Yıllık izin süreleri
Çalışanların yılın belli zamanlarında dinlenmelerinin sağlanması anayasal hakları. İş Kanunu kapsamında çalışanlar bu haklarını kullanırken, yani izindeyken çalışmadıkları günlerin ücretini de hak ederler.
İş Kanuna göre; yıllık ücretli izin hakkından yararlanılabilmesi için işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olmak gerekmektedir.
Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.
Diğer izinler mahsup edilemez
İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme, hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez. Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz.
İzin bölünemez
Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez ve işveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesi zorunludur. Ancak yıllık ücretli izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebilir.
Kullanılmayan günlerin parası
İşçi, hak kazandığı izni kullanmadığı vakit onun parasını isteyemez. Ancak, iş sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. Bu ücrete ilişkin zaman aşımı iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar.
Ücretsiz yol izni
Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara ücretsiz yol izni verilebilmektedir. Bunun için işçinin istemde bulunması ve bu hususu belgelemesi gerekmektedir. Bu koşulların yerine getirilmesi durumunda, gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam 4 güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır.
Dönemi işveren belirler
Kural olarak işçinin yılın hangi döneminde/ayında izin kullanabileceğini işveren belirler. Bu ayrıcalık, işverenin işyerini yönetme yetkisinin de doğal bir sonucudur. Şüphesiz önceden işçilerin taleplerini almak, özel durumlarını değerlendirmek işverenin sorumluluğudur. İşveren işyerinde üretim/hizmetin aksamamasını sağlayacak yönde bir planlama yaparak işçilere izinlerini kullandıracaktır.
Hangi zamana ne kadar izin
İşçilerin yıllık izin süreleri işyerindeki çalışma süresine/kıdemine bağlıdır. Buna göre işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
* Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara 14 günden,
* Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara 20 günden,
* Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 günden, az olamaz.
Bu süreler en az sürelerdir. İşveren bu sürelerin altında izin veremez. Ancak bu süreler iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmelerle artırılabilir.
18 yaş altı ve 50 yaş üstünün hakkı
Diğer taraftan 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin 20 günden az olamaz. Diyelim; işçinin çalışma süresi 3 yıl ve buna göre 14 gün izin hakkı var ise, yukarıdaki yaş sınırlamasına göre 20 günden az izin verilemeyecektir.
Memet ESER
http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/20684982.asp
