Bağımsız Denetçi Kim Olacak
KAMU GÖZETİMİ, MUHASEBE VE DENETİM STANDARTLARI KURUMU,26 ARALIK 2012 TARİHLİ RESMİ GAZETE’DE YAYINLANAN “BAĞIMSIZ DENETİM YÖNETMELİĞİ” İLE BAĞIMSIZ DENETÇİLİKTE SON NOKTAYI KOYDU, BAĞIMSIZ DENETÇİ NASIL OLUNACAK.
1-BAĞIMSIZ DENETÇİ TANIMI:
a)İlgili Yasa Maddeleri:
Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 400’üncü maddesinde, ”Denetçi, bağımsız denetim yapmak üzere, 1.6.1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Kanununa göre ruhsat almış yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir unvanını taşıyan ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları kurumunca yetkilendirilen kişiler veya ortakları bu kişilerden oluşan sermaye şirketi olabilir.” Hükmüne yer verilmiştir.
Aynı Kanunun 1.7.2012-12.7.2012 tarihleri arasında yürürlükte bulunan geçici 6 ncı maddesinin 4 numaralı fıkrasında, 1.7.2012 tarihi itibariyle, 1.6.1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre yeminli mali müşavirlik hakkını kazanmış olan meslek mensupları ile mülga 3143 sayılı Sanayi ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 6762 sayılı Kanun hükümlerine göre ticaret şirketleri nezdinde denetim yetkisine en az on yıldır sahip olanlar, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca öngörülen eğitimi tamamlanmış olmaları halinde sınav veya başkaca bir şart aranmaksızın bağımsız denetçi olarak yetkilendirileceği hükme bağlanmıştır.
b)Bağımsız Denetim Yönetmeliği:
26.12.2012 tarihli ve 28509 sayılı Resmi Gazete ’de, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları kurumunca “Bağımsız Denetim Yönetmeliği” yayınlanmıştır. Aşağıda bağımsız denetçi olarak kimler yetkilendirilecek bu soruları cevaplandıracağız.
2-BAĞIMSIZ DENETÇİ OLARAK YETKİLENDİRİLECEKLER
Bilindiği üzere, 660 sayılı KHK yürürlüğe girmeden önce bağımsız denetçiler Sermaye Piyasası Kurulu’nca yetkilendirilmekteydi.
Sermaye Piyasası Kurulu, çıkarmışolduğu TEBLİĞLER ile bağımsız denetçi olma şartlarını belirlemiştir.
Buna göre;
1-Bağımsız denetçi olarak yetkilendirileceklerin;
-Sermaye Piyasası Lisans belgesine sahip olmaları,
- Serbest muhasebeci mali müşavir ile yeminli mali müşavir unvanına sahip olmaları veya yabancı ülkelerde bağımsız denetim yetkisi almış olmaları,
-Sorumlu ortak baş denetçilerin, fiilen en az iki yıl süreyle bağımsız denetim kuruluşlarında denetçiunvanı ile çalışmış olmaları veya SPK kurul üyesi olarak 2yıl, SPK meslek mensubu olarak 5 yıl çalışmış olmaları,
Şarttır.
2-Tebliğin yayımı tarihinden önce, en az 10 yıl SPK meslek mensubu olarak çalışmış olanlar ile Kurul üyesi olarak görev yapanlara bağımsız denetim lisansı verilmesinde, mali müşavir veya yeminli mali müşavir olma şartı aranmaz.
3-Geçiş döneminde aşağıdaki kişilere lisans belgesi verilmiştir.
-Bağımsız denetim kuruluşlarında 10 yıl süre ile fiilen bağımsız denetçilik yapanlar ile üç yıl içinde bu süreyi doldurmuş olanlar,
4-Daha sonra Sermaye Piyasası Kurulu, bağımsız denetçi lisansını sınavla vermiş bulunmaktadır.
A)SINAV ŞARTI ARANMAKSIZIN BAĞIMSIZ DENETÇİ OLABİLECEKLER
Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu 660 Sayılı KHK hükümlerine dayanarak çıkarmış olduğu “Bağımsız Denetim Yönetmeliği”’nde bağımsız denetçi;
“Bağımsız denetim yapmak üzere, 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali müşavirlik Kanununa göre yeminli mali müşavirlik ya da serbest muhasebeci mali müşavirlik ruhsatını almış meslek mensupları arasından Kurum tarafından yetkilendirilen kişilerdir. Buna göre, Kurum, aşağıda sayılan kişileri, Yönetmeliğin 14 üncü maddede sayılan diğer şartları taşımaları kaydıyla, kendisi sınav yapmaksızın bağımsız denetçi kabul etmekte ve bunlar için sınav şartı aramamaktadır.
Yönetmeliğin 14 üncü maddesinde yer alan bağımsız denetçide aranacak şartlar arasında “Meslek mensubu olmak” şartı da yer almaktadır.
Buna göre;
1)Serbest Muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavir belgesine sahip olup, 26.Aralık.2012 tarihinden önce ilgili mevzuata göre bağımsız denetime ilişkin lisans belgesini sınav kazanarak almış veya henüz almamış olmakla birlikte sınavı vermiş olduğundan hak kazanmış olanlar.
2)Serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavir belgesine sahip olup, 26.Aralık.2012 tarihinden önce sınavsız olarak bağımsız denetime ilişkin lisans belgesini almaya hak kazanmış olanlar,
Bağımsız denetim lisans belgesini almaya hak kazanmış olanlardan kasıt, 26.Aralık.2012 tarihi itibariyle gerekli sınavı vermiş veya ilgili mevzuata göre sınavsız alma hakkını hukuken elde etmiş kişilerin bugün itibariyle başvurması halinde bu belgeyi alabilecek durumda olanlar kastedilmektedir.
3)Sigortacılık ve özel Emeklilik Alanlarında denetim yapacaklar:
26 Aralık.2012 tarihinden önce Sermaye Piyasası Kurulu’nun açmış olduğu sınavları vererek bağımsız denetçi olmuş meslek mensupları ile ilgili kanundaki istisnai hükümlerden yararlanarak sınavsız bağımsız denetçi olmuş meslek mensuplarının, sigortacılık ve özel emeklilik alanlarında bağımsız denetim yapabilmeleri için almış oldukları belge yetersizdir. Bu kişilerin bu iki alanda da denetim yapmak istiyorlarsa, aşağıda belirtilen üç şartın birisini yerine getirmeleri gerekmektedir.
a-5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ve ilgili mevzuatı uyarınca bu alanda bağımsız denetim yapmak için aranan şartları ayrıca yerine getirmeleri veya,
b-Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca sigortacılık ve özel emeklilik dersinden açılan sınava girip başarılı olmamaları veya,
c-Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca sigortacılık ve özel emeklilik konularında üniversiteler aracılığıyla yapılacak eğitimde başarılı olmaları.
Bu tarihten sonraki bir tarihte gerekli şartlarını yerine getirebilecek olan bu kişiler lisans belgesini sınavsız alamazlar. Ancak, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir veya Yeminli Mali Müşavir olmaları Şartıyla Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yapılacak sınavda başarılı olmaları halinde bağımsız denetim lisans belgesini alabileceklerdir.
4)Sermaye Piyasası Kurulu tarafından, 660 sayılı KHK’nin yayımlandığı 21.11.2011 tarihinden önce ilan edilmiş olan bağımsız denetçiliğe ilişkin sınavlar ile bunlara ilişkin 31.12.2012 tarihine kadar yapılacak tamamlayıcı sınavlar neticesinde lisans belgesi almaya hak kazananlar için Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu, ayrıca bir sınav yapmayacak bunlara sınavsız bağımsız denetçi lisansını anılan Kurul verecektir.
Yukarıda (1), (2) ve (4) üncü fıkralarında sayılan kişiler, 31.12.2014 tarihine kadar Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu’na başvurmaları halinde, denetçi olabilmek için aranan genel şartları taşımaları şartıyla sınav yapılmaksızın bu kişilere anılan Kurulca bağımsız denetim yapma lisansı verilecektir.
Ancak sınavsız lisans verilen bu kişiler. Sigortacılık ve özel emeklilik mevzuatına ilişkin konularda bağımsız denetim yapamayacaklardır. Bu kişilerin söz konusu faaliyet alanında kurulan şirketleri denetleyebilmeleri için Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu’nca açılacak sınavlarda, sigorta ve özel emeklilik mevzuatındaki derslerden bağımsız denetim sınavına girmeleri ve bu sınavı başarmaları gerekir.
B)SERMAYE PİYASASI KURULUNCA DAHA ÖNCE BAĞIMSIZ DENETÇİ OLARAK YETKİLENDİRİLEN ANCAK MESLEK MENSUBU OLMAYANLARIN DURUMU NE OLACAK
Yönetmeliğin yayımlandığı 26.12.2012 tarihinden önce Sermaye Piyasası Kurulu’nca ister sınav kazanarak ister ilgili mevzuattaki istisnadan yararlanarak sınavsız bağımsız denetçi olarak yetkilendirilmiş, ancak meslek mensubu olmayan, yani serbest muhasebeci, mali müşavir veya yeminli mali müşavir unvanına sahip olmayanlar, bağımsız denetçi mesleğini icra edemeyeceklerdir.
Bu kişiler Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca açılacak sınavlara da girme hakkı yoktur. Çünkü bağımsız denetçi olabilmenin temel şartı öncelikle meslek mensubu olmaktır.
C)26.ARALIK 2012 TARİHİ İTİBARİYLE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR VEYE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİR ÜNVANINI TAŞIMAYA HAK KAZANMIŞ OLANLARIN DURUMU
1-26.Aralık.2012 TARİHİ İTİBARİYLE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR ÜNVANINI TAŞIYAN VEYA ALMAYA HAK KAZANANLARDAN 15 YIL MESLEKİ TECRÜBESİ OLANLAR
a)Bu kişiler, 31.12.2012 tarihine kadar Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumuna Yeminli Mali Müşavirlik ruhsatları ile başvurmaları halinde, aşağıdaki şartları taşımaları kaydıyla bağımsız denetçi olarak sınava tabi tutulmaksızın bağımsız denetçi olarak yetkilendirileceklerdir.
-Yönetmelikte belirtilen en az lisans seviyesindeki okullardan mezun olması,
-Türkiye’de yerleşik olması,
-Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip olması,
-Yönetmeliğin 15 inci maddesinde belirtilen konularda Kamu Gözetimi Kurumunca yapılacak eğitimleri başarıyla tamamlamış olması,
-Yönetmelikte sayılan suçlardan hüküm giymemiş olması,
-Bağımsız denetçilik faaliyet izninin daha önce iptal edilmemiş olması.
Burada söylenmek istenen şudur.
Yeminli mali müşavirlerin bağımsız denetçi olarak yetkilendirilebilmesi için, Yönetmeliğin 16 ıncı maddesinde sayılan;
-Muhasebe standartları(Türkiye Muhasebe standartları, yıllık ve konsolide finansal tabloların hazırlanmasına ilişkin standartlar),
-Denetim (Türkiye denetim standartları, mesleki etik kuralları, bağımsızlık, risk yönetimi, iç kontrol ve denetimle ilgili mevzuat),
-Sermaye piyasası, bankacılık, sigortacılık ve özel emeklilik mevzuatı,
Konularında Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nun belirleyeceği yerlerde ve araçlarla düzenlenecek eğitim programlarına katılmaları ve bu eğitimlerde başarılı olmaları halinde, yukarıda belirtilen derslerden sınava tabi tutulmaksızın bağımsız denetçi olarak yetkilendirilecektir.
Eğitime katılıp da bazı derslerden başarılı olan bazılarından ise olamayanlar, başarısız olduğu dersten ayrıca sınava girmesi ve bu sınavda başarılı olması halinde, Kurum kendisini bağımsız denetçi olarak yetkilendirebilecektir.
Örnek:
Yeminli Mali Müşavir (A), 16 yıl önce Yeminli Mali Müşavir belgesini almaya hak kazanmıştır.
Kurumun açacağı yukarıda belirtilen üç konudaki eğitime katılmış ancak eğitim sonunda Sermaye Piyasası, bankacılık, sigortacılıkve özel emeklilik mevzuatı eğitiminde başarılı olamamış, diğer iki konudaki eğitiminde ise başarılı olmuştur.
Bu durumda Yeminli Mali Müşavir (A), Kurum tarafından açılacak sınavlara “sermaye piyasası, bankacılık, sigortacılık ve özel emeklilik” dersinden sınava girip bu sınavda başarılı olması halinde, Kurum kendisini “Bağımsız denetçi” olarak yetkilendirecektir.
2-26.Aralık.2012 TARİHİ İTİBARİYLE SERBESTMUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİR ÜNVANINI TAŞIYAN VEYA ALMAYA HAK KAZANANLARDAN 15 YIL MESLEKİ TECRÜBESİ OLANLAR
a)Bu kişiler, 31.12.2012 tarihine kadar Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumuna Serbest Muhasebeci MaliMüşavir ruhsatları ile başvurmaları halinde, aşağıdaki şartları taşımaları kaydıyla bağımsız denetçi olarak sınava tabi tutulmaksızın yetkilendirileceklerdir.
Bağımsız denetçinin;
-Yönetmelikte belirtilen en az lisans seviyesindeki okullardan mezun olması,
-Türkiye’de yerleşik olması,
-Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip olması,
-yönetmeliğin 15 inci maddesinde belirtilen Kamu Gözetimi Kurumunca yapılacak eğitimleri başarıyla tamamlamış olması,
-Yönetmelikte sayılan suçlardan hüküm giymemiş olması,
-Bağımsız denetçilik faaliyet izninin daha önce iptal edilmemiş olması.
Burada söylenmek istenen şudur.
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin bağımsız denetçi olarak yetkilendirilebilmesi için, meslek mensubunun, Yönetmeliğin 16 ıncı maddesinde sayılan;
-Muhasebe standartları(Türkiye Muhasebe standartları, yıllık ve konsolide finansal tabloların hazırlanmasına ilişkin standartlar),
-Kurumsal yönetim ilkeleri ve finansal yönetim,
-Denetim (Türkiye denetim standartları, mesleki etik kuralları, bağımsızlık, risk yönetimi, iç kontrol ve denetimle ilgili mevzuat),
-Sermaye piyasası, bankacılık, sigortacılık ve özel emeklilik mevzuatı,
Konularında Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nun belirleyeceği yerlerde ve araçlarla düzenlenecek eğitim programlarına katılması ve bu eğitimlerde başarılı olması halinde, yukarıda belirtilen derslerden sınava tabi tutulmaksızın bağımsız denetçi olarak yetkilendirilecektir.
Eğitime katılıp da bazı derslerden başarılı olan bazılarından olamayanlar, başarısız olduğu dersten ayrıca sınava girmesi ve bu sınavda başarılı olması halinde, Kurum kendisini bağımsız denetçi olarak yetkilendirecektir.
Örnek:
SerbestMuhasebeci Mali Müşavir (B), 20 yıl önce Serbest muhasebeci mali müşavir belgesini almaya hak kazanmıştır.
Kurumun açacağı yukarıda belirtilen dört konudaki eğitime katılmış ancak eğitim sonunda “Muhasebe Standartları” eğitiminde başarılı olamamış, diğer konularda ise eğitimde başarılı olmuştur.
Bu durumda Serbest Muhasebeci Mali Müşavir (B), Kurum tarafından açılacak sınavlara “Muhasebe Standartları” dersinden sınava girip bu sınavda başarılı olması halinde, Kurum kendisini “Bağımsız denetçi” olarak yetkilendirecektir.
3- YENİ TÜRK TİCARET KANUNUNUN 12 GÜN SÜRE İLE YÜRÜRLÜKTE BULUNAN GEÇİCİ 6 INCI MADDESİ KAPSAMINDA OLAN MÜLGA 3143 SAYILI GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN İLE 6762 SAYILI KANUN HÜKÜMLERİNE GÖRE TİCARET ŞİRKETLERİ NEZDİNDE DENETİM YETKİSİNE EN AZ 10 YILDIR SAHİP OLANLARIN DURUMU
Bilindiği üzere, Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun on iki gün süre ile yürürlükte kalan geçici 6 ıncı maddesinde, mülga 3143 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 6762 sayılı Kanun hükümlerine göre, ticaret şirketleri nezdinde denetim yetkisine en az 10 yıldır sahip olanlar, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca öngörülen eğitimi tamamlamış olmaları halinde sınav veya başkaca bir şart aranmaksızın bağımsız denetçi olarak yetkilendirilecekleri hükmü getirilmişti.
Yürürlükten kalkan bu hüküm uygulanmadığından ve anılan kanun kapsamında olanların meslek mensubu olmamaları nedeniyle Kamu Gözetimi, Muhasebe Standartları Denetim Kurulunca “bağımsız denetçi” olarak yetkilendirilmeleri mümkün değildir. Bu nedenle Yönetmelikte bu kişiler hakkında bir düzenleme yapılmamıştır.
TÜRK TİCARET KANUNU’NUN 400’ÜNCÜ MADDESİNE GÖRE, MESLEK MENSUBU OLAN SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİR İLE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR ÜNVANINI TAŞIYANLAR “BAĞIMSIZ DENETÇİ” OLABİLMEKTEDİR.
ANCAK YENİ TÜRK TİCARET KANUNUNUN 12 GÜN SÜREYLE YÜRÜRLÜKTE BULUNAN GEÇİCİ 6 INCI MADDESİYLE KAMUOYUNDA SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLERİN BU HAKLARININ ELİNDEN ALINDIĞI GİBİ BİR İZLENİM DOĞDU.
KAMU GÖZETİMİ, MUHASEBE VE DENETİM STANDARTLARI KURUMU’NUN, SAĞDUYUSU VE KANUNLARI UYGULAMADAKİ HUKUK İLKELERİNİ GÖZARDI ETMEDEN HAZIRLAYIP ÇIKARMIŞ OLDUĞU “BAĞIMSIZ DENETİM YÖNETMELİĞİ” İLE DOĞABİLECEK BİR HAKSIZLIĞIN ÖNÜNE GEÇEREK SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLERE YENİ TÜRK TİCARET KANUNU İLE VERİLEN HAKKI KENDİLERİNE TANIMIŞ BULUNMAKTADIR. BU KONUDA KURUMU KUTLUYORUZ.
4-YÖNETMELİĞİN YAYIMLANDIĞI TARİHTEN ÖNCE SERMAYE PİYASASI KURULUNCA AÇILAN SINAVDA BAŞARILI OLMUŞ OLANLAR İLE ÖZEL KANUNDAKİ HÜKÜMLERE GÖRE SINAVSIZ BAĞIMSIZ DENETÇİ OLARAK YETKİLENDİRİLMİŞ VE HALEN BAĞIMSIZ DENETÇİ OLARAK FAALİYET GÖSTERENLERDEN, MESLEK MENSUBU OLMAYANLARIN YÖNETMELİKTE “BAĞIMSIZ DENETÇİ” OLARAK KURUMCA YETKİLENDİRİLEBİLECEĞİNE İLİŞKİN HÜKÜMLERE YER VERİLMEMİŞ OLMASI NEDENİYLE KURUMUN HAKSIZLIK YAPTIĞINI İLERİ SÜRENLER OLABİLİR.
ANCAK, YÖNETMELİKLER YASALARA UYGUN HAZIRLANMAK ZORUNDADIR.
KAMU GÖZETİMİ, MUHASEBE VE DENETİM STANDARTLARI KURULU, DAHA ÖNCE “BAĞIMSIZ DENETÇİ” OLARAK YETKİLENDİRİLMİŞ OLMAKLA BİRLİKTE MESLEK MENSUBU OLMAYANLARIN DA YETKİLENDİRİLECEĞİ YÖNÜNDE YÖNETMELİKTE DÜZENLEME YAPMIŞ OLSAYDI, BU DÜZENLEME YENİ TÜRK TİCARET KANUNU İLE VERİLMEMİŞ BİR YETKİNİN KULLANIMI OLURDU. BU NEDENLE YÖNETMELİK YASAYA UYGUN HAZIRLANMIŞTIR.
5-MESLEK MENSUBU OLUP DA 26.12.2012 TARİHİNDEN ÖNCE SERMAYE PİYASASI KURULUNCA AÇILAN SINAVLARA GİRİP BAZI DERSLERDEN BAŞARILI OLUP BAZI DERSLERDEN BAŞARILI OLAMAYANLARIN DURUMU
1.1.2013 tarihinden önce Sermaye Piyasası Kurulu’nca açılmış sınavlara girmiş ancak bu derslerin tamamından başarılı olamadıkları için “bağımsız denetçi “ belgesini alamamış olanların, girmiş olduğu söz konusu sınavda, başarılı olduğu derslerden aldıkları notlar, aşağıda belirtilen şartlar çerçevesinde Kamu Gözetimi, muhasebe ve Denetim standartları Kurumu’na yapılacak bağımsız denetçi yetkilendirilme başvurularında Kurumca dikkate alınacaktır.
a)Meslek mensubu olup, 26.12.2012 tarihinden sonra Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nca açılacak “bağımsız denetçi” sınavına girmeleri halinde, daha önceki sınavda başarılı oldukları derslere ait notlar geçerli sayılacak, bu derslerden ayrıca sınava girmeyecekler bu derslerden başarılı olmuş sayılacaklardır.
Örnek:
Sekiz yıllık serbest muhasebeci mali müşavir olarak mesleği icra eden meslek mensubu (A), 2013 yılında Sermaye Piyasası Kurulu’nun açmış olduğu “Bağımsız denetçi” sınavlarına katılmış girmiş olduğu sınavlarda bir dersten başarılı olamadığı için “bağımsız denetçi “ olarak yetkilendirilmemiştir.
Meslek mensubu(A), bundan sonra Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nca açılacak “bağımsız denetçi” sınavına girmesi halinde, daha önceki sınavda başarılı olduğu konuda yeniden sınava girmeyecek, bunlardan başarılı olmuş sayılacaktır. Bu meslek mensubu, sadece daha önce başarılı olamadığı bir dersten sınava girecek başarılı olursa Kamu gözetimi, Muhasebe ve Denetim Kurumu’nca bağımsız denetçi olarak yetkilendirilecektir.
Ancak burada şu hususa dikkat etmek gerekmektedir.
Yönetmeliğin 16 ıncı maddesinin 6 numaralı fıkrasına göre, sınav sonuçları iki yıl süreyle geçerlidir. Örneğimizdeki meslek mensubu 2010 yılında Sermaye Piyasası Kurulu tarafından açılan “Bağımsız denetçi” sınavına girmiş sadece bir dersten başarılı olamamış olsaydı, bu kişi 26.12.2012 tarihinden sonra Kamu gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından açılacak “Bağımsız denetçi” sınavına girmesi halinde, Yönetmeliğin 16 ıncı maddesinde belirtilen tüm sınav konularından sınava girmesi ve başarılı olması gerekir. Çünkü daha önceki sınavda aldığı notlar iki yıl için geçerli olduğundan, iki yıllık süre dolmuştur. Bu nedenle bu notları, Kurul tarafından yapılacak sınav için geçerli değildir.
b)En az 15 yıllık Meslek mensubu olup, 26.12.2012 tarihinden sonra Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nun “bağımsız denetçi” olarak yetkilendirilecekler için Yönetmeliğin Geçici 1 inci maddesinin 4 numaralı fıkrası kapsamında üniversiteler ile işbirliği yapılarak düzenlenecek eğitimde, daha önce girmiş oldukları bağımsız denetçi sınavında başarılı oldukları derslere ait notlar bu eğitimde de geçerli sayılacak, bu derslerden ayrıca eğitim görmeyecekler bunlardan başarılı olmuş sayılacaklardır.
Örnek:
15 yıllık serbest muhasebeci mali müşavir olarak mesleği icra eden meslek mensubu (B), 2013 yılında Sermaye Piyasası Kurulu’nun açmış olduğu “Bağımsız denetçi” sınavlarına katılmış girmiş olduğu sınavlarda iki dersten başarılı olamadığı için “bağımsız denetçi “ olarak yetkilendirilmemiştir.
Meslek mensubu(B), 26.12.2012 tarihinden sonra Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nca açılacak “bağımsız denetçi” sınavına girmesi halinde, daha önceki sınavda başarılı olduğu konuda yeniden sınava girmeyecek bu derslerden başarılı olmuş sayılacaktır. Bu meslek mensubu sadece daha önce başarılı olamadığı iki dersten sınava girecek başarılı olursa Kamu gözetimi, Muhasebe ve Denetim Kurumu’nca bağımsız denetçi olarak yetkilendirilecektir.
Ancak burada şu hususa dikkat etmek gerekmektedir.
Yönetmeliğin 16 ıncı maddesinin 6 numaralı fıkrasına göre, sınav sonuçları iki yıl süreyle geçerlidir. Örneğimizdeki meslek mensubu, 2009 yılında Sermaye Piyasası Kurulu tarafından açılan “Bağımsız denetçi” sınavına girmiş sadece iki dersten başarılı olamamış olsaydı, bu kişi 26.12.2012 tarihinden sonra Kamu gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından açılacak “Bağımsız denetçi” olarak yetkilendirme eğitiminde, Yönetmeliğin 16 ıncı maddesinde belirtilen tüm sınav konularından sınava girmesi ve başarılı olması gerekir. Çünkü daha önceki sınavda aldığı notlar iki yıl için geçerli olduğundan, iki yıllık süre dolmuştur. Bu nedenle bu notları, Kurul tarafından yapılacak sınav için geçerli değildir.
6-15 YILLIK MESLEKİ TECRÜBEYE SAHİP OLUP 31.12.2014 TARİHİNE KADAR MESLEK MENSUBU OLACAK OLANLARIN DURUMU
Bilindiği üzere, 3568 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde, serbest muhasebeci mali müşavir olabilmenin özel şartları arasında “En az 3 yıl staj yapmış olmak “ şartı vardır. Aynı Kanunun 6 ıncı maddesinde de bazı hizmetlerde geçen süreler, staj süresinden sayılmıştır.
Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Deneti Standartları Kurumu’nca yayınlanan “Bağımsız Denetim Yönetmeliği” nin geçici 1 inci maddesinin 4/b fıkrasında, “3568 sayılı Kanun uyarınca hizmetleri stajdan sayılan ve bu Yönetmeliğin yayınlandığı 26.12.2012 tarihi itibariyle 15 yıllık mesleki tecrübeye sahip olanlar, 31.12.2014 tarihine kadar meslek mensubu olmaları halinde, bu fıkra kapsamında değerlendirilir.” hükmüne yer verilmiştir.
Örnek:
Vergi Usul Kanunu’na göre vergi inceleme yetkisine haiz olarak 16 yıldan beri Maliye Bakanlığı’nda görevde bulunan (A) şahsı, Yönetmeliğin yayımlandığı 26.12.2012 tarihinden sonra TURMOB tarafından açılan “Yeminli Mali Müşavirlik sınavı” na girmiş ve bu sınavları kazanarak 31.11.2014 tarihinde Yeminli Mali Müşavir unvanını almaya hak kazanmıştır.
Bu kişi 31.12.2014 tarihine kadar Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’na başvurması ve bu unvanı en geç bu tarih itibariyle almaya hak kazandığını ve 26.12.2012 tarihi itibariyle de vergi denetim elemanlığında 15 yıllık mesleki tecrübeye sahip olduğunu belgelemesi halinde, anılan Kurum tarafından üniversite ve kamu kurumları aracılığıyla düzenlenecek eğitim programlarını başarıyla bitirmesi şartıyla, Kurul tarafından ayrıca sınava tabi tutulmaksızın bağımsız denetçi olarak yetkilendirilebilecektir.
7-YÖNETMELİĞİN YAYIM TARİHİNDE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR VEYA SERBEST MUHASEBECİ ÜNVANINI ALMAYA HAK KAZANMIŞ VE 15 YILLIK MESLEKİ TECRÜBESİ OLANLARDAN KURUL TARAFINDAN DÜZENLENEN EĞİTİMLERE KATILAMAYIP KURUMUN AÇACAĞI SINAVA KATILAYI TERCİH EDENLERİN DURUMU
26.12.2012 tarihi itibariyle yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir unvanını kazanmış olup 15 yıllık mesleki tecrübesi bulunanlar, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulunca kamu kurumları ve üniversiteler işbirliği ile düzenlenecek eğitim programlarına katılıp başarılı olmaları halinde, ayrıca sınava tabi tutulmaksızın Kurum tarafından “Bağımsız denetçi” olarak yetkilendirilebilecektir.
Ancak anılan meslek mensuplarının, bu hakkı kullanma yerine Kamu Gözetimi, muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından açılacak bağımsız denetçi sınavına girme yolunu da tercih etmeleri mümkündür. Bu durumda sınavda başarılı olmaları halinde, Kurul’un düzenleyeceği eğitim programlarına girmelerine gerek olmayıp kendileri, Kurul’ca bağımsız denetçi olarak yetkilendirilecektir.
Söz konusu meslek mensupları, Yönetmeliğin 16 ıncı maddesinde belirtilen tüm konulardan sınava girecekleri gibi, bu sınav konularının bir kısmına da girmeleri mümkündür.
Örnek:
26.12.2012 tarihi itibariyle serbest muhasebeci ve mali müşavir unvanını taşımaya hak kazanmış olup, 15 yıl mesleki tecrübesi bulunan meslek mensubu (B), Yönetmeliğin 16 ıncı maddesinde yer alan denetçilik sınavı konularından “Muhasebe” ve “Denetim” konularından Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca açılan bağımsız denetçi sınavına girmeye karar vermiş, geri kalan “Kurumsal yönetim ilkeleri ve finanasal yönetim” ile “Sermaye piyasası, bankacılık, sigortacılık ve özel emeklilik konuları” için sınava girmeyip, Kurulun Kamu kurumları ve üniversite işbirliğinde düzenlenen eğitim programlarına katılma kararı almıştır.
Bu durumda bu meslek mensubu iki dersten girdiği sınavda başarılı olması halinde bu sınav konuları için Kurul’un düzenlediği eğitim programına girmesine gerek yoktur. Diğer iki konuda alçağı eğitimde başarılı olması durumunda Kurul Kendisini bağımsız denetçi olarak yetkilendirebilecektir.
8-SORUMLU DENETÇİ OLABİLMEK İÇİN “UYGULAMALI MESLEKİ EĞİTİM” VE “ EN AZ 10 YILLIK MESLEKİ TECRÜBEYE SAHİP OLMA VE BU SÜRENİN EN AZ BİR YILINDA FİİLEN DENETÇİ ÜNVANI İLE DENETİMDE BULUNMUŞ OLMA” ŞARTININ ARANMAYACAĞI MESLEK MENSUPLARI
A-DENETÇİ İÇİN ARANAN UYGULAMALI MESLEKİ EĞİTİM ŞARTI
Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yayınlanmış olan Yönetmeliğin 15 inci maddesinde, bağımsız denetçi olarak yetkilendirilecek denetçilerin, en az 3 yıl süreyle, finansal tablo denetimi dâhil olmak üzere mesleki konularda denetçi yanında ya da denetim kuruluşunda uygulamalı eğitim almaları şartı getirilmiştir.
B-SORUMLU DENETÇİ OLABİLMEK İÇİN EN AZ 10 YILLIK MESLEKİ TECRÜBEYE SAHİP OLMA VE FİİLEN BİR YIL DENETÇİ ÜNVANI İLE DENETİM YAPMIŞ OLMA ŞARTI
Yönetmeliğin 28 inci maddesinde “sorumlu denetçi olabilme şartları” düzenlenmiştir. Anılan madde aynen şöyledir.
“(1) Sorumlu denetçiler, denetim raporunu denetim kuruluşları adına imzalama yetkisini haiz olup, denetim kuruluşunun yönetim organı tarafından, aşağıdaki şartları sağlayan denetçiler arasından, Kurumun onayı alınmak suretiyle görevlendirilir:
a) Kamu yararını ilgilendiren kuruluşlar nezdinde yapılacak denetimler için 15 yıllık mesleki tecrübeye sahip olması ve bu sürenin en az iki yılında fiilen denetçi, kıdemli denetçi veya baş denetçi unvanı ile mevzuatta denetim öngörülen alanlarda denetimlerde bulunmuş olması.
b) Diğer denetimler için ise 10 yıllık mesleki tecrübeye sahip olması ve bu sürenin en az bir yılında fiilen denetçi, kıdemli denetçi veya baş denetçi unvanı ile denetimlerde bulunmuş olması.
c) Denetim kuruluşu adına denetim raporu imzalamaya yetkilendirilmiş olması.
(2) Denetçilerin birinci fıkrada belirtilen şartları haiz olduğunu gösteren bilgi ve belgeler, denetim kuruluşu tarafından yönetim organının kararıyla birlikte Kuruma onay için gönderilir.”
Yönetmeliğin geçici 1 inci maddesinin (4/ç) fıkrasında, bu fıkra kapsamına giren meslek mensuplarından, 15 inci maddede yer alan en az 3 yıl fiilen mesleki eğitimde bulunmuş olma şartı ile 28 inci maddenin (b) bendinde yer alan kamu yararını ilgilendiren kuruluşlar dışındaki bağımsız denetim için 10 yıllık mesleki tecrübeye sahip olma ve bu sürenin en az bir yılında denetçi unvanı ile bulunmuş olma şartı aranmaması öngörülmüştür.
Buna göre, 26.12.2012 tarihi itibariyle yeminli mali müşavir olmaya hak kazananlar ile serbest muhasebeci mali müşavir olmaya hak kazanan 15 yıllık mesleki tecrübeye sahip meslek mensuplarından, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından verilecek eğitim programlarında başarılı olunması halinde “Bağımsız denetçi” olarak yetkilendirileceklerden yukarıda mahiyeti açıklanan “3 yıl mesleki eğitimde bulunma” ve “ 10 yıl mesleki tecrübeye sahip olma ve bu sürenin en az bir yılını denetçi unvanı ile geçirmiş olma şartı aranmayacaktır.
3- YÖNETMELİĞİN 28 İNCİ MADDESİNN 1/b BENDİNDE YER ALAN DİĞER ŞARTLAR ARANACAKTIR
Yönetmeliğin 4 üncü maddesi kapsamında “Bağımsız denetçi” olarak yetkilendirilecek olan meslek mensuplarından, 28 inci maddenin 1/a ve 1/c fıkraları ile 2 inci fıkrada yer alan şartlar aranacaktır.
Buna göre,
a)Sorumlu denetçiler, Bağımsız denetim kuruluşunun yönetim organınca, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nun onayı alınarak görevlendirilecektir.
b)Kamu yararını ilgilendiren kuruluşlar nezdinde yapılacak denetimler için denetçinin 15 yıllık mesleki tecrübeye sahip olması ve bu sürenin en a iki yılında denetçi, kıdemli denetçi veya baş denetçi olarak fiilen denetimlerde bulunmuş olması,
c)Denetim kuruluşu adına denetim raporu imzalamaya yetkilendirilmiş olması,
d)Denetçilerin yukarıda belirtilen şartlara haiz olduğunu tevsik eden belgelerin Kurum’a onay için gönderilmiş olması,
Gerekmektedir.
4-YÖNETMELİĞİN 4 ÜNCÜ MADDESİNE GİRENLER İÇİN DÜZENLENECEK EĞİTİM PROGRAMI KONULARI
A)YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN KATILACAĞI EĞİTİM PROGRAMLARI
1-Muhasebe standartları (Türkiye muhasebe standartları, yıllık ve konsolide finansal tabloların hazırlanmasına ilişkin mevzuatta yer alan düzenlemeler ve standartlar),
2-Denetim (Türkiye denetim standartları, mesleki etik kuralları, bağımsızlık, risk yönetimi, iç kontrol ve denetim ile ilgili diğer mevzuat),
3-Sermaye piyasası, bankacılık, sigortacılık ve özel emeklilik mevzuatı.
B)SERBEST MUHASEBECİ VE MALİ MÜŞAVİRLER İÇİN DÜZENLENECEK EĞİTİM PROGRAMLARI
1-Muhasebe standartları (Türkiye muhasebe standartları, yıllık ve konsolide finansal tabloların hazırlanmasına ilişkin mevzuatta yer alan düzenlemeler ve standartlar),
2-Kurumsal yönetim ilkeleri ve finansal yönetim,
3-Denetim (Türkiye denetim standartları, mesleki etik kuralları, bağımsızlık, risk yönetimi, iç kontrol ve denetim ile ilgili diğer mevzuat),
4-Sermaye piyasası, bankacılık, sigortacılık ve özel emeklilik mevzuatı.
Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, bu eğitim programlarını kamu kurumları ve üniversitelerle işbirliği halinde düzenleyecektir. Bu eğitimler 31.12.2015 tarihine kadar tamamlanacaktır.
5-YÖNETMELİĞİN YAYINLANDIĞI TARİH İTİBARİYLE 10 YILLIK MESLEKİ TECRÜBEYE SAHİP OLANLARIN YETKİLENDİRİLMESİNDE ARANAN FİİLEN DENETİMDE BULUNMA ŞARTI
Yönetmeliğin, geçici 1 inci maddesinin 5 inci fıkrasında, 31.12.2015 tarihine kadar yapılacak bağımsız denetçi yetkilendirilmesinde, Yönetmeliğin yayınlandığı 26.12.2012 tarihi itibariyle 10 yıl mesleki tecrübeye sahip olanların, uygulamalı mesleki eğitiminen az bir yılını, diğerlerinin ise en az iki yılını denetçi yanında ya da denetim kuruluşunda geçirmesi şartı getirilmiştir.
Buna göre, 31.12.2012 tarihine kadar Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’na bağımsız denetçi olarak yetkilendirme talebinde bulunacak olanlardan, 26.12.2012 tarihi itibariyle;
-En az 10 yıl mesleki tecrübeye sahip olanlar, uygulamalı mesleki eğitimin en az bir yılını denetçi yanında, ya da denetim kuruluşunda geçirmiş olmaları,
-On yıldan daha az mesleki tecrübeye sahip olanlar, uygulamalı mesleki eğitimin en az iki yılını denetçi yanında ya da denetim kuruluşunda geçirmiş olmaları,
Şarttır
6-Yönetmeliğin 4 üncü maddesi kapsamındaki meslek mensupları, 1.1.2014 tarihinden önce biten hesap dönemleri için;
-2012 hesap dönemine ilişkin 3568 sayılı Kanun uyarınca sözleşme imzalamış oldukları mükellefleriyle sınırlı olmak ve 6102 sayılı Kanun ile Yönetmeliğin 26 ıncı maddesinde yer verilen kısıtlamalar saklı kalmak üzere, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu’ndan izin almak kaydıyla Yönetmeliğin geçici 1 inci maddesinin 4 üncü fıkrası hükümlerine bağlı kalmaksızın Yönetmelik hükümleri çerçevesinde denetim yapabileceklerdir.
Bu kişilere, bağımsız denetçi belgesi, kimliği ve mührü verilmez. Ancak bu durum daha sonraki dönemler için kazanılmış hak oluşturmaz.
Hayrullah DOĞAN
Yeminli Mali Müşavir
E. Hesap Uzmanı
DT Denetim Turkey
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale yazılı veya elektronik ortamda kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak göstermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır .)
