Ekonomik büyüme, üretim ve istihdamın en önemli kaynağını yatırımlar oluşturmakta.
Bu çerçevede uzun süredir, yatırım teşviklerinin kapsam ve etkinliğini artırmaya yönelik önemli düzenlemeler yapılmakta. Geride bıraktığımız hafta bu kapsamda TBMM tarafından bir dizi yeni düzenleme ihdas edildi. 7 Mayıs tarihli yazımızda bu düzenlemelerden bir kısmını kanun tasarısı aşamasında irdelemiş ve sizlere tanıtmıştık. Bugünkü yazımızda ise söz konusu yasal düzenlemelerin daha ziyade teşvik sistemine yönelik olan kısmını mercek altına alacağız.
İstanbul'un finans merkezi olmasına yönelik düzenlemeler
Türkiye'nin ileriye dönük en büyük ekonomik hedeflerinden biri İstanbul uluslararası finans merkezi haline getirebilmek. Bu amacı gerçekleştirmek için bugüne kadar fon yönetim şirketlerinin Türkiye'de ofis açmalarına engel olarak görünen bazı düzenlemelerin değiştirilmesi ve bazı yeni hükümlerin ihdas edilmesi yoluna gidildi.
Buna göre, Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 2. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen yabancı fonların, Sermaye Piyasası Kurulu'nca verilen portföy yöneticiliği yetki belgesine sahip tam mükellef şirketler aracılığıyla, organize bir borsada işlem görsün veya görmesin her türlü menkul kıymet ve sermaye piyasası aracı, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmesi, varant, döviz, emtiaya dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmesi, kredi ve benzeri finansal varlıklar ve kıymetli maden borsalarında yapılan emtia işlemlerinden elde ettikleri kazançları nedeniyle, portföy yöneticiliği yapanlar; söz konusu fonlar için daimi temsilci, bunların iş yerleri de bu fonların işyeri veya iş merkezi sayılmayacak.
Diğer yandan bu kazançlar için beyanname verilmeyeceği gibi, diğer kazançlar nedeniyle beyanname verilmesi halinde de bu kazançlar beyannameye dahil edilmeyecek.
Büyük yatırımlara KDV iadesi desteği
Özellikle büyük ölçekli yatırımlarda yüklenilen KDV'nin indirim konusu yapılması uzun yıllar alabiliyor ve bu durumda müteşebbisler üzerinde büyük bir finansman yükünün oluşmasına neden oluyordu.
Cuma günü yasalaşan düzenleme ile 31/12/2023 tarihine kadar uygulanmak üzere, yatırım teşvik belgeleri kapsamında asgari 500 milyon Türk Lirası tutarında sabit yatırım öngörülen stratejik yatırımlara ilişkin inşaat işleri nedeniyle yüklenilen ve takvim yılı sonuna kadar indirim yoluyla telafi edilemeyen katma değer vergisinin, izleyen yıl talep edilmesi halinde belge sahibi mükellefe iade edilmesinin önü açıldı.
Ancak, teşvik belgesine konu yatırımın tamamlanmaması halinde, iade edilen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanarak iade tarihinden itibaren gecikme faizi ile birlikte geri tahsil edilecek. Uygulamaya yönelik ayrıntıları ise önümüzdeki günlerde Maliye Bakanlığı düzenleyecek.
Girişim sermayesinin teşvik edilmesi
Yeni düzenleme ile Türkiye'de girişimciliğin geliştirilmesi amacıyla kurumların; tam mükellefiyete tabi girişim sermayesi yatırım fonu katılma payları ile girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde ettikleri kar payları kurumlar vergisinden istisna edildi.
Ayrıca girişim sermayesi yatırım fon ve ortaklıklarına sermaye koyanlar için yeni bir teşvik getirildi. Buna göre, beyan edilen gelirin % 10'u ile sınırlı olarak, girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların, gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde beyannamede indirimi öngörülmekte.
İndirimli Kurumlar Vergisi uygulaması ve Gelir Vergisi stopaj desteği
Yeni yasal düzenleme ile yatırımların işletmeye başlanmasından sonra yararlanılabilen indirimli kurumlar vergisi uygulamasından, yatırım döneminde de yararlanabilmenin önü açıldı. Böylece, daha yatırım aşamasında yatırım teşviklerinden faydalanılması mümkün hale getirilerek yatırım yapmanın cazibesi artırıldı. Ancak yeni düzenlemede teşvik kapsamında tutulacak yatırım harcamalarının sektörel bazda ele alınmasın da fayda var. Ülke ekonomisine ciddi katkı sağlayan ve yeni gelişen sektörlerde araştırma, arama, geliştirme, sondaj gibi harcamaların yatırım kapsamında olduğu dikkate alınmalı.
Ayrıca Bakanlar Kurulu'nca belirlenen illerde yapılacak teşvik belgeli yatırımlar kapsamında istihdam edilecekler için gelir vergisi stopajı teşviki getirildi. Yapılan düzenlemeye göre; teşvik, terkin yöntemi ile istihdamı sağlayana verilecek ve teşvik tutarı asgari ücret üzerinden hesaplanan vergi ile sınırlı olacak.
Havayolu taşımacılığına vergi teşviki
Bilindiği üzere ülkemizde finansal kiralama işlemlerinin genel çerçevesini 3226 Sayılı Finansal Kiralama Kanunu çizmekte. Bu Kanuna uygun olarak yurtdışından gerçekleştirilen finansal kiralama işlemlerinde düşük oranlı kurumlar vergisi stopajı yapılması söz konusu.
3 Haziran 2012 Tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 6321 Sayılı Kanun'un 4. maddesiyle yolcu ve yük taşıma faaliyetinde bulunan hava yolu şirketlerine hava taşıma araçlarının, motorlarının ve bunların aksam ve parçalarının; kurulu bulunulan ülke mevzuatına göre bunları kiralama yetkisini haiz olan şirket, kuruluş ve finansal kiralama şirketleri tarafından, finansal kiralama sözleşmesine dayalı olarak en az 2 yıl süreyle yurtdışından kiralanması işlemleri, 3226 Sayılı Kanun kapsamına alındı.
İstanbul'un finans merkezi olmasına yönelik düzenlemeler
Türkiye'nin ileriye dönük en büyük ekonomik hedeflerinden biri İstanbul uluslararası finans merkezi haline getirebilmek. Bu amacı gerçekleştirmek için bugüne kadar fon yönetim şirketlerinin Türkiye'de ofis açmalarına engel olarak görünen bazı düzenlemelerin değiştirilmesi ve bazı yeni hükümlerin ihdas edilmesi yoluna gidildi.
Buna göre, Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 2. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen yabancı fonların, Sermaye Piyasası Kurulu'nca verilen portföy yöneticiliği yetki belgesine sahip tam mükellef şirketler aracılığıyla, organize bir borsada işlem görsün veya görmesin her türlü menkul kıymet ve sermaye piyasası aracı, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmesi, varant, döviz, emtiaya dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmesi, kredi ve benzeri finansal varlıklar ve kıymetli maden borsalarında yapılan emtia işlemlerinden elde ettikleri kazançları nedeniyle, portföy yöneticiliği yapanlar; söz konusu fonlar için daimi temsilci, bunların iş yerleri de bu fonların işyeri veya iş merkezi sayılmayacak.
Diğer yandan bu kazançlar için beyanname verilmeyeceği gibi, diğer kazançlar nedeniyle beyanname verilmesi halinde de bu kazançlar beyannameye dahil edilmeyecek.
Büyük yatırımlara KDV iadesi desteği
Özellikle büyük ölçekli yatırımlarda yüklenilen KDV'nin indirim konusu yapılması uzun yıllar alabiliyor ve bu durumda müteşebbisler üzerinde büyük bir finansman yükünün oluşmasına neden oluyordu.
Cuma günü yasalaşan düzenleme ile 31/12/2023 tarihine kadar uygulanmak üzere, yatırım teşvik belgeleri kapsamında asgari 500 milyon Türk Lirası tutarında sabit yatırım öngörülen stratejik yatırımlara ilişkin inşaat işleri nedeniyle yüklenilen ve takvim yılı sonuna kadar indirim yoluyla telafi edilemeyen katma değer vergisinin, izleyen yıl talep edilmesi halinde belge sahibi mükellefe iade edilmesinin önü açıldı.
Ancak, teşvik belgesine konu yatırımın tamamlanmaması halinde, iade edilen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanarak iade tarihinden itibaren gecikme faizi ile birlikte geri tahsil edilecek. Uygulamaya yönelik ayrıntıları ise önümüzdeki günlerde Maliye Bakanlığı düzenleyecek.
Girişim sermayesinin teşvik edilmesi
Yeni düzenleme ile Türkiye'de girişimciliğin geliştirilmesi amacıyla kurumların; tam mükellefiyete tabi girişim sermayesi yatırım fonu katılma payları ile girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde ettikleri kar payları kurumlar vergisinden istisna edildi.
Ayrıca girişim sermayesi yatırım fon ve ortaklıklarına sermaye koyanlar için yeni bir teşvik getirildi. Buna göre, beyan edilen gelirin % 10'u ile sınırlı olarak, girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların, gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde beyannamede indirimi öngörülmekte.
İndirimli Kurumlar Vergisi uygulaması ve Gelir Vergisi stopaj desteği
Yeni yasal düzenleme ile yatırımların işletmeye başlanmasından sonra yararlanılabilen indirimli kurumlar vergisi uygulamasından, yatırım döneminde de yararlanabilmenin önü açıldı. Böylece, daha yatırım aşamasında yatırım teşviklerinden faydalanılması mümkün hale getirilerek yatırım yapmanın cazibesi artırıldı. Ancak yeni düzenlemede teşvik kapsamında tutulacak yatırım harcamalarının sektörel bazda ele alınmasın da fayda var. Ülke ekonomisine ciddi katkı sağlayan ve yeni gelişen sektörlerde araştırma, arama, geliştirme, sondaj gibi harcamaların yatırım kapsamında olduğu dikkate alınmalı.
Ayrıca Bakanlar Kurulu'nca belirlenen illerde yapılacak teşvik belgeli yatırımlar kapsamında istihdam edilecekler için gelir vergisi stopajı teşviki getirildi. Yapılan düzenlemeye göre; teşvik, terkin yöntemi ile istihdamı sağlayana verilecek ve teşvik tutarı asgari ücret üzerinden hesaplanan vergi ile sınırlı olacak.
Havayolu taşımacılığına vergi teşviki
Bilindiği üzere ülkemizde finansal kiralama işlemlerinin genel çerçevesini 3226 Sayılı Finansal Kiralama Kanunu çizmekte. Bu Kanuna uygun olarak yurtdışından gerçekleştirilen finansal kiralama işlemlerinde düşük oranlı kurumlar vergisi stopajı yapılması söz konusu.
3 Haziran 2012 Tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 6321 Sayılı Kanun'un 4. maddesiyle yolcu ve yük taşıma faaliyetinde bulunan hava yolu şirketlerine hava taşıma araçlarının, motorlarının ve bunların aksam ve parçalarının; kurulu bulunulan ülke mevzuatına göre bunları kiralama yetkisini haiz olan şirket, kuruluş ve finansal kiralama şirketleri tarafından, finansal kiralama sözleşmesine dayalı olarak en az 2 yıl süreyle yurtdışından kiralanması işlemleri, 3226 Sayılı Kanun kapsamına alındı.
Kaynak: Bugün Gazetesi
İsmail Kökbulut
