'Kıdem yerine fon' kulağa hoş geliyor ama tazminata dikkat!Prof. Dr. Şükrü Kızılot'tan, yeni düzenlemelere uzman yorumu: * Kıdemin fona dönüşmesi olumlu. Kritik olan fonda birikecek miktarın azalıp azalmayacağı. * Kiralık işçide dikkatli olunsun, çalışma barışı bozulabilir. * Verimlilik için performansa dayalı ücret sistemi geliştirilerek her iş ve işletmeye sokulmalı...
Çalışma hayatı ve vergi uzmanı Prof. Dr. Şükrü Kızılot, çalışma hayatına 2012 yılında damga vuracak düzenlemeleri değerlendirdi. Prof. Kızılot, 'kişisel fon' dayalı işleyecek yeni kıdem tazminatı sisteminin tüm çalışanın kıdem almasını sağlayacağı için olumlu olacağını belirtirken, çalışana ödenecek kıdem miktarında düşüş olabileceği uyarısında bulundu. Kızılot, kiralık işçi düzenlemesinde ise mevcut çalışanların kiralık statüsüne dönüştürülebileceğine dikkat çekti. Kızılot, milyonlarca çalışanın gözünü diktiği düzenlemeleri AKŞAM'a değerlendirdi. Esnek çalışma, kıdem tazminatı ve kiralık işçi uygulamalarında dikkat edilmesi gereken noktalara dikkat çeken Kızılot, şu uyarılarda bulundu:
ÇALIŞALARIN TAMAMI KIDEM ALABİLECEK
- Çalışanlar, kıdem tazminatının kaldırılacak olması nedeniyle ciddi kaygı taşıyor. Bir taraftan da pek çok çalışan kıdem tazminatlarını alamıyor. Yapılmak istenen uygulamayı nasıl yorumluyorsunuz?
Kıdem tazminatında belirlenmesi gereken ince noktalar var. Kıdem tazminatını kaldırılarak, yerine işsizlik sigortası fonuna benzer bir fon kurulması gündemde. İşçi emekli olacağı zaman kıdem tazminatını işveren yerine fondan alacak olması, kulağa çok hoş geliyor. Çünkü, yetkililerin açıklamalarına göre, çalışanların ancak yüzde 7'si kıdem tazminatını alabiliyor, yüzde 93'ü değişik nedenlerden dolayı kıdem tazminatını alamıyor. Bu açıdan bakıldığı zaman, çalışanların tamamının emekli olduklarında kıdem tazminatı almaları ideal bir uygulama.
Esnek çalışma istihdamı artırır
- Esnek çalışma modellerinin işsizliği azaltacağı iddiası var. Bu model, kronik işsizliğin azaltılmasında etkili olur mu?
Toplumda Torba Kanun olarak adlandırılan, 6111 sayılı yasa ile getirilmeye çalışılan, esnek çalışma modellerinden, 'uzaktan çalışma' ve 'evde çalışma', işçi kesiminin büyük tepkisi üzerine son anda yasadan çıkartılmıştı. Yeni bir yasa ile tekrar getirilmeye çalışılıyor. İlk olarak, yeni İş Kanunu ile 2003 yılından itibaren tanıştığımız 'çağrı üzerine çalışma', 'kısmi süreli esnek çalışma' gibi esnek çalışma daha da esnek hale gelmesi iş dünyasının arzu ettiği bir konu. Gerek çalışanın, gerekse işverenin haklarının karşılıklı gözetilerek hazırlanacak olan, esnek çalışma uygulamasının işsizliği düşüreceğine ve ekonomiye katkı sağlayacağı kuşkusuz.
Kıdem miktarları düşebilir
- Bu sistem çalışanların kaygılarını gidermeye yetecek mi? Hak kayıpları söz konusu olur mu?
Burada kritik soru, ne kadar kıdem tazminatı alınacağıdır. Mevcut uygulamada çalışılan her yıl için, son alınan brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödeniyor. Bu işçinin aylık ücretinin yüzde 8.33'ü kadar kıdem tazminatı aldığı anlamına geliyor. Örneğin, 30 sene çalışan biri son aldığı ücretinin brüt tutarın 30 katı kadar kıdem tazminatı alıyor. Yeni getirilecek uygulamada bu kadar kıdem tazminatı ödenecekse, bu uygulamayı alkışlamak gerekir. İşveren camiası, kıdem tazminatı olarak Avusturya modelinin uygulanmasını istiyor. Avusturya'da işveren fona aylık ücretin yüzde 1.53 kadar kıdem tazminatı ödenmektedir. Oysa ,Türkiye'de bu oran aylık ücretinin yüzde 8.33'üdür. Avusturya modeli getirilirse, mevcut kıdem tazminatı hakkının yüzde 81.6 oranında düşürülecek anlamına geliyor.
Çalışanlar kiralık işçiye dönüşebilir
- Kiralık işçi düzenlemesiyle de işsizliğin önleneceği belirtiliyor. Bu uygulamadan da benzer faydalar bekliyor musunuz?
Ödünç iş ilişkisi de işveren kesiminin istediği, ancak işçi kesiminin istemediği bir konu. Çok iyi düşünülmesi ve tarafların uzlaşmalarıyla çıkartılması gereken bir yasa. Aksi halde, çalışma barışı bozulabilir. Çünkü, işçi kesimi ile uzlaşılmadan çıkartılırsa, işveren haklı olarak istihdam ihtiyacını ödünç işçi ile giderir. Mevcut haliyle, belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalışanlar da ödünç işçi statüsüne kaydırılabilir. Ancak, işçi ve işveren kesiminin uzlaşmasıyla çıkartılan ve işçi ile işverenin haklarını eşit şekilde koruyan, olayın kilit noktası olan özel istihdam bürolarını sıkı şekilde denetleyen ve yaptırımlar getiren bir düzenleme, işçi ve işveren kesimine dolayısıyla ülke ekonomisine katkı sağlayacak.
Performansa dayalı ücret olmalı
- Tüm bu düzenlemeler, çalışma hayatına yönelik birikmiş olan sorunları çözmeye yeterli olabilir mi?
Bilindiği gibi iş dünyası nitelikli işçi bulmakta zorlanıyor. Çok büyük işsizlik olmasına karşın, reel sektörde aradığı nitelikte bulamamaktan yakınıyor. İşsizlerin reel sektörün aradığı nitelikte işçi halinde getirilmesi için başlatılan çalışmaların çok daha etkin hale getirilmesinde yarar var. Ayrıca, verimlilik ülke ekonomisi için çok önemli. Mevcut çalışanların verimliği artıracak yönde, eğitilmelerinde kuşkusuz yarar var. Performansa dayalı ücret sistemi geliştirilerek her iş ve işletmeye sokulmalı. İşçi sağlığı ve iş güvenliği hususunda da oldukça gerilerdeyiz. Çocuk işçi çalıştırma oldukça yüksek. İşçi sağlığı ve iş güvenliği ve çocuk işçi konusunda gelişmiş ülke normlarını tutturmamız gerek. İşverenin istihdam yükleri çok fazla. İşverenin istihdam yüklerinin azaltılması, işsizliği önlemede önemli katkısı olacak.
Deniz ÇİÇEK
deniz.cicek@aksam.com.tr
http://www.aksam.com.tr/kidem-yerine-fon-kulaga-hos-geliyor-ama-tazminata-dikkat--90721h.html
