu karar defteri tutulması halinde müdür veya müdürler kurulu kararları genel kurul toplantı ve müzakere defterine kaydedilemez.
 
TİCARET SİCİL TASDİKNAMESİ ALMA ZORUNLULUĞU

1. a) Kuruluşlarda ve daha sonraki izleyen faaliyet dönemlerinde hangi gerçek ve tüzel kişilerden aranacağı:

Ticari Defterlere İlişkin Tebliğ'in 13'üncü maddesi uyarınca;
a.1-  Kuruluş sırasında sadece ticaret şirketlerinin yaptıracakları ticari defterlere ilişkin açılış onaylarında ticaret sicili tasdiknamesi aranacak, ticaret şirketleri dışındaki gerçek ve tüzel kişi tacirlerin kuruluş sırasında yaptıracakları ticari defterlere ilişkin açılış onaylarında ise ticaret sicili tasdiknamesi aranmayacaktır.
a.2- Kuruluştan sonra izleyen faaliyet dönemlerinde ise, hem ticaret şirketlerinin hem de gerçek ve tüzel kişi tacirlerin ticari defterlerinin açılış onaylarında ticaret sicili tasdiknamesinin noterce aranması zorunludur.

1. b) Eski ticaret sicil tasdiknamelerinin de geçerli olduğu:

Yürürlükten kaldırılan Ticaret Sicili Tüzüğü'nün 104'üncü maddesinde, ticaret sicili tasdiknamesinin süresinin bir yıl olduğunun belirtilmesine karşın, 27.01.2013 tarih ve 28541 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ticaret Sicil Yönetmeliğinin 16'ncı maddesinde bu süreye yer verilmemiş ve sicil tasdiknamesinin, tasdiknamede yer alan bilgilerde herhangi bir değişiklik olmadığı veya yenisi düzenlenmediği sürece geçerli olacağı hükmü getirilmiştir. Bu hüküm nedeniyle, 27.01.2013 tarihinden önce verilmiş ticaret sicil tasdiknamelerinin de, tasdiknamelerde yer alan bilgilerde herhangi bir değişikliğin bulunmaması halinde geçerli olduğuna ve bu tasdiknamelerin de esas alınmak suretiyle defter açılış onaylarının yapılabileceğine Yönetim Kurulunun 17.12.2013 günlü toplantısında karar verilmiştir. (2013/121 sayılı Genel Yazı)

1. c) Esnaf ve sanatkârlardan istenmeyeceği:

Esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı esnaf ve sanatkârların, ticari defterlerinin tasdikinde ticaret sicil tasdiknamesi ibraz etmeleri yasal olarak mümkün bulunmamaktadır. (2012/141 sayılı Genel Yazı)

1. d)  Herhangi bir sicile kayıtlı olmadıklarını beyan edenlere ait defterlerin açılış onaylarının yapılıp yapılamayacağı:

Konuya ilişkin olarak Gümrük ve Ticaret Bakanlığından istenen görüşe verilen 10 Nisan 2014 tarihli 2167 sayılı cevapta; "Herhangi bir esnaf veya ticaret siciline kayıtlı olmaksızın serbest meslek faaliyetini ifa eden gerçek kişilerin defterlerinin açılış onaylarının mümkün olduğu, Ancak, esnaf siciline yahut ticaret siciline kayıtlı olması gerekirken, söz konusu yükümlülüğü yerine getirmeyen kişilerin defter tasdiklerinin yapılmasının uygun olmayacağı, bu bağlamda, ticaret siciline kayıtlı olması gerekenlerden 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Ticari Defterlere İlişkin Tebliğ'in 13'üncü maddesi uyarınca, ticari defterlerin açılış onaylarının noter tarafından yapıldığı hallerde ticaret sicili tasdiknamesinin noterce aranması gerektiği değerlendirilmektedir." denilmiştir.
Bu görüş doğrultusunda, gerçek bir kişinin esnaf veya ticaret siciline kayıtlı olmaksızın serbest meslek faaliyetini ifa edip edemeyeceğinin belirlenmesi gerekmektedir. Tacir ve esnafa ilişkin tanımlara TTK nun 12 ve 15'inci maddelerinde yer verilmiş ve 40'ıncı maddede de her tacirin, ticari işletmenin açıldığı günden itibaren on beş gün içinde, ticari işletmesini ve seçtiği ticaret unvanını, işletme merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve ilan ettireceği; 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkâr Meslek Kuruluşları Kanununun 68'inci maddesinde de, esnaf ve sanatkârların, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren otuz gün içinde durumlarını aynı Kanunun 67'nci maddesine göre kurulan Esnaf ve Sanatkâr Siciline tescil ve Esnaf ve Sanatkâr Sicil Gazetesinde ilan ettirecekleri belirtilmiştir.
5362 sayılı Esnaf ve Sanatkâr Meslek Kuruluşları Kanununun 68'inci maddesine göre, esnaf ve sanatkârların meslekî faaliyette bulunabilmeleri ve ilgili odaya kaydedilmeleri için sicile kayıtları şarttır. Dolayısıyla,  ticaretle uğraşan gerçek kişilerin yukarıda açıklanan mevzuat hükümleri gereğince ya ticaret siciline ya da esnaf ve sanatkâr siciline kayıt yaptırmaları zorunludur. Bu zorunluluk dikkate alınarak, herhangi bir sicile kayıtlı olmadıklarını beyan eden gerçek kişilerin gerek esnaf gerekse ticaret siciline kayıtları gerekmediğine dair belge ibraz etmelerinin uygun olacağı, beyanla yetinmenin sorumluluğu gerektirebileceği düşünülmektedir.

1. e) Onay yenilemede istenip istenmeyeceği:

Tebliğin 13'üncü maddesinde, açılış onaylarının noter tarafından yapıldığı hallerde ticaret sicili tasdiknamesinin noterce aranmasının zorunlu olduğu belirtilmiştir. Onay yenilemenin (defter ara tasdikinin) de hesap döneminin açılışına dair defter onaylaması olması nedeniyle, Tebliğ'de açılış tasdikinde aranılması gerektiği belirtilen ticaret sicil tasdiknamesinin onay yenileme (defter ara tasdiki) sırasında da aranılması gerektiği düşünülmektedir.
 
YENİLENMEYİ GEREKTİREN DURUMLAR VE UYGULANACAK USUL

1. Pay ve Yönetim Kurulu Karar Defterlerinde

Pay ve yönetim kurulu karar defterlerinin;

1. Sayfalarının bitmiş olması,
2. Zayi olması

                         III.           Defterlerin fiziksel olarak mevcut olmasına rağmen herhangi bir nedenle kullanılamaz hale gelmesi bu defterlerin yenilenmesini gerektiren hallerdir.
19 Aralık 2012 tarihli, 28502 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, "Ticari Defterlere İlişkin Tebliğ" in 01.12.2013 - 28838 Resmi Gazete'de yayımlanan tebliğ ile değişik 13'üncü maddesinin altıncı fıkrası uyarınca, pay ve yönetim kurulu karar defterlerinin yenilenmesinin gerektiği durumlarda açılış onayı yapılacak yeni defter kullanımına son verilecek defterle veya zayi edilmişse zayi belgesi ile birlikte notere ibraz edilecek ve noter, eski deftere veya zayi belgesine yeni defterin açılış onayının yapıldığını tarih ve sayısını da belirtmek suretiyle yazacaktır. (2013/19 ve 121 sayılı Genel Yazılar)

1. Pay ve yönetim kurulu karar defterleri dışında kalan diğer defterlerde:

             Tebliğ'in   13'üncü   maddesinin   6'ncı  fıkrası  uyarınca,  pay  ve   yönetim   kurulu   karar defterlerinin yenilenmesinin gerektiği durumlarda (Defterin sayfalarının bitmesi, zayi olması veya defterin fiziksel olarak mevcut olmasına rağmen herhangi bir nedenle kullanılamaz hale gelmesi durumlarında)  uygulanacak  usulün  açıklanmasına  rağmen,  bu  defterler  dışında  kalan  onayı yapılacak diğer yeni defterlerin, kullanımına son verilecek defterle veya  zayi edilmişse zayi belgesi ile birlikte notere ibraz edileceği ve yeni defterinin açılış onayının yapıldığı sırada noterin, eski deftere veya zayi belgesine yeni defterin açılış onayının yapılacağına dair bir açıklama yapılmamış, sadece aynı maddenin 5'inci fıkrasında "Onaya tabi defterlerin hesap dönemi içinde dolması dolayısıyla veya başka sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce açılış onayı yaptırmak zorundadırlar." hükmüne yer verilmiştir. (Aynı hüküm 213 sayılı VUK' nun 221'inci maddesinin 4'üncü bendinde de vardır.)
Bu hükümler dikkate alındığında pay ve yönetim kurulu karar defterleri dışında kalan diğer defterlerin hesap dönemi içinde dolması dolayısıyla veya başka sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanılmasına başlanılması halinde açılış onayı yapılacak yeni defter kullanımına son verilecek defterle  veya  zayi  edilmişse  zayi  belgesi  ile  birlikte  notere  ibraz  edileceğine  dair  bir  kayıt bulunmamakta ise de,  Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğünün 10.02.2014 tarihli ve 431.04-782 sayılı yazısında açıklandığı üzere; Tebliğin 13'üncü maddesinin 5'inci fıkrasında yer alan hüküm nedeniyle, açılış onayına tabi olan yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri, pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defterinin hesap dönemi içinde dolması dolayısıyla veya başka sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanların, bunları kullanmaya başlamadan önce açılış onayı yaptırmalarının zorunlu olması nedeniyle, söz konusu defterlerin belirtilen sebeplerden dolayı yapılacak açılış onaylarında önceki defterdeki son yevmiye numarasının belirtilmesi, önceki defterin devamı olduğu konusunda şerh düşülmesi, eski deftere ise yeni defterinin açılış onayının yapıldığının tarih ve sayı belirtilmesi ve kapanış onayının ise yeni defterin sonuna yapılması gerekmektedir.

1. Müteharrik yapraklı YEVMİYE DEFTERLERİNİN bitiminden sonra eklenecek yapraklarda uygulanacak usul:

Tebliğ'in 14'üncü maddesinin 2'nci fıkrasının (b) bendi uyarınca, müteharrik yapraklı yevmiye defteri kullanan tacirler bir yıl içinde kullanacaklarını tahmin ettikleri sayıda yaprağı yukarıdaki esaslara göre onaylattırırlar. Onaylı yapraklar bittiği takdirde, yeni yapraklar kullanılmaya başlamadan önce onaylatılır. Bunların sayfa numaraları onaylı yaprakların sayfa numaralarını takiben teselsül ettirilir. Tasdik makamı, ilave yaprakların sayısını ilk onayın altına kaydeder ve bu kaydı usulüne göre onaylar.
 
 
 
 
ZAYİ BELGESİNİN NEREDEN ALINACAĞI
 
Ticari Defterlere ilişkin Tebliğ'in;
 5'inci maddesi hükmü uyarınca her gerçek veya tüzel kişi tacirler, şirketler, maddede belirtilen ticari işletmeler ve bunlara benzeyen ve tüzel kişiliği bulunmayan diğer ticari teşekküller, bu maddede gösterilen defterleri tutmakla yükümlüdürler.
12'nci madde hükümleri gereğince de; Her tacir; tutmakla yükümlü olduğu ticari defterleri ve bu defterlere yapılan kayıtların dayandığı belgeleri sınıflandırılmış bir şekilde on yıl saklamakla yükümlüdür.
Bir tacirin saklamakla yükümlü olduğu defterler ve belgeler; yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet veya hırsızlık sebebiyle ve kanuni saklama süresi içinde zıyaa uğrarsa tacir zıyaı öğrendiği tarihten itibaren onbeş gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yer yetkili mahkemesinden kendisine zayi belgesi verilmesini isteyebilir. Bu dava hasımsız açılır.
 
KAPANIŞ, YENİLEME VE AÇILIŞ ONAYLARININ SÜRELERİ DIŞINDA YAPILIP YAPILAMAYACAĞI
 
Bilindiği üzere Tebliğ'in; 15'inci maddesinde kapanış onayına tabi yevmiye defterinin, izleyen hesap döneminin altıncı ayının, yönetim kurulu karar defterinin ise, izleyen hesap döneminin birinci ayının sonuna kadar notere ibraz edilip son kaydın altına noterce "Görülmüştür" ibaresi yazılarak mühür ve imza ile onaylanması zorunludur.
16'ncı maddesinde de, yönetim kurulu karar defteri, yevmiye defteri, envanter defteri ve defteri kebirin yeterli yapraklarının bulunması halinde yeni hesap döneminin ilk ayı içerisinde onay yenilemek suretiyle kullanılmasına devam edilebileceği belirtilmiştir.
 
Kapanış onayı
Gümrük  ve  Ticaret Bakanlığı İç  Ticaret  Genel  Müdürlüğünün  03.05.2013  tarihli  ve  3560, 10.02.2014 tarihli ve 782 sayılı yazıları ile 2000/14 sayılı genelge içinde yer  alan Maliye Bakanlığının 10.03.2000 günlü ve 11844 sayılı görüşlerinde açıklandığı üzere;
ü     Karar defteri için, defterin ilgili olduğu yılı izleyen yılın Ocak ayı sonuna kadar,
ü     Yevmiye defteri için,  defterin ilgili olduğu yılı izleyen yılın Haziran ayı sonuna kadar yaptırılması icap etmektedir
Yukarıda belirtilen kanuni süreler içinde yaptırılamayan kapanış onayı, yine aynı yılın sonuna kadar da yaptırılabilir. Bu şekilde kapanış onayını yapan noterin herhangi bir sorumluluğu yoktur.
 
Yenileme onayı
Yenileme onayına tabi defterlerin (yönetim kurulu karar defteri, yevmiye defteri, envanter defteri ve defteri kebir) süresinde yaptırılamayan yenileme onayları, bu defterlerin içinde bulunulan yıla ait olması kaydıyla o yılın sonuna kadar yaptırılabilir.
 
Açılış onayı
Aynı prensipler, kanuni süresinde yaptırılamayan açılış ve ek defter tasdikleri için de geçerlidir.
 
YEVMİYE VE YÖNETİM KURULU KARAR DEFTERLERİNDE ONAY YENİLEME İŞLEMİNİN TEK YEVMİYE ALTINDA YAPILACAĞI
Kapanış onayına tabi yevmiye ve yönetim kurulu karar defterlerinde yenileme onayının, Tebliğ'in 17'nci maddesinde açıklandığı şekilde, son kaydın altına konulacak "GÖRÜLMÜŞTÜR" ibaresinin yanında yenileme onay bilgilerinin yazılması suretiyle yapılması nedeniyle bu işlem tek yevmiye numarası altında yapılacaktır. (2013/11, 20 ve 22 sayılı Genel Yazılar)
 
PAY DEFTERİNİN DAHA ÖNCE HİÇ TUTULMAMIŞ OLMASI DURUMUNDA UYGULANACAK USUL
Pay defterinin daha önce hiç tutulmamış olması halinde,  ilgililerin yazılı beyanı alınarak yeni bir pay defteri oluşturmak suretiyle defter yeni tasdik ediliyormuş gibi açılış onayı yapılması gerekmektedir. (2013/19 sayılı Genel Yazı)
 
TAAHHÜT EDİLEN VE ÖDENEN SERMAYE MİKTARININ NEYE İSTİNADEN YAZILACAĞI
Açılış onayı yapılacak defterin ilk sayfasına yazılacak "Tacir sermaye şirketi ise taahhüt edilen ve ödenen sermaye miktarı" bilgisi, buna ilişkin bir belge aranmadan, ilgilinin beyanına göre yazılacaktır. (2013/19 sayılı Genel Yazı)
 
Sercan Hepsaydır
SMMM 
kaynak : http://muhasebenet.net/haber.php?haber_id=8838