Yeni Nesil ÖKC'ye Geçiş Süreleri ve Bayilere Etkisi
Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı son yıllarda elektronik uygulamalar ile gerçekten başdöndürücü bir hızla yeniliklerine devam ediyor. Haliyle, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından çok önceleri IT sistemlerine yapılan oldukça önemli yatırımların bir sonucu olarak, öncelikle kayıt dışınıönlemek ve buna ilaveten, mükellefin ödevlerini daha kolay yerine getirmesini sağlamak için bu uygulamaların hayata geçirilmesinin hedeflendiği açıktır.
Yeni nesil Ödeme Kaydedici Cihaz (ÖKC) konusunda ilk düzenleme Haziran 2013 tarihinde 426 seri no.lu Genel Tebliğ ile yapılmış ve bir kısım uygulamaya da yine 2013 yılı içerisinde geçilmiştir.
426 seri no.lu Genel Tebliğ uyarınca; 3100 sayılı Kanun mevzuatına göre ÖKC kullanmak mecburiyetinde olanlara (Bakanlıkça muaf tutulanlar hariç); Maliye Bakanlığı'na tanınan yetkiye istinaden, satışı yapılan malları aynen veya işlendikten sonra satışını yapanlar dışındaki kimselere satan veya aynı kimselere hizmet veren birinci ve ikinci sınıf tüccarlara (perakende teslimde bulunan veya hizmet ifa eden) Vergi Usul Kanunu'na göre fatura vermek zorunda olmadıkları mal satışları veya hizmet ifalarının belgelendirilmesinde, 3100 sayılı Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanun'a göre kullanmak zorunda oldukları ödeme kaydedici cihazların yerine, "Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihazları" kullanma mecburiyeti getirilmiştir.
Mükellefin bütün satışları için kendiliğinden fatura düzenliyor olması yeni nesil ödeme kaydedici cihaz kullanma mecburiyetini kaldırmamaktadır.
426 seri no.lu VUK Tebliği ile uygulamaya getirilen yeni nesil ÖKC uygulaması (akaryakıt pompalarına bağlanan, sinema giriş bileti ve yolcu taşıma bileti düzenleyen ödeme kaydedici cihazların dışında) temelde iki ayrı yazar kasa sistemine göre kurgulanmıştır:
(1) Basit/Bilgisayar Bağlantılı cihazlar
(2) EFT-POS özelliği olan cihazlar
Bunlardan EFT-POS özelliği olan cihazların kullanımı 2013 yılında başlamıştır. Basit/bilgisayar bağlantılı cihazların kullanımının ise 01.01.2016 tarihinden itibaren başlaması planlanmış, ancak 466 seri no.lu VUK Genel Tebliği ile uygulamaya geçiş şartları değiştirilmiştir.
Yine, 466 no.lu VUK Genel Tebliği ile bir taraftan yeni nesil ÖKC uygulamasına ilişkin yukarıdaki şartlar belirlenirken, diğer taraftan nitelikleri 3100 sayılı Kanun ile ilgili yayımlanan 31 seri no.lu Genel Tebliğ'de1 belirlenmiş olan "Bilgisayar Bağlantılı Ödeme Kaydedici Cihazları" kullanan mükellefler için Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihaz kullanma mecburiyetinin başlama tarihi 01.01.2017'ye ertelemiştir. Bilgisayar Bağlantılı ÖKC' den ne anlaşılması gerektiği 31 no.lu Genel Tebliğ'de ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
Dolayısıyla, Bilgisayar Bağlantılı ÖKC' ler için uygulamaya geçiş süresinin ertelenmesinin temel gerekçesinin; aynı veya şube şeklindeki işyerlerinde çok sayıda kullanılıyor olmaları, birbirleri ile olduğu kadar değişik çevre birimleri ile de entegre olacak şekilde kullanılmaları, farklı teknik özelliklere sahip olmaları gibi nedenler ve bu cihazların kullanıldığı işyerlerinin Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihaz sistemine en uygun şekilde entegrasyonunu sağlamak amacı olduğu 466 seri no.lu VUK Genel Tebliği'nde belirtilmiştir.
Yeni Nesil ÖKC Uygulamasına Geçişte Neredeyiz?
466 seri no.lu Tebliğ ile yapılan değişikliğe göre yeni nesil ÖKC kullanımına geçiş sürecinin detaylarına göz atalım.
31.12.2014 tarihinden önce işe başlayan mükelleflerden;
2014 yılı satışları veya gayri safi iş hasılatı:
- 1 milyon TL'yi aşan mükellefler için 01.04.2016 tarihinden itibaren,
- 1 milyon TL'den 500 Bin TL'ye kadar olan mükellefler için 01.07.2016 tarihinden itibaren,
- 500 Bin TL ile 150 Bin TL arasında olan mükellefler için 01.10.2016 tarihinden tarihinden,
- 150 Bin TL'den az olan mükellefler için 01.01.2017 tarihinden itibaren;
- Bilgisayar bağlantılı çok sayıda cihazı olan mükellefler için 01.01.2017 tarihinden itibaren
Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihaz kullanma mecburiyeti başlayacaktır.
01.01.2015 ila 31.12.2015 tarihleri arasında işe başlayan mükelleflerin;
- Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihaz kullanım mecburiyeti 01.01.2017 tarihinden itibaren başlayacaktır.
01.01.2016 tarihinden sonra işe başlayan veya başlayacak mükelleflerden;
- 01.01.2016 tarihinden sonra işe başlayacak mükelleflerin Yeni Nesil ÖKC kullanma mecburiyeti işe başlama tarihinden itibaren 30 gün (kalkınmada öncelikli yörelerde 60 gün) içinde başlayacaktır.
31.12.2014 tarihinden önce işe başlayan mükelleflerden bilgisayar bağlantılı cihaza sahip olanların yukarıda açıklanan gerekçelerle, limit sınırlamasına tabi olmaksızın yeni nesil ÖKC kullanımlarının - özellikle bu mükelleflerin ülke çapından birçok şube veya mağazaları olması dolayısıyla - birçok cihaza sahip olmaları ve bunların entegrasyonun uzun sürme ihtimali nedeniyle 01.01.2017 tarihine ertelenmemesi gayet olumludur. Ancak burada bir hususa dikkat çekmek istiyoruz. Tebliğ, bilgisayar bağlantılı cihazların "aynı veya şube şeklindeki işyerlerinde" çok sayıda kullanılıyor olmaları" gerekçesini ileri sürerken; özellikle Türkiye'deki büyük mağaza zincirleri açısından aynı unvan ve/veya aynı tüzel kişilik altındaki şube veya mağazaların kastedildiğini düşünüyoruz.
Bu Durumda Bayiler Nasıl Hareket Etmeli?
Genel olarak bilindiği üzere, perakende sektöründeki büyük aktörler bir taraftan büyük oranda kendi tüzel kişilikleri altındaki şube ve mağazalarında iş yaparken, özellikle küçük illerde veya ilçelerde tüzel kişiliği başka şahıslara ait işletmeler veya şahıs işletmeleri de bayilik statüsü ile çalışabilmektedirler. Söz konusu bayiler tamamen ana firmanın ürünlerini satabileceği gibi, ana firma ürünleri yanında farklı ürünleri de mağazalarında satışa sunabilmektedirler. Dolayısıyla, bayilik ilişkisi olduğu ana mağazaya uyum sağlamak üzere yine ana şirketin bilgisayar bağlantılı terminallerini kullanabilmektedirler.
Burada öncelikle belirtmek gerekir ki, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın yaklaşımı, bayilik ilişkisi bulunan ana şirketten tüzel kişiliği ayrı olan bayilerin yeni nesil ÖKC kullanımına geçiş süresinin, ana şirketten farklı şekilde ve 466 seri no.lu VUK Tebliği'nde belirtilen şartlara göre yerine getirilmesi gerektiği yönündedir.
Bu nedenle örneğin, 31.12.2014 tarihinden önce işe başlayan ve 2014 yılı cirosu 1 milyon TL olan bir bayinin yeni nesil ÖKC kullanım zorunluluğu 1 Nisan 2016 tarihinde başlayacaktır.
Sonuç Olarak…
Yeni nesil ÖKC kullanımına geçiş süreçlerinin mükelleflerce çok yakinen takip edilmesi önem arz etmektedir. Eğer yukarıda belirttiğimiz, 01.04.2016 tarihinden itibaren yeni nesil ÖKC kullanma zorunluluğu kapsamında olan mükellefler halen yeni nesil ÖKC almadılarsa, cezai bir yaptırım ile karşılaşmamak için bir an evvel yeni nesil ÖKC'leri satın alarak aktivasyonlarını yapmaları ve bilahare mağazalarındaki bilgisayar bağlantılı cihazlar ile entegre etmeleri gerekmektedir.
Yeni nesil ÖKC satın alınırken piyasadaki izin verilen şirketlere ait ÖKC' lerden öncelikle hangilerinin mükellefin kullandığı bilgisayar bağlantılı cihazlar veya benzeri sistemler ile uyumlu olduğuna dikkat edilmesini tavsiye ederiz. Timur Çakmak/KPMG
Konuyla ilgili ilave sorularınız olması halinde bizimle iletişime geçebilirsiniz.
1 Bkz. 10/5/1991 tarih ve 20867 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanuna ilişkin 31 Seri No.lu Genel Tebliğ http://www.gib.gov.tr/gibmevzuat
2 Yeni Nesil ÖKC Teknik Klavuzu http://www.gib.gov.tr/fileadmin/duyurular/YNOKC2.pdf
