Emekliliğine az bir süre kalanların yapması gereken işlemler
Bilindiği üzere insan hayatı, çocukluk, gençlik ve yaşlılık olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. İnsanlar belli bir yaşı doldurduktan sonra tıpkı çocukluk çağında olduğu gibi aktif çalışma hayatının dışında kalmaktadır. Her ne kadar geçmiş yıllarda erken emeklilik uygulaması nedeniyle yaşlılık aylığı alanlar aktif çalışma hayatından uzaklaşmasalar da, son yasal değişikliklerden sonra emeklilik yaşının kademeli olarak 65 yaşa çıkmasından sonra yaşlılık aylığına hak kazananların çok büyük bir kısmı çalışma hayatının dışında kalmış olacaktır.
Biyolojik yaşın, sosyal güvenlik terimiyle emeklilik yaşını tamamlamanın uzantısı yaşlılık aylığına hak kazanmaktır.?Yaşlılık aylığı, talebe bağlı haklardandır.?Dolayısıyla?sigortalının SGK’dan yaşlılık aylığını mutlaka yazılı olarak?talep?etmesi?gerekmektedir. Emekli olmak için tüm şartlar sağlansa bile?talep?olmaksızın kendiliğinden aylık bağlanması söz konusu değildir.
.
Genellikle çalışma hayatı tek bir iş yerinde ve tek bir sigortalılık statüsünde geçmediği gibi sigortalı, işveren ya da SGK’nın geçmiş yıllarda yaptıkları hatalı uygulamalar emeklilik aşamasında sigortalının karşısına sorun olarak çıkmaktadır. Her ne kadar Sosyal Güvenlik Kurumu, kendisinden kaynaklanan hatalı uygulamalara dayalı sorunları, genelgelerle aşmaya çalışsa da her zaman sorunları aşması tek başına mümkün olmaz. Burada, işveren, kamu kurum ve kuruluşları ile?meslek odaları gibi sigortalının paydaşlarına?sorumluluk?düştüğü gibi bizzat sigortalının kendisinin de hak kaybına uğramama adına birtakım çaba ve girişimlerinin olması kaçınılmazdır. Bu nitelikteki girişimler bizzat sigortalının?hak?kayıplarını?önlediği?gibi emekli aylığı bağlama sürelerini de kısaltır.
AYLIK BAĞLAMA SÜRESİNİ KISALTMAK SİGORTALININ ELİNDE
Ülkemizde emekli olmaya hak kazanıp yaşlılık aylığı bağlanması başvurusunda bulunan sigortalılara yaşlılık aylıklarının bağlanması bazen uzun zaman almaktadır. Öyle ki; görevdeki her Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı ile SGK Başkanının hedefleri arasında, aylık bağlama sürelerini kısaltmak hep var olan bir hedeftir. Gerçekten de eski yıllarda aylık bağlama süreleri bazen 5-6 seneyi bulmaktaydı. Gerek SGK’nın E-Bildirge sistemine geçişi, gerekse bu konuya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı ile SGK Başkanının hassasiyet göstermesi aylık bağlama sürelerini olabildiğince düşürmüştür. Her ne kadar ağlık bağlama süreleri geçmiş yıllara oranla epey düşmüş hatta 30 günlük sürelere inmiş olsa da bu süreler her sigortalı için geçerli olamamaktadır. Tüm sigortalıların aylık bağlama süreleri birlikte değerlendirildiğinde aylık bağlama sürelerinin halen arzulanan makul süreye düşürülemediği söylenebilir. Örneğin; SSK şartlarından emekli olma şartlarını taşıyan ve geçmişte Emekli Sandığı hizmeti bulunan bir sigortalının daha önceden bir ön çalışması yoksa 60 günden önce aylığının bağlanması mümkün değildir. Bu yazımızda yaşlılık aylığını kısaltmak ve muhtemel hak kaybına uğramama adına sigortalıların yapması gereken çaba ve girişimler hakkında bilgi vermek istiyorum.
BİRDEN ÇOK SSK SİCİL NUMARASININ BİRLEŞTİRİLMESİ
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun E-Bildirge uygulamasına geçmesinden sonra, sosyal güvenlik sicil numarası aynı zamanda TC Kimlik numarasına tanımlandığı için sigortalılara tek sicil numarası verilmiş ve kayıtlar bilgisayar ortamına aktarılmıştır. E-Bildirge sistemine geçilmeden önce etkin bir sistem olmadığından çoğu kere sigortalılara birden fazla sigorta sicil numarası verildiği olmuştur. Diğer bir anlatımla çok sayıda sigortalı geçmiş yıllarda birden fazla sosyal güvenlik sicil numarasına sahip olmuş, sigortalı işe giriş bildirgelerinde yeterli bilgilerin olmadığı durumlarda sosyal güvenlik sicil numaraları TC Kimlik numaralarına tanımlanamamıştır. Halen bu durumda bulunan çok sayıda sigortalının bulunduğunu, isim ve soy ismin çok kullanılan olması durumunda olayın içinden çıkılmaz bir hal aldığını özellikle belirtmek gerekir.
Birden çok sicil numarasının varlığı halinde emeklilik öncesinde sicil birleştirme talebinde bulunmak aylık bağlama sürelerini kısalttığı gibi muhtemel hak kayıplarını da önleme işlevi görür. Bunun için sigortalı son çalışmalarının geçtiği, ilden başka bir ilde ikamet ediyorsa ikamet ettiği ildeki Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü/Merkez Müdürlüğüne başvurarak birden çok sigorta sicil numarasının tek sicil altında birleştirilmesini talep etmelidir. Talebin?yazılı?yapılması?genel kural olduğundan sigortalıların kendi durumlarına?uygun?olarak?sicil?birleştirme müracaatında bulunmaları gerekmektedir.
SSK SİCİL NUMARASINA HATALI TANIMLANAN BİLGİLERİ DÜZELTME
Geçmiş yıllarda sigortalılığa ilişkin kayıtlar manuel olarak yapılmakta, bazen işçi, işveren, ilgili meslek kuruluşu çalışanları, bazen de bizatihi o zamanki adıyla Sosyal Sigortalar Kurumu çalışanlarının hatasından kaynaklanan, İsim, Soyisim, Anne-Baba Adı, Doğum Yeri-Tarihi, TC Kimlik Numarası tanımlama hatasına rastlanmaktadır. Bu nitelikteki hataların tespiti halinde sigortalı işe giriş bildirgelerindeki kayıtlar ile sigortalının nüfus kayıtları karşılaştırılmakta, gerek duyulması halinde nüfus müdürlükleri ile yazışma yapmak suretiyle sigortalıların muhtemel hak kayıpları giderilmektedir. SSK sicil numarasında bu nitelikte hatalı bilgi bulunan sigortalıların emeklilikten önceki 5-6 aylık süre içinde düzeltme başvurusunda bulunması emekli aylığı bağlama sürecini kısaltır ve muhtemel hak kayıplarını önler.
SSK HİZMET CETVELLERİNDE GÖRÜNMEYEN GÜNLERİN TESPİTİ
İşveren tarafından sigortalıların çalışma gün sayıları ile kazançlarını ihtiva eden 4 aylık dönem bordrolarında sigortalının SSK sicil numarasının hatalı yazılması durumunda, bu süredeki hizmetler sigortalıya ait hizmet cetvellerinde görünmez. 4/a kapsamındaki sigortalılarının sıklıkla karşılaştıkları ve fark etmemeleri halinde ciddi hak kayıplarına yol açan sicil numarası hatalarının düzeltilmesine ilişkin taleplerin, yaşlılık aylığı başvurusundan en az 6 ay önce yapılması isabetli olur.
HİZMET ÇAKIŞMALARINA İLİŞKİN MAHSUPLAŞMA
Sigortalıların hatalı da olsa farklı statüde sigorta primi ödemelerinin bulunması halinde, ödenen primler, geçerli sigortalığa ilişkin prim borcuna mahsup edilebilir. Bunun için sigortalının mutlaka yazılı başvuruda bulunması ve mahsuplaşma talep etmesi şarttır. SGK kendiliğinden mahsuplaşma yapmaz. Örneğin; Bağ-Kur primi ödemesi gerektiği halde prim ödemeyen ancak bu sürelerde bir başka iş yerinden SSK sigortalısı bildirilmiş olanların geçersiz durumdaki SSK primlerini Bağ-Kur borçlarına mahsup ettirmek için başvuru yapmaları gerekir. Aksi halde Bağ-Kur borcu olduğundan dolayı SGK sigortalıya aylık bağlanmaz.
FARKLI STATÜDE GEÇEN HİZMETLERİN BİRLEŞTİRİLMESİ
Sigortalıdan bütün çalışma hayatı içinde tek bir sigortalılık statüsünde çalışması beklenemez. Sigortalı çalışma hayatı içinde birden fazla statüde ya da birden fazla kanuna tabi çalışma ve dolayısıyla birden çok sigortalılık ilişkisi içinde bulunmuş ise yaşlılık aylığı başvurusundan en az 6 ay önce sigortalılık hizmetlerinin birleştirilmesini/ toplanmasını talep etmelidir. Özellikle geçmişte kamu hizmeti olduğu için 5434 sayılı Kanunla ilişkilendirilenlerin hizmet birleştirme talebine ilişkin dilekçeyi mutlaka aylık başvurusundan önce yapması sorunsuz ve kısa sürede yaşlılık aylığı bağlanmasının temel koşuludur..
EMEKLİ MÜRACAATI ÖNCESİ VARSA PRİM BORÇLARININ ÖDENMESİ
Bağ-Kur kapsamında geçen hizmetleriyle birlikte SSK ya da Emekli Sandığı şartlarından aylık bağlanabilmesi için Bağ-Kur kapsamındaki sigortalılık nedeniyle prim ve prime ilişkin her türlü borçların olmaması, var ise de emeklilik müracaatı öncesinde ödenmesi gerekmektedir. Aksi halde sigortalıya bağlanacak maaşın başlama tarihi Bağ-Kur prim borcunu ödediği tarih olur ki; bu da sigortalıların en az 2-3 aylık maaşını alamayacağı anlamına gelir. Böylesi bir hak kaybına uğramamak için emeklilik başvurusu öncesi Bağ-Kur kapsamındaki sigortalılığa ilişkin prim borçlarının ödenmesi ve sonrasında emeklilik başvurusunun yapılması gerekir. Belirtmemiz gerekir ki; Bağ-Kur şartlarından emekli olacakların ise prim borcu varsa emeklilik talebi reddedilir ve sigortalıdan prim borcunu ödedikten sonra yeniden başvuru yapması istenir...
Şerif Akcan
http://www.turkiyegazetesi.com/makaledetay.aspx?id=537515#.T8sd2LB1BSQ
