Bağış ve Yardımlar Kurumlar Vergisi Beyannamesinden Nasıl İndirilir?

 Bağış ve Yardımlar Kurumlar Vergisi Beyannamesinden Nasıl İndirilir?

1. Giriş

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu' na göre kazançları kurumlar vergisine tabi olan  mükellefler Kanun' un 1' inci maddesinde (Sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek ve vakıflara ait  iktisadi işletmeler, iş ortaklıkları) sayılmıştır. Yine aynı Kanun' un 6′ ncı maddesinde ise kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı, safi kurum kazancının tespitinde ise Gelir Vergisi Kanunu' nun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir. Mükellefler bir hesap dönemi içerisinde, ticari faaliyetin elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan giderlere ilaveten çeşitli kurum ve kuruluşlara da bağış ve yardım harcamasında bulunmaktadırlar. Bağış ve yardımlar ticari faaliyete ilişkin yapılan giderlerden farklı olarak belirli şartlar dâhilinde kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurum kazancından indirilebilmektedir. Kurumlar Vergisi Kanunu' nun 10′ uncu maddesinde ise sınırlı ve sınırsız olarak indirilebilecek bağış ve yardımlar sayılmış olup, bu bağış ve yardımların kurum kazancından indirilebilmesi için gerekli şartlar ve bağış ve yardım tutarının hesaplanması bu makalemizde işlenecektir.
2.Hangi Bağış ve Yardımlar Kurum Kazancından İndirilir?
Kurumlar Vergisi Kanunu' nun 10′ uncu maddesine göre beyanname üzerinden indirilebilecek (kurum kazancının bulunması şartıyla) bağış ve yardımları sınırlı ve sınırsız olarak indirilebilecek bağış ve yardımlar olmak üzere ikiye ayırabiliriz.   a)  Sınırsız olarak indirilebilecek bağış ve yardımlar şunlardır;

• Genel bütçeli idareler, özel bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler köylere bağışlanan; ve okul, sağlık tesisi, 100 yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde 50 yatak) kapasitesinden az olmamak kaydıyla öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi ve bakım ve rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının  inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı.
• Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler ve köyler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan veya Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen ya da desteklenmesi uygun görülen kültür ve turizm amaçlı bağış ve yardımlar, (Bu çerçevede yapılacak bağış ve yardımlar için bağış yapılan projenin Kültür Bakanlığı tarafından desteklendiği veya desteklenmesinin uygun görüldüğüne ilişkin ilgili Bakanlığın yazısının kurumlar vergisi beyannamesi ekinde bağlı bulunulan vergi dairelerine verilmesi gerekmektedir.)
• Başbakanlıkça veya Bakanlar Kurulunca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamı,
• İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış veya yardımların tamamı,
• 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu' na göre faaliyette bulunan üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitülerine yapılan aynî veya nakdî bağış ve yardımların tamamı (1) kurum kazancından indirim konusu yapılabilecektir.

1. b) Sınırlı olarak kurum kazancından indirilebilecek bağış ve yardımlar şunlardır;

• Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının % 5′ ine kadar olan kısmı.

(Kurum kazancının % 5′ i ile sınırlı bağış ve yardımların matrahtan indirilmesi için;

1. Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara, kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunan kurum ve kuruluşlara yapılması,
2. Makbuz karşılığı olması,
3. Karşılıksız yapılması,
4. Sadece ilgili dönem kazancından indirilmesi
5. Beyannamede ayrıca gösterilmesi gerekir. İndirilemeyen kısım diğer yıla nakledilmeyecektir)

• Kurumlar Vergisi Kanunu' nun 10′ uncu maddesinin (ç) bendinde sınırsız indirim konusu yapılabilecek tesislerin yapımı için madde de sayılan kamu kurumları dışında, kamuya yararlı dernekler ile Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yapılan ayni ve nakdi bağış ve yardımlar,
• Türk Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine yapılacak ayni bağış ve yardımlar, kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurum kazancından indirim konusu yapılabilecektir.

Bağış ve yardımların indirim konusu yapılabilmesi için ön şart kurum kazancının bulunmasıdır. Kurum kazancının bulunmaması durumunda ya da indirilemeyen kısım bulunduğu takdirde hem sınırsız hem de sınırlı olarak yapılacak bağış ve yardımlar sonraki yıla nakledilmeyecektir.   Ayrıca bağış ve yardımların nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu oluşturan mal veya hakkın maliyet bedeli veya kayıtlı değeri, bu değer mevcut değilse Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre takdir komisyonlarınca tespit edilecek değeri esas alınır.
  3.Bağış ve Yardımların Belgelendirilmesi
Ayni veya nakdi olarak yapılan bağış ve yardımların kurumlar vergisi mükelleflerince indirim olarak dikkate alınabilmesi için makbuz karşılığı yapılmış olması gerekli ve yeterlidir. Ayni bağış ve yardımın, işletmenin aktifinden veya stokundan çekilerek bağışlanmış olması durumunda, mükelleflerin işletmeden çekip bağışladıkları değerler için fatura düzenlemesi; düzenlenen faturanın arka yüzüne faturada belirtilen değerlerin ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından bağış veya yardım olarak alındığına ilişkin şerh konularak yetkili kimseler tarafından imzalanmış olması yeterlidir.   Ayni değerlerin mükelleflerce dışarıdan alınarak kamu kurum ve kuruluşuna bağışlanmış olması durumunda ise bu kurum ve kuruluş tarafından teslim alınacak değerler için teslime ilişkin bir belge düzenlenmiş olması yeterli olup, düzenlenen belgede bağışlanan kıymetin değerinin, cinsinin ve miktarının tereddüde mahal bırakmayacak şekilde belirtilmiş olması gerekmektedir. Ayrıca, bağışlanan değerlere ilişkin olarak düzenlenmiş olan faturaların arka yüzünde yukarıda belirtilen açıklamalar dâhilinde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının yetkililerinin imzası bulunacaktır.   Nakdi bağışların indirilebilmesi, bağışı kabul eden kuruluşlarca verilecek makbuzla veya bu amaçla bankalarda açtırılan hesaplara yatırıldığına ilişkin banka dekontlarıyla belgelendirilmesi şartıyla mümkündür.   Mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin inşası ve/veya faaliyetine devam etmesi amacıyla kurulmuş bulunan vakıf veya derneklere yapılan bağışlar, anılan kurumlardan alınan makbuzlara veya bunlar tarafından bankalarda açılan hesaplara yatırıldığına ilişkin alınan banka dekontlarına istinaden kurum kazancından indirim konusu yapılabilecektir.
   4.Bağış ve Yardımların Kurum Kazancından İndirilmesi
1 Seri No' lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği (2) ne göre kurum kazancının %5′ i ile sınırlı indirilebilecek bağış ve yardım tutarının tespitinde esas alınan kurum kazancı; Zarar mahsubu dâhil giderler ile iştirak kazançları istisnası düşüldükten sonra, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki [Ticari bilanço kârı – (iştirak kazançları istisnası + geçmiş yıl zararları)] tutardır. Ayrıca Kurumlar Vergisi Kanunu' nun 10′ uncu maddesinin birinci fıkrasında belirtildiği üzere bağış ve yardımlar, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurum kazancından indirim konusu yapılabilecektir. Uygulamada ise genellikle bağış ve yardım tutarı giderler hesabına atılmakta yılsonunda ise kanunen kabul edilmeyen gider kabul edilerek kurum kazancına eklenmekte ve daha sonra beyanname üzerinde diğer şartların da oluşması durumunda indirim konusu yapılmaktadır.   Örnek 1: Ulus Vergi Dairesi mükellefi (X) Otomotiv İthalat AŞ' nin 2014 hesap dönemi ticari bilanço karı 750.000,00 TL' dir. Bu kazancın 250.000,00 TL' lik kısmı ortağı bulunduğu (Y) AŞ' nin dağıttığı kar payından oluşmaktadır. Mükellef kurumun 2013 yılı zararı 200.000,00 TL' dir. Mükellef kurum 2014 yılında Türkiye Kızılay Derneği' ne 10.000,00 TL, derneğin iktisadi işletmesine ise 5.000,00 TL nakden bağış yapmış, ayrıca AB Belediyesine 20.000,00 TL nakden bağış yapmıştır. Ayrıca 100.000,00 TL de KKEG' i bulunmaktadır. Bu veriler ışığında mükellef kurumun 2014 yılı kurumlar vergisi matrahı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.   İlk önce mükellef kurumun Türkiye Kızılay Derneği' ne 10.000,00 TL derneğin iktisadi işletmesine 5.000,00 TL ve AB Belediyesi' ne yapılan 20.000,00 TL bağış toplamı olan 35.000,00 TL kanun kabul edilmeyen gider (KKEG) olarak kurum kazancına eklenecektir. Kazancın bulunması halinde Kızılay Derneği' ne ve AB Belediyesi' ne yapılan nakden bağış indirim konusu yapılabilecektir. Kızılay Derneğinin iktisadi işletmesine yapılan 5.000,00 TL ise hiçbir şekilde indirim konusu yapılmayacaktır. AB Belediyesine yapılan bağışın üst sınırı ise şöyle hesaplanacaktır:   [Ticari bilanço kârı – (iştirak kazançları istisnası + geçmiş yıl zararları)]   [750.000,00 – (250.000,00+200.000,00) *%5=]15.000,00 TL' dir.   Dolayısıyla AB Belediyesine yapılan bağışın ancak 15.000,00 TL' si indirilebilecek, 5.000,00 TL' si ise indirim konusu yapılamayacaktır.   Ticari Bilanço Kârı                                                       750.000,00 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler                                  135.000,00 Kâr ve İlaveler Toplamı                                                885.000,00 İştirak Kazançları İstisnası (5/1-a)                                250.000,00 Kâr                                                                          635.000,00 Geçmiş yıl Zararları                                                     200.000,00 İndirime Esas Tutar                                                     435.000,00 Bağış Ve Yardımlar, AB Belediyesi (10/1-c)                       15.000,00 Türkiye Kızılay Dern. Yap. Bağış ve Yard. (10/1-f)            10.000,00 Kurumlar Vergisi Matrahı                                              410.000,00 Hesaplanan Kurumlar Vergisi                                         84.000,00  
Örnek 2: Hitit Vergi Dairesi mükellefi (A) Mobilya Dekorasyon AŞ' nin 2014 hesap dönemi ticari bilanço karı 500.000,00 TL' dir. Bu kazancın 150.000,00 TL' lik kısmı ortağı bulunduğu (B) AŞ' nin dağıttığı kar payından oluşmaktadır. Mükellef kurumun 2013 yılı zararı 400.000,00 TL' dir. Mükellef kurum 2014 yılında kamuya yararlı bir derneğe yurt yapımı için 30.000,00 TL nakden bağış yapmıştır. Ayrıca 100.000,00 TL de KKEG' i bulunmaktadır. Bu veriler ışığında mükellef kurumun 2014 yılı kurumlar vergisi matrahı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.   İlk önce mükellef kurumun kamuya yararlı bir derneğe yurt yapımı için yaptığı 30.000,00 TL nakden bağış tutarı KKEG olarak kurum kazancına eklenecektir. Kurum kazancının bulunması halinde bağış indirim konusu yapılabilecektir. Yapılan bağışın üst sınırı ise şöyle hesaplanacaktır.   [500.000,00 – (150.000,00+400.000,00) %5 =] (-)   Bu hesaplama sonucunda eksi kurum kazancı çıkmaktadır. Dolayısıyla mükellef kurumun 2014 yılında indirim konusu yapabileceği bağış ve yardım tutarı bulunmamakta olup, ayrıca indiremediği bu bağış ve yardım tutarını sonraki yıla da nakledemeyecektir.   Ticari Bilanço Kârı                                                         500.000,00 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler                                  130.000,00 Kâr ve İlaveler Toplamı                                                 630.000,00 İştirak Kazançları İstisnası (5/1-a)                                150.000,00 Kâr                                                                           480.000,00 Geçmiş yıl Zararları                                                       400.000,00 Kurumlar Vergisi Matrahı                                                 80.000,00 Hesaplanan Kurumlar Vergisi                                         16.000,00
Örnek 3: Delta Ltd. Şti' nin 2014 hesap dönemi ticari bilanço karı 650.000 TL dir. Mükellef kurumun 2012 yılı zararı 50.000 TL dir. Mükellef kurum 2014 yılında Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesine MR cihazı bağışlamıştır. Cihazın bedeli 100.000 TL dir. Ayrıca Yeşilay Cemiyeti' ne 3 adet bilgisayar bağışlamıştır. Bilgisayarların toplam bedeli 5.000 TL dir. Mükellef kurumun 2014 yılı kurumlar vergisi matrahı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.   İlk önce mükellef kurumun Erciyes Üniversitesi' ne yaptığı MR cihazı ve Yeşilay Cemiyetine bağışladığı bilgisayarların bedeli olan 105.000 TL KKEG olarak kurum kazancına eklenecektir. Kurum kazancının bulunması halinde bağış indirim konusu yapılabilecektir. Yapılan bağışın üst sınırı ise şöyle hesaplanacaktır.   [650.000,00 –(50.000,00) %5 =] 30.000,00
Yeşilay Cemiyetine yapılan bilgisayar bağışı ayni yardım olduğundan sınırlı olarak indirilebilecek bağış ve yardımlar kapsamında değerlendirilecektir. Bu kapsamda yapılan bağışın üst sınırı 30.000 TL olduğundan yapılan bağışın tamamı kurum kazancından indirilecektir.  Ayrıca Erciyes Üniversitesi' ne yapılan MR cihazı bağışının tamamı kurum kazancından indirilebilecektir.   Ticari Bilanço Kârı                                                             650.000,00 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler                                        105.000,00 Kâr ve İlaveler Toplamı                                                      755.000,00 Kâr                                                                                755.000,00 Geçmiş yıl Zararları                                                             50.000,00 İndirime Esas Tutar                                                          705.000,00 Bağış Ve Yardımlar, Yeşilay Cemiyeti (10/1-c)                            5.000,00 Erciyes Üniversitesine Yapılan Bağış  (3)                                100.000,00 Kurumlar Vergisi Matrahı                                                     600.000,00 Hesaplanan Kurumlar Vergisi                                                120.000,00

5. Sonuç

Kurum kazancından indirilebilecek bağış ve yardımları Kurumlar Vergisi Kanunu' nu 10′ uncu maddesi gereğince sınırlı ve sınırsız olarak indirilebilecek bağış ve yardımlar olmak üzere ikiye ayırabiliriz. Bu bağış ve yardımların indirim konusu yapılabilmesi için ön şart kurum kazancının bulunmasıdır. Kurumlar vergisi matrahının tespitinde sınırlı olarak indirim konusu yapılabilecek bağış ve yardım tutarı, o yıla ait kurum kazancının %5′ i ile sınırlıdır. İndirilebilecek bağış ve yardım tutarının tespitinde esas olan kurum kazancı, zarar mahsubu dahil giderler ile iştirak kazançları istisnası düşüldükten sonra, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki tutardır. Bu hesaplama sonucu kazancın %5′ ini geçen bir tutar bulunması halinde bu tutar indirim konusu yapılamayacak ayrıca sonraki yıla devredilemeyecektir. Aynı şekilde sınırsız olarak indirilebilecek bağış ve yardım tutarı da kazancın bulunmaması durumunda sonraki yıla devredilemeyecektir.
Rızkullah ÇETİN/ Lebib Yalkın Yayımları
Kaynakça       :

• 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu
• 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu
• 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu
• 1 Seri No' lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği
• 4 Seri No' lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği

———-o———- (1) 4 Seri No' lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği ile beyanname üzerinde indirilecek bağış ve yardımlara eklenmiştir. 4 Seri No' lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği 13.08.2009 tarih ve 27318 sayılı Resmi Gazete' de yayımlanmıştır.   (2) 03.04.2007 tarih ve 26482 Sayılı Resmi Gazete' de yayımlanmıştır. (3) 4 Seri No' lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği ile 1 Seri No' lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği' ne eklenen 10.3.2.6. "Yükseköğretim kurumlarına yapılacak bağış ve yardımlar" başlıklı bölümü.