Fire ve zayi olma kavramı

Fire ve zayi olma kavramı /The Concepts of Shrinkage and Loss of Goods

Normal Fireler

Bir malın fiziksel veya kimyasal özellikleri gereği buharlaşma, kuruma, çekme, sızma ya da dökülme gibi nedenlerden dolayı ortaya çıkan miktar azalmasına normal fire adı verilir. Ayrıca üretim işletmelerinde normal fire, bir mamulün içerdiği net hammadde miktarı ile üretim safhasında harcanan brüt hammadde miktarı arasındaki fark olarak da tanımlanabilir.

.
Sabunun kuruması sonucu ağırlığını kaybetmesi, cam eşyanın alınması veya taşınması esnasında kırılması, sıvı nitelikteki malların taşınması esnasında dökülmesi veya buharlaşarak uçması ticari fireye örnek olarak gösterilebilir. Bu nitelikteki fireler genellikle belli oranlar dahilinde kalır.

.
Normal fire olarak ortaya çıkan bu değer düşüklüklerinin takdir komisyonlarına takdir edilmesine gerek yoktur. Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta aynı mala ilişkin olsa dahi fire oranının firmadan firmaya değişebileceğidir. Bu nedenle fire oranları belli bir marj arasında belirlenir. Örneğin % 1-3 arası gibi. Bu nedenle bir mala ait firenin başlangıçta miktarı kesin olarak tespit edilemez.

.
İşletmelerde bazı durumlarda ortaya çıkan olağanüstü durumlar nedeniyle malların miktarında önemli düşüklükler ortaya çıkabilir. Bu gibi durumlarda söz konusu malların değeri düşen mal olarak değerlendirilip takdir komisyonuna takdir edilmesi gerekmektedir.

Zayi Olan Mallar

Vergi kanunlarında zayi olma kavramına ilişkin herhangi bir tanımlama bulunmamaktadır. Sözlük anlamı ile zayi olma, kayıp, yok olma ve yitiktir. Ancak vergi kanunları ekonomik ilişkiler sonucu ekonomik değere bağlı olayları düzenlemekte olup vergi kanunları açısından zayi olma kavramına sözlük anlamıyla değil, iktisadi değer açısından bakılması gerekir. Çünkü ortada herhangi bir fiziksel değer (cisim) olmamasına rağmen oluşabilecek ekonomik değerler vergi kanunlarının ilgi alanına girmektedir. Buna en iyi örnek haklar gösterilebilir.
Malların zayi olması aşağıdaki hallerde gerçekleşebilir.

.
1. Çalınma, kaybolma ve benzeri nedenlerle,
2. Yangın, sel ve deprem gibi doğal afetler sonucunda,
3. Kaza, dikkatsizlik ve benzeri nedenlerle

.

Kaza, dikkatsizlik ve benzeri nedenlerden dolayı meydana gelen zayi olayı çoğu zaman firenin kapsamına girebilir. Örneğin cam ticareti yapan bir şahsın, camları taşırken dikkat etmemesi sonucu bir tabaka camı düşürüp kırması gibi. Ancak daha önce de belirttiğimiz gibi malların miktarında önemli boyutta meydana gelecek azalışlar değeri düşen mal ve kapsamına girmektedir.

.
Yangın, sel ve deprem gibi doğal afetler sonucu mallar zayi olabilir. Bu gibi durumlarda ticari malların tamamen yok olması söz konusudur. Bu gibi durumlarda malların ekonomik değerlerinin azalışı değil tamamen yok olması söz konusu olmaktadır. Dolayısıyla gerekli takdir komisyonu kararından sonra anılan malların bedelleri gider olarak yazılabilir. Bu gibi durumlarda “689. Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar Hesabı”nın kullanılması gerekmektedir.

.
Uygulamada en çok rastlanan zayi olma durumlarından birisi malların çalınması veya kaybolmasıdır. Çalınan ve kaybolan mallar vergi uygulaması açısından gider olarak dikkate alınamaz.

Deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait katma değer vergisi de indirim konusu yapılamaz.

The Concepts of Shrinkage and Loss of Goods

Normal Shrinkage

The term normal shrinkage refers to the decline in the quantity of a merchandise due to its physical or chemical properties, as the result of incidents such as evaporation, drying up, contraction, leakage or spillage. Also, in manufacturing operations, normal shrinkage is also defined as the difference between the quantity of net raw materials and the quantity of the gross raw materials expended during the manufacturing stage.

The loss of weight of the soap due to drying, the breakage of glassware items during their receipt or shipments, the spillage of liquid substances during their transportation, are among the cases of commercial shrinkage. Shrinkage of this type are generally within a certain proportion.

Such cases of loss of value which emerge as normal shrinkage, need not become subject to appraisal by an appraisal commission. However, the subject matter that requires a special attention at this point is that, even in cases when they are relevant to the same goods, the rate of shrinkage may differ from one company to another. Therefore, rates of shrinkage are determined within a specific range of margins, such as 1 – 3%. Therefore, the shrinkage total of a given merchandise cannot be determined in a definite manner at the beginning.

In enterprises, substantial declines may occur in the quantity of goods due to certain extraordinary circumstances . In such cases, the goods in question should be treated as goods with decline in value, and should become subject to an appraisal process by the appraisal commission.


Loss of Goods

The tax legislation does not contain any provisions regulating loss of goods. The term “loss” literally means lost, disappeared or vanished. However, the tax laws regulate the events that are relevant to the economic value as the result of economic relations, and therefore, in the context of the tax laws, the concept of loss should be examined in terms of economic value rather than the literal sense. For, although a physical (tangible) asset does not exist, the economic assets that might occur, are included within the scope of the tax laws. The best example to this case is the rights.

Thr loss of goods might occur in the following circumstances:

1. Due to theft, loss or similar reasons,


2. Due to natural catastrophes such as fire, flood and earthquake,


3. Due to accidents, negligence and similar cases.

The loss that has occurred as the result of accidents or negligence, may frequently be included within the scope of shrinkage. For example the drop and breakage of a plate of glass during its transportation by a person engaged in the trading of glass, may be considered as shrinkage. However, as mentioned above, substantial declines in the quantity of the goods, are considered as decline in the value of goods, and not shrinkage.

Goods may be lost as the result of natural catastrophes such as fire, floods or earthquakes. In such occurrences, the complete destruction of merchandise might be in question. In such cases, the merchandise in entirely destroyed, therefore, it cannot be treated as a decline in the value of the merchandise. Hence; following a decision to be passed by the Appraisal Commission, the cost of the destroyed goods may be written as expense. In such cases, Account “689 Other Extraordinary Expenses and Losses” shall be used.

The most frequent loss event is the theft or loss of the goods. For tax purposes, the goods that are stolen or lost, cannot be recorded as expense.

With the exception of cases of earthquake, flood and the losses that occurred in areas declared as “force majeure” areas by the Ministry of Finance due to fire, the value added taxes paid over the lost goods, cannot be deducted.

HASAN YALÇIN

YMM

KAYNAK : http://www.muhasebevergi.com/content.aspx?id=430